Γλυπτά του Παρθενώνα: «Νομικό κατασκεύασμα της Βρετανίας ο όρος δανεισμός», λέει καθηγήτρια που έχει συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις για επιστροφές αρχαιοτήτων

Για την ιστορία των Γλυπτών του Παρθενώνα και τις διεκδικήσεις της Ελλάδας μίλησε στο Open και την εκπομπή «Τώρα Μαζί» η Ειρήνη Σταματούδη, καθηγήτρια Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, η οποία έχει συμμετάσχει σε διαπραγματεύσεις για την επιστροφή ελληνικών αρχαιοτήτων από μουσεία του κόσμου.

Όπως αναφέρει αρχικά: «Το ζήτημα των Μαρμάρων του Παρθενώνα το έχει θέσει η Ελλάδα από το 1983 επισήμως, πολύ νωρίτερα ανεπισήμως, όταν το θέμα τέθηκε στην ατζέντα της Unesco. Έκτοτε έχει τεθεί στην ατζέντα μιας ειδικής επιτροπής της Unesco και στο πλαίσιο αυτής κάθε δύο χρόνια γίνονται υποχρεωτικά διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ελλάδας και της Βρετανίας και μετά βγαίνει συνήθως μια σύσταση, ένα ψήφισμα, και με βάση αυτής της σύστασης προχωράνε τα πράγματα υποτίθεται παρακάτω. Αλλά βέβαια, η Βρετανία κάθεται στο τραπέζι υποχρεωτικά. Όχι γιατί πραγματικά το θέλει, τουλάχιστον όλα αυτά τα χρόνια. Για αυτό δεν έχει υπάρξει τεράστια πρόοδος και για αυτό δεν έχουμε δει και τα Μάρμαρα να επιστρέφουν. Τον τελευταίο όμως καιρό λόγω της μεγάλης και συνεχούς διπλωματικής πίεσης, δεδομένου πως ο πρωθυπουργός πήρε το ζήτημα πάνω του, έχουμε δει μια σημαντική πρόοδο».

Όπως εξηγεί: «Πρώτα απ΄ όλα έχουμε δει πως έχουν γίνει διάφορες δημοσκοπήσεις στη Βρετανία και βλέπουμε με το δημόσιο αίσθημα είναι υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, βλέπουμε και μια μετατόπιση του βρετανικού Τύπου. Για παράδειγμα, η εφημερίδα Times του Λονδίνου που ήταν παραδοσιακά κατά της επιστροφής μετά από 50 χρόνια αλλάζει στάση και λέει ότι το Μάρμαρα πρέπει να επιστρέψουν στην Ελλάδα και θα πρέπει η κυβέρνηση να πάρει τη σωστή απόφαση. Και εκτός αυτού, κάνει και δημοσκόπηση και αυτή αποδεικνύει πως και οι συνδρομητές της συμφωνούν».

Έχουν ιδιοκτήτη τα Γλυπτά;

Σε ερώτηση για το ποιο είναι το νομικό καθεστώς για τα Γλυπτά και εάν έχουν «ιδιοκτήτη», η κυρία Σταματούδη αναφέρει: «Δεν είναι ένα σημαντικό θέμα για την επιστροφή διότι η Βρετανία αυτή τη στιγμή κατέχει τα Μάρμαρα και λέει πως νομίμως τα κατέχει ενώ εμείς λέμε πως παρανόμως τα κατέχει και θα πρέπει να επιστραφούν. Οπότε βλέπετε δεν μπορεί να βρεθεί κάποια άκρη. Αυτό που λέει η Βρετανία είναι πως τα απέκτησαν νόμιμα στη βάση φιρμανιού. Εγώ σας λέω πως φιρμάνι δεν υπήρξε ποτέ, κανένας δεν έχει βρει κανένα φιρμάνι. Υπάρχει μάλλον για επιστολή ενός κατώτερου Τούρκου αξιωματούχου του Καϊμακάνι, ο οποίος όμως δεν είχε δικαίωμα να δώσει άδεια για οτιδήποτε σε σχέση με το ναό του Παρθενώνα. Γιατί ο ναός και η Ακρόπολη ήταν προσωπική περιουσία του σουλτάνου και μόνο αυτός μπορούσε να αδειοδοτήσει εργασία. Και ακόμα και αυτή η επιστολή δεν δίνει δικαίωμα στον Έλγιν να κατακρεουργήσει το ναό, δηλαδή να πριονίσει τις προσόψεις και τις μετώπες, να καταστρέψει το ναό και να βγάλει τα Μάρμαρα από την Ελλάδα, με δωροδοκίες και χρησιμοποιώντας τη θέση του ως πρέσβης στην οθωμανική πύλη. Δεν μπορεί νομίμως να έχει αποκτήσει κυριότητα το βρετανικό κράτος από τη στιγμή που δεν υπήρχαν τα Μάρμαρα νόμιμα στα χέρια του Έλγιν. Αλλά αυτό που εμείς επιθυμούμε ως χώρα είναι την μόνιμη επιστροφή των Μαρμάρων στην Ελλάδα και είναι πολύ σημαντικό να το καταφέρουμε».

Νομικό κατασκεύασμα της Βρετανίας ο όρος δανεισμός

Η καθηγήτρια επισημαίνει πως δεν έχει τεθεί στο τραπέζι ο δανεισμός, με την έννοια πως πρέπει να επιστρέψουν κάποια στιγμή τα Γλυπτά πίσω, εάν τα πάρει η Ελλάδα «και δεν είναι κάτι που θα δεχόταν η ελληνική πλευρά. Αυτός ο δανεισμός στον οποίο αναφέρεται η Βρετανία είναι νομικό κατασκεύασμα προκειμένου να ξεπεραστεί το νομικό κώλυμα που υπάρχει με τη νομοθεσία που διέπει το Βρετανικό Μουσείο που επιτρέπει μόνο δανεισμό και όχι επιστροφές. Και έχει κάνει ωστόσο το Μουσείο επιστροφές. Μιλάμε για μόνιμη παραμονή στην Αθήνα».

Ο Σούνακ μας έκανε ένα μεγάλο δώρο

Για την στάση του Βρετανού πρωθυπουργού, Ρίσι Σούνακ σχολίασε πως «ήταν καθαρά παιδιάστικη. Και νομίζω πως έκανε ένα τεράστιο δώρο στην Ελλάδα με τη στάση του αυτή. Κατάφερε το θέμα των Μαρμάρων του Παρθενώνα να είναι από τα πρώτα που παίζουν στα βρετανικά μίντια και τα ΜΜΕ διεθνώς. Είδαμε μια διεθνή δημοσιότητα, κόσμο να ευαισθητοποιείται και να θέλει να μάθει πώς πραγματικά τα Μάρμαρα φύγανε από την Ελλάδα».

Έχουν υποφέρει τα Γλυπτά 

Επιπλέον, η καθηγήτρια αναφέρθηκε και για το πώς συντηρείται ο ελληνικός θησαυρός στη Βρετανία, τονίζοντας πως η ομορφιά των Γλυπτών αναδεικνύονταν στο ναό του Ποσειδώνα όταν ο ήλιος έπεφτε πάνω τους. «Σε μια γκρίζα αίθουσα στη Βρετανία, που δεν έχει παράθυρα, ούτε τίποτα, πώς θα μπορούσε να αναδειχτεί η ομορφιά των Μαρμάρων; Για την συντήρηση τώρα, πριν κάποια χρόνια προσπαθούσαν να τα τρίψουν για να ασπρίσουν. Αντιλαμβάνεστε τι τεράστια ζημιά ήταν αυτή. Υπάρχει φθορά, έχουν υποφέρει αυτά τα Μάρμαρα. Ήταν ένα τιτάνιο έργο για να μπορέσεις να μεταφέρουν τα Μάρμαρα στην Αγγλία. Πήγαν στη Βρετανία υπό άθλιες συνθήκες και για αυτό ο Έλγιν πτώχευσε και αναγκάστηκε να τα πουλήσει στο βρετανικό κράτος γιατί του τα υποθήκευσαν. Μέχρι πρόσφατα έσταζε η αίθουσα και αναγκάστηκαν να την κλείσουν και δεν μπορούσε ο κόσμος να τα επισκεφτεί. Για αυτό οι Βρετανοί έχουν σταματήσει εδώ και πολλά χρόνια να λένε πως οι Έλληνες δεν είναι ικανοί να προσέχουν τους θησαυρούς», σημείωσε.