ΗΣΑΠ: Δύο χρόνια μετά το εργατικό δυστύχημα, η οικογένεια αναζητά ακόμα υπεύθυνους: Σωρεία παραλείψεων, αλλά καμία τιμωρία - Γιατί καθυστερεί η νομική διαδικασία

«Δε θέλουν να ακούγεται το όνομα του αδερφού μου. Θέλουν να τον ξεχάσουν τον Πέτρο. Δύο χρόνια μετά το δυστύχημα δεν έχει αποδοθεί καμία ευθύνη, δεν υπάρχει ούτε κατηγορητήριο».

Η απελπισία, η οργή και η αγανάκτηση περισσεύουν για την Κωνσταντίνα Γιάμαλη, την αδερφή αλλά και συνάδελφό του εργοδηγού του ΗΣΑΠ, Πέτρου Γιάμαλη, ο οποίος βρήκε φρικτό θάνατο στις 16 Νοεμβρίου 2021 από την ξέφρενη πορεία λοκομοτίβας κατά τη διάρκεια εργασιών λείανσης των γραμμών.

Η οικογένεια αναμένει εδώ και δύο χρόνια να φτάσει η υπόθεση στο δικαστήριο, αλλά η διαδικασία παραμένει σχεδόν «παγωμένη» παρά το γεγονός ότι αφορά ένα δυστύχημα σε Μέσο Μαζικής Μεταφοράς, με το οποίο μετακινούνται χιλιάδες επιβάτες κάθε μέρα. Και αυτό την ώρα που εδώ και πάνω από ένα χρόνο έχουν ολοκληρωθεί οι πραγματογνωμοσύνες, οι οποίες αποκάλυψαν σοβαρές πλημμέλειες χαρακτηρίζοντας μάλιστα το δυστύχημα «προδιαγεγραμμένο».

Από το πόρισμα προκύπτει σειρά εγκληματικών λαθών και παραλείψεων εκ μέρους της εργολαβικής εταιρίας Schweerbau GMBH & CO KG που είχε στην ιδιοκτησία της το μηχάνημα λείανσης. Ωστόσο και η ΣΤΑΣΥ (Σταθερές Συγκοινωνίες) δε μένει εκτός του κάδρου των ευθυνών καθώς δεν είχε εκπονήσει σχέδιο έκτακτης ανάγκης, με αποτέλεσμα εκείνα τα κρίσιμα λεπτά οι εργαζόμενοι που βρίσκονταν πάνω στη λοκομοτίβα, συμπεριλαμβανομένου και του εργοδηγού, που τελικά τραυματίστηκε θανάσιμα, να χρειαστεί να αυτενεργήσουν αφού δεν υπήρχε συγκεκριμένο πρωτόκολλο να ακολουθηθεί.

«Το δυστύχημα που συνέβη ήταν προδιαγεγραμμένο από τις συνθήκες λόγω μη τήρησης των προβλεπόμενων διαδικασιών συντήρησης, ενώ έπρεπε να ακινητοποιήσουν τον συρμό μέχρι την αποκατάσταση της βλάβης. Επιπροσθέτως, παρά το γεγονός ότι γνώριζαν το πρόβλημα, ανέπτυξαν ταχύτητα υπερβαίνουσα του ορίου ασφαλείας (25 χλμ/ώρα) και μάλιστα σε κατωφέρεια με φυσικό επόμενο ο συρμός να κινηθεί ανεξέλεγκτα και έτσι να γίνει από τις περιστάσεις ακατόρθωτη η ακινητοποίηση του συρμού εξαιτίας της μη λειτουργίας των συστημάτων πέδησης», ανέφερε χωρίς περιστροφές το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων, το οποίο όμως όπως φαίνεται δεν κατάφερε να επισπεύσει τις διαδικασίες αφήνοντας συγγενείς και συναδέλφους του Πέτρου Γιάμαλη να ζουν με την αγωνία ότι οι υπεύθυνοι θα παραμείνουν ατιμώρητοι.

Το πόρισμα μιλούσε επίσης για κακή συντήρηση, επικίνδυνες βλάβες στα φρένα, οι οποίες αν και ήταν ήδη γνωστές στους υπαλλήλους της εργολαβικής εταιρίας, όχι μόνο δεν επισκευάστηκαν, αλλά οι αρμόδιοι υπέγραψαν και τα σχετικά έγγραφα ώστε η λειαντική μηχανή να ξανατεθεί σε λειτουργία εκείνη τη μοιραία νύχτα, αλλά και για υπερβολική εκτός πρωτοκόλλων ταχύτητα.

Η συγκεκριμένη μηχανή, όπως είχε αποκαλύψει το «Εθνος» λίγες ημέρες μετά το δυστύχημα, είχε εμπλακεί σε ατύχημα και τον Αύγουστο  της ίδιας χρονιάς, λίγους μήνες πριν την τραγωδία που γράφτηκε στις ράγες.

Ο Πέτρος Γιάμαλης δούλευε και τότε στη συγκεκριμένη μηχανή: «Επειδή δούλευε πάρα πολύ και ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή, στην πλάτη του στηριζόταν όλη η δουλειά. Τον θυμάμαι να μου λέει συχνά «αδερφή, πρόσεχε. Θα κάτσει η στραβή. Δεν ξέρω πότε και σε ποιον, αλλά όταν θα γίνει ή στο χώμα θα πάμε ή στη φυλακή», λέει η Κωνσταντίνα, η οποία επίσης εργάζεται στον ΗΣΑΠ.

», λέει η Κωνσταντίνα Γιάμαλη, η οποία επίσης εργάζεται στον ΗΣΑΠ.

Ιδιαίτερα μετά το πρώτο ατύχημα με τη μηχανή λείανσης ήταν πολύ ανήσυχος: «Μπορεί να το αρνούνται, αλλά το πρόβλημα ήταν στα φρένα. Τότε κατάφεραν και εκτροχίασαν το μηχάνημα για να το σταματήσουν. Είχε κοντέψει και τότε να σκοτωθεί. Με πήρε τηλέφωνο και μου είπε άναψέ μου καμιά λαμπάδα. Ηταν πολύ ανήσυχος μετά απ΄αυτό».

Ο πόνος της οικογένειας είναι ασίγαστος, αλλά πλέον αγωνιούν και για τις μεγάλες καθυστερήσεις στη νομική διαδικασία: «Πολύ φοβάμαι το ενδεχόμενο η καθυστέρηση να είναι εσκεμμένη για να ξεχαστεί όσο το δυνατόν περισσότερο το γεγονός καθώς τότε είχε πάρει πολλή δημοσιότητα. Είχαμε δημόσια δύο φορές τη διαβεβαίωση και από τον τότε υπουργό, Κώστα Καραμανλή ότι το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκκαλο, αλλά στις 16 Νοεμβρίου κλείνουν δύο χρόνια από τότε που σκοτώθηκε ο Πέτρος και δεν υπάρχει καν κατηγορητήριο. Ακουγα προχθές υπουργό να λέει ότι θα αποδοθούν ευθύνες για τα επεισόδια στο Μοναστηράκι και σκέφτηκα ότι εμείς περιμένουμε δύο χρόνια για τον αδερφό μου που είχε και πέντε εύφημες μνείες για τη δουλειά του», λέει η κυρία Γιάμαλη.

Η ίδια εκφράζει φόβους ότι η καθυστέρηση μπορεί να σχετίζεται και με τις ευθύνες που διαχέονται σε πολλές κατευθύνσεις: «Θα το ξαναπώ. Δε θέλουν να θυμούνται τον Πέτρο γιατί οι ευθύνες είναι πολλές και φτάνουν ψηλά και είναι αντικειμενικές, καθώς πολλοί ενεπλάκησαν λόγω της θέσης τους, αλλά υπάρχουν και ουσιαστικές ευθύνες. Η επιτροπή που εισηγήθηκε μετά τον διεθνή διαγωνισμό να πάρουν αυτή τη μηχανή είναι από τη ΣΤΑΣΥ. Η Επιτροπή για την παρακολούθηση και έλεγχο της σύμβασης, το ίδιο. Η μητέρα μου έχει ζητήσει με υπόμνημά της να κληθούν και άλλοι μάρτυρες», τονίζει.

Ζητά επίσης απαντήσεις και για την αιτία που η ΣΤΑΣΥ, ενώ έχουν εκδοθεί όλα τα πορίσματα, δεν έχει κάνει τον δικό της εσωτερικό πειθαρχικό έλεγχο εδώ και δύο χρόνια.

Ταχύτερες διαδικασίες ανέμενε και ο δικηγόρος της οικογένειας, Δημήτρης Φούτσης, ο οποίος αναγνωρίζει πως η δικογραφία είναι μεγάλη, αλλά δεδομένων των πλημμελειών που έχουν προκύψει, τα πράγματα θα έπρεπε να προχωρήσουν γρηγορότερα: «Περιμένουμε τον εισαγγελέα να ασκήσει ποινική δίωξη ώστε να δούμε αν θα είναι πλημμέλλημα ή κακούργημα και είμαστε ετοιμοι να καταθέσουμε μία αγωγή αποζημίωσης στη ΣΤΑΣΥ», επισημαίνει στο «Εθνος». Και συμπληρώνει: «Γεγονός είναι ότι ήταν μια μεγάλη δικογραφία, έγιναν πραγματογνωμοσύνες, αυτοψίες. Εχουμε κάνει αίτηση στον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου να συνδεθεί με την υπόθεση των Τεμπών καθώς υπάρχουν και εδώ σοβαρές πλημμέλειες και να επισπευστεί όπως τα Τέμπη, αλλά ούτε αυτό έγινε. Θα έπρεπε να είχε κινηθεί λίγο πιο γρήγορα η διαδικασία δεδομένου ότι διαπιστώθηκαν οι πλημμέλειες αυτές στην τεχνική υποστήριξη του συγκεκριμένου έργου, κακουργηματικές κατά την άποψή μας, για τις οποίες θα έπρεπε να έχει επιληφθεί ο εισαγγελέας προκειμένου να διερευνήσει τί γίνεται και σήμερα εκεί».

«Θα πεθάνω όταν δικαιωθεί το παιδί μου»

Τραγική φιγούρα η μητέρα του αδικοχαμένου Πέτρου Γιάμαλη, η οποία περιμένει πώς και πώς να γίνει η δίκη: «Θα πεθάνω όταν δικαιωθεί το παιδί μου. Αυτό μας λέει».

Ωστοσο η αγωνία της δε σταματά. Το βράδυ των σοβαρών επεισοδίων στο Μοναστηράκι τηλεφωνούσε στην κόρη της, η οποία δουλεύει επίσης στον ηλεκτρικό κάθε πέντε λεπτά για να ελέγχει αν είναι καλά: «Εχασε ένα γιο που τη χαιρέτησε φεύγοντας για βάρδια και δε γύρισε ποτέ και ξέρει ότι έχει και δεύτερο παιδί που δουλεύει εκεί και τα επεισόδια είναι πολύ συχνά. Ξέρει πια ότι το μεροκάματο του τρόμου, μπορεί να γίνει σε μια στιγμή μεροκάματο του θανάτου», λέει η κυρία Γιάμαλη.

Ανυπόφορο ωστόσο ήταν και για την ίδια το να συνεχίσει να εργάζεται στη γραμμή. Ωστόσο παρά τις διαβεβαιώσεις, η αίτησή της για μετάταξη με την κινητικότητα δεν ελέγχθηκε καν: «Δεν μπορούσα να αντικρύζω κάθε μέρα τα σίδερα και τη γραμμή που σκοτώθηκε ο αδερφός μου. Γι αυτό ζήτησα να φύγω, αλλά δεν τα κατάφερα. Στη συνέχεια βγήκε ένας εσωτερικός διαγωνισμός και μπόρεσα να γίνω επόπτρια σταθμών».

Οσο, πάντως, κι αν κάποιοι θα προτιμούσαν να ξεχαστεί το χειρότερο εργατικό δυστύχημα που έχει συμβεί στη ΣΤΑΣΥ, οι εργαζόμενοι το θυμούνται κάθε μέρα απαιτώντας να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι.

«Δεν υπάρχει μέρα που να μη μου μιλήσει κάποιος συνάδελφος για τον Πέτρο. Μπορεί στον ΗΣΑΠ να ξεκίνησα εγώ πρώτη μέσω ΑΣΕΠ το 2004 και να ακολούθησε ο αδερφός μου το 2007, αλλά πλέον για όλους είμαι η αδερφή του Πέτρου. Συνάδελφοι με ψάχνουν, έρχονται να μιλήσουμε κι όταν συμβαίνουν διάφορα περιστατικά, πάντα κάποιος θα βρεθεί να πει πως "αν"».

Ο ίδιος άλλωστε, όπως προέκυψε και από το πόρισμα των εμπειρογνωμόνων, είχε κάνει τα πάντα εκείνο το τραγικό βράδυ για να σώσει όσους εργάζονταν μαζί του αυτενεργώντας καθώς δεν υπήρχε σχέδιο έκτατης ανάγκης: «Οσον αφορά το επελθέν αποτέλεσμα πέραν των υλικών ζημιών είχαμε και το θάνατο του Πέτρου Γιάμαλη ο οποίος προσπάθησε αυτενεργώντας (ελλείψει σχεδίου ενεργειών έκτακτης ανάγκης) να προστατέψει τη σωματική ακεραιότητα των υπολοίπων, προτρέποντάς τους να εγκαταλείψουν τον συρμό, ενέργεια που έκαναν και σώθηκαν, όμως ο ίδιος στάθηκε άτυχος και με την πτώση του τραυματίστηκε θανάσιμα», ανέφερε το πόρισμα.

Απαντήσεις όμως απαιτούν και οι συνάδελφοι του αδικοχαμένου εργοδηγού. Οπως λέει ο πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων ΣΤΑΣΥ, Πάνος Κοντογιάννης: «Σε λίγες μέρες συμπληρώνονται δύο χρόνια από την ημέρα που ο συνάδελφος και φίλος Πέτρος Γιάμαλης έχασε την ζωή του κατά την διάρκεια της βάρδιας του. Ως εργαζόμενοι νιώθουμε μια τεράστια απογοήτευση γιατί μέχρι σήμερα δεν έχει ξεκινήσει η διαδικασία να αποδοθούν ευθύνες ούτε έχει γίνει κάτι που θα αποτρέψει παρόμοιο δυστύχημα. Έχουμε καθήκον ως συνάδελφοι να κρατήσουμε ζωντανή την μνήμη του, να μην επιτρέψουμε να γίνει ένας ακόμη αριθμός στον θλιβερό κατάλογο των εργαζομένων που χάνουν την ζωή τους κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους. Μέχρι να οδηγηθούν οι υπεύθυνοι στην δικαιοσύνη, μέχρι να δει η εταιρεία ΣΤΑΣΥ το πρόβλημα κατάματα ώστε να μην έχουμε στο μέλλον άλλο εναν Πέτρο θα είμαστε εδώ και θα αγωνιζομαστε», σημειώνει προσθέτοντας πως έχουν ζητήσει και εκείνοι επανειλημμένως απαντήσεις ως προς την αιτία που δεν κινήθηκε ποτέ η πειθαρχική διαδικασία από την εταιρία: «Εχουμε ρωτήσει αλλά δεν έχουμε πάρει ικανοποιητική απάντηση. Σαν να προσπαθεί η εταιρεία να συγκαλύψει τις ευθύνες όλων αυτών που έφεραν αυτήν την εργολαβία», καταλήγει.

Η θέση της ΣΤΑΣΥ

Από την πλευρά της η διοίκηση της ΣΤΑ.ΣΥ απαντώντας σε σχετικά ερωτήματα του «Εθνους» επισημαίνει ότι έχει προχωρήσει σε έκπτωση του αναδόχου, δηλαδή της εργολαβικής εταιρίας Schweerbau GMBH & CO KG που είχε στην ιδιοκτησία της το μηχάνημα λείανσης και έχουν επιβληθεί σχετικές κυρώσεις. Παράλληλα, έχει υποβληθεί μήνυση – έγκληση κατά παντός υπευθύνου της αναδόχου εταιρείας για παρακώλυση και παρέμβαση συγκοινωνίας, καθώς και για φθορά ξένης ιδιοκτησίας, ενώ στις άμεσες προθέσεις της ΣΤΑ.ΣΥ και μάλιστα εντός του Νοέμβριου, είναι και η υποβολή αγωγής κατά της αναδόχου εταιρείας για την αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη η ΣΤΑ.ΣΥ.

Ερωτηματικά, πάντως, δημιουργούνται και αναφορικά με το ίδιο το έργο της λείανσης, το οποίο εκείνη την εποχή διεξαγόταν ως πρώτη προτεραιότητα για την ασφαλή κυκλοφορία του ηλεκτρικού σιδηροδρόμου. Οι εργασίες «πάγωσαν» αμέσως μετά το δυστύχημα, ωστόσο έως και σήμερα δεν έχει υπάρξει νέος διαγωνισμός.

Για το ζήτημα αυτό η ΣΤΑΣΥ σημειώνει ότι «τα τεχνικά συνεργεία της επιθεωρούν σε τακτική βάση το δίκτυο και προχωρούν σε τοπικές επεμβάσεις λείανσης, όπου αυτό κρίνεται απαραίτητο. Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη τις μετρήσεις που πραγματοποιεί, ετοιμάζει μελέτη με σκοπό τον επανασχεδιασμό για την αντιμετώπιση του θέματος».

Οι εργαζόμενοι, από την πλευρά τους, εκτιμούν ότι αυτές οι επεμβάσεις, πιθανότατα αφορούν αποκατάσταση ζημιάς όπου υπάρχει. «Ωστόσο η λείανση είναι η συντήρηση της τροχιάς και γίνεται με μια περιοδικότητα, όπως προγραμματίζουμε την συντήρηση ενος αυτοκινήτου», λέει ο κ. Κοντογιάννης.

Και η Κωνσταντίνα Γιάμαλη κάνει λόγο για «πάγωμα» της διαδικασίας: «Εκείνη την εποχή είχε κριθεί απαραίτητη για λόγους ασφαλείας. Αλλωστε επειδή σχετίζεται με το «πάτημα» του τρένου στη γραμμή υπήρχε μεγάλη βιασύνη να προχωρήσει ώστε να κινούνται με ασφάλεια και οι συρμοί του μετρό που έχουν παραχωρηθεί στη Γραμμή 1. Ο αδερφός μου ήταν πολύ περήφανος όταν είχε φτάσει το πρώτο γαλλικό, όπως τα λέμε, από το μετρό. Από τότε έχουν έρθει άλλοι τρεις συρμοί, αλλά νέος διαγωνισμός δεν έγινε κι ο συγκεκριμένος κλάδος φυτοζωεί έχοντας απομείνει μόνο με 10 άτομα».