Πυρ ομαδόν για το Αστεροσκοπείο: Γιατί αντιδρά ο ερευνητικός κόσμος στην υπαγωγή του στο υπ. Πολιτικής Προστασίας - Μόλις 3 οι μετεωρολόγοι στους 68 ερευνητές

Εμμένει η κυβέρνηση στην υπαγωγή του παλαιότερου ερευνητικού κέντρου της Ελλάδας, του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας παρά το κύμα των εγχώριων αλλά και διεθνών αντιδράσεων της ερευνητικής και ακαδημαϊκής κοινότητας και παρά το γεγονός ότι αντικείμενα και ερευνητές που σχετίζονται με τον κλάδο της πολιτικής προστασίας δεν αποτελούν ούτε το 10% - 15% του συνόλου των δραστηριοτήτων και των θεματικών του Αστεροσκοπείου.

Τα ζητήματα αυτά σε συνδυασμό με το γεγονός ότι το ερευνητικό Κέντρο με τη δράση των 181 ετών κινδυνεύει να απωλέσει τη δυναμική του σε μία περίοδο άνθησης για το ίδιο και κατ΄επέκταση για την έρευνα στη χώρα μας, αλλά και να μην μπορέσει να αντεπεξέλθει σε κρίσιμα έργα υποδομών, υπογραμμίστηκαν από τους κοινοβουλευτικούς φορείς που κλήθηκαν στη Βουλή για να σχολιάσουν το νομοσχέδιο του υπουργείου που περιλαμβάνει αυτή την κρίσιμη αλλαγή, το οποίο συζητείται στην αρμόδια Επιτροπή.

Σημαντικές αντιδράσεις καταγράφηκαν από τα σχόλια των εξωκοινοβουλευτικών φορέων και για την υπαγωγή της ΕΜΥ στο συγκεκριμένο υπουργείο, ενώ αίσθηση προκάλεσε η τοποθέτηση της εκπροσώπου του Πανελλήνιου Συλλόγου Εργαζομένων στην ΕΜΥ, Μαρίας Καραπαναγιώτου, η οποία σημείωσε πως αυτή η ριζική αλλαγή χωρίς να έχει προηγηθεί εμπεριστατωμένη μελέτη συνεπάγεται άμεσο κίνδυνο για την ασφάλεια πτήσεων και την ασφάλεια του επιβατικού κοινού: «Η ΕΜΥ με υπουργική απόφαση έχει οριστεί ως ο αποκλειστικός πάροχος μετεωρολογικών δεδομένων υπηρεσιών αεροναυτιλίας στο πλαίσιο του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού (SES) και υποχρεούται να εφαρμοζει τις απαιτήσεις της σχετικής ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Η πιστοποίησή της ως παρόχου πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Εποπτική Αρχή Αεροναυτιλίας (ΕΕΑΑ) τον Ιούλιο του 2020, βάσει της υφιστάμενης δομής της Υπηρεσίας. Με τη ριζική αλλαγή δομής που συντελείται βάσει του σχεδίου νόμου, αυτοδίκαια καταργείται η ιδιότητα του παρόχου και γίνεται άρση όλων των ποιοτικών πιστοποιήσεων», επεσήμανε.

Πυρ ομαδόν για το Αστεροσκοπείο

Σύσσωμο το ερευνητικό δυναμικό της χώρας αλλά και 2.500 επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό ζήτησαν τόσο στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης όσο και τη Δευτέρα στη Βουλή την απόσυρση του άρθρου 19, το οποίο με μία φράση αποκόπτει το ΕΑΑ από τα υπόλοιπα ερευνητικά κέντρα απειλώντας με περιθωριοποίηση τον πλέον εμβληματικό ερευνητικό φορέα της Ελλάδας.

Κι αυτό χωρίς η κυβέρνηση να έχει απαντήσει σε ένα βασικό ερώτημα που αφορά το λόγο της υπαγωγής του Αστεροσκοπείου σε ένα υπουργείο, το οποίο έως και σήμερα δε διαθέτει καν οργανόγραμμα για τη δική του λειτουργία: «Δεν έχει παρουσιαστεί κάποια μελέτη σκοπιμότητας και δεν έχει ρωτηθεί το αρμόδιο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας, το ΕΣΕΤΕΚ. Το μοναδικό επιχείρημα που έχει αναφερθεί είναι για να κάτσουν στο ίδιο τραπέζι οι μετεωρολόγοι και να υπογράφουν τις προβλέψεις τους», επεσήμανε στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής ο Καθηγητής Μανώλης Πλειώνης, διευθυντής και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΑΑ.

Ο ίδιος μάλιστα παρέθεσε στοιχεία, τα οποία αποδομούν το επιχείρημα της απόλυτης συνάφειας του αντικειμένου του Αστεροσκοπείου με την πολιτική προστασία. Σύμφωνα με αυτά, οι μετεωρολόγοι του ΕΑΑ είναι 3 στους 68 ερευνητές, και στο σύνολο του επιστημονικού προσωπικού (μόνιμοι και συμβασιούχοι) είναι 17 στους περίπου 250, δηλαδή μόλις το 7%.

«Για το 7% του προσωπικού και των δραστηριοτήτων, θα πω εγώ 10-15% αν βάλουμε και άλλες θεματικές που δεν έχει αναφέρει ο Υπουργός, θα δημιουργηθεί μια πρωτοφανής διοικητική και θεσμική αναταραχή στο ΕΑΑ, με ανυπολόγιστα αποτελέσματα, την στιγμή που το 85% των δραστηριοτήτων και θεματικών του είναι άσχετο με το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ), για παράδειγμα Κοσμολογία, Αστροφυσική, Αστρονομία, Πλανητική Φυσική, Ηλιακή Φυσική, Μαγνητόσφαιρα, Ιονόσφαιρα, Τηλεπισκόπηση, Ατμοσφαιρική Φυσική και Χημεία, Γεωφυσική, Ενέργεια, κα. Επιπλέον, η κύρια αποστολή του Ε.Α.Α. είναι η εκπόνηση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας, και όχι οι όποιες δευτερεύουσες επιχειρησιακές λειτουργίες, που αφορούν στο ΥΚΚΠΠ, και που φυσικά επιθυμούμε και έχουμε προσπαθήσει να τις παρέχουμε σε αυτό», υπογράμμισε ο κ. Πλειώνης.

Προσέθεσε πως πρόκειται για μοναδική σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο μεταφορά ενός Ερευνητικού Κέντρου από την αρμόδια εποπτεύουσα αρχή, τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Καινοτομίας, σε ένα αναρμόδιο για την Επιστημονική Έρευνα υπουργείο που δεν κατέχει την αναγκαία τεχνογνωσία για εποπτεία των διοικητών λειτουργιών Ερευνητικών Κέντρων, προειδοποιώντας πως από τη μακρόχρονη θεσμική αναστάτωση και δυσλειτουργίες και θα διακινδυνεύσουν οι ειλημμένες δεσμεύσεις του προς τρίτους, μεταξύ των οποίων την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και διεθνείς οργανισμοί όπως η NASA, η ESA, κα.

Ο κ. Πλειώνης ζήτησε μία πιο δόκιμη μορφή συνεργασίας υπενθυμίζοντας ότι το Αστεροσκοπείο είχε προσπαθήσει να αναδείξει την αναγκαιότητα συνεργασίας το 2022 μέσω ενός μνημονίου συνεργασίας, το οποίο ωστόσο δεν υπεγράφη από το υπουργείο.

Ο επικεφαλής του ερευνητικού φορέα δεν παρέλειψε να καυτηριάσει και τη διαδικασία της δημόσιας διαβούλευσης για το νομοσχέδιο, η οποία επετρεψε σε «ανώνυμα τρολ να κατασυκοφαντούν το ΕΑΑ με αναρτήσεις άσχετες με το άρθρο. Γράφτηκαν αήθη ψεύδη, για τα οποία φυσικά το ΕΑΑ θα χρησιμοποιήσει το νομικό οπλοστάσιο για να υπερασπιστεί την τιμή και την ακεραιότητα του Φορέα, των εργαζομένων και της διοίκησης. Αλλά θα πρέπει η Πολιτεία να διαφυλάξει την δημόσια διαβούλευση με σοβαρότητα και ευθύνη και να αποκλείει ανώνυμες αναρτήσεις ειδικά όταν είναι εξόφθαλμα συκοφαντικές», κατέληξε.

Προχειρογραμμένο και καταστροφικό χαρακτηρίζει το υπό ψήφιση νομοσχέδιο και ο Σύλλογος Ερευνητών του Αστεροσκοπείου, καθώς όπως επεσήμανε ο Παναγιώτης Μπούμης:

-Δεν τεκμηριώνει ούτε αιτιολογεί την υπαγωγή του Αστεροσκοπείου στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.

-Το αίτημα ορισμού εκπροσώπων στην Επιτροπή Εκτίμησης Κινδύνου προς την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία και το Εθνικό Αστεροσκοπείο μπορεί να ικανοποιηθεί χωρίς την υπαγωγή του ΕΑΑ στο Υπουργείο. .

-Οι διοικητικές και οικονομικές αλλαγές που θα επιφέρει στο ΕΑΑ μετά τις 30 Ιουνίου 2024 δεν είναι σαφείς «Αν σκοπός της ρύθμισης είναι η αλλαγή διοίκησης, υπενθυμίζουμε ότι σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο για την έρευνα αυτή δεν διορίζεται, αλλά εκλέγεται από διεθνές εκλεκτορικό σώμα».

-Δεν γίνεται καμία αναφορά στην εργασιακή σχέση του υπηρετούντος προσωπικού.

-Δεν αναφέρεται πουθενά αν το ΕΑΑ θα συνεχίσει να διέπεται από τον Οργανισμό του που εγκρίθηκε μόλις το 2022 και επίσης σε ποια Γενική Γραμματεία θα ανήκει μετά τις 30 Ιουνίου 2024.

-Δεν αναφέρει και δεν προσδιορίζει με σαφήνεια τα θέματα και ειδικότερα ζητήματα που θα εξειδικευτούν με κοινή υπουργική απόφαση τριών υπουργών.

«Ο επιστήμονας «δεν λέει ό,τι θέλει» ούτε του ζητιέται «να βάζει την υπογραφή του» προκειμένου να δεσμεύεται και να ισχύουν οι διατυπώσεις του. «Υπογραφή του» αποτελούν το επιστημονικό του έργο, οι δημοσιεύσεις, η διεθνής του αποδοχή. Οποιαδήποτε δημαγωγία και μικροκομματισμός δεν συνάδει με τον επιστημονικό τρόπο έκφρασης και το επιστημονικό ήθος. Η επιστήμη εκφράζεται αντικειμενικά, ορθολογικά, με μεγέθη μετρήσιμα και αποδείξεις», υπογράμμισε η Αναστασία Φιόρη – Μεταληνού εκπροσοπώντας τον Σύλλογο Προσωπικού του Αστεροσκοπείου.

Αντίθετοι σύσσωμοι οι ερευνητικοί φορείς

Την πλήρη αντίθεσή του με τις προβλέψεις του άρθρου 19 εξέφρασε και το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), το οποίο αποτελεί το ανώτατο γνωμοδοτικό όργανο της Πολιτείας σε ό,τι αφορά τη χάραξη εθνικής στρατηγικής για την Έρευνα, την Τεχνολογία και την Ανάπτυξη της Καινοτομίας μέσω του αντιπροέδρου του, Αριστείδη - Θωμά Δοξιάδη: «Παγια θέση του ΕΣΕΤΕΚ είναι οι φορείς του δημοσίου με κύριο αντικείμενο την έρευνα να υπάγονται σε έναν εποπεύοντα φορέα, καθώς ο κατακερματισμός οδηγεί σε περισσότερη γραφειοκρατία, σπατάλη πόρων και χειρότερη διακυβέρνηση των φορέων», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Αναφορικά με το Αστεροσκοπείο προσέθεσε πως τα Ινστιτούτα του αξιολογήθηκαν θετικά και πέρυσι από ανεξάρτητη επιτροπή επιστημόνων από το εξωτερικό και τα αρνητικά στοιχεία αφορούσαν μόνο την ποιότητα των υποδομών του τονίζοντας ότι «η ανάγκη για καλή συνεργασία ανάμεσα στο υπουργείο και το Αστεροσκοπείο δεν απαιτεί να υπαχθεί σε αυτό, αλλά μπορεί να επιτευχθεί με μνημόνια και επιτροπές».

Για «θολές και έωλες» ρυθμίσεις, οι οποίες δεν μπορούν να τεκμηρωθούν ούτε με επιστημονικά ούτε με διοικητικά επιχειρήματα, έκανα λόγο η Μαρία Κωνσταντοπούλου, πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Ερευνητών, η οποία μίλησε για την υλοποίηση ενός «επικίνδυνου εγχειρήματος για το μέλλον του ΕΑΑ».

«Πρόκειται για ένα άρθρο κακογραμμένο και ασαφές που μοιάζει πιο πολύ με μεταβατική διάταξη», σημείωσε από την πλευρά του ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ερευνητικών Κέντρων-Ιδρυμάτων, Δημήτρης Κάσσης. Ο ίδιος έκανε λόγο για «προχειρότητα και έλλειψη σχεδιασμού». Αναφορικά με τη συνεργασία με το υπουργείο, επεσήμανε ότι κατά τη διάρκεια διαμαρτυρίας έξω από το υπουργείο, όχι μόνο δεν τους δέχτηκε ο υπουργός, Βασίλης Κικίλιας, αλλά ακόμα και το ψήφισμά τους το παρέλαβε κάποιος υπάλληλος μέσα από τα κάγκελα.

Για το ζήτημα της υπαγωγής του Αστεροσκοπείου διοργανώνεται την Τρίτη 5 Δεκεμβριου 2023 στις 10 π.μ. συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω απο τη Βουλή, ενώ για τη 1 το μεσημέρι έχει προγραμματιστεί συνέντευξη τύπου στην ΕΣΗΕΑ.