Αυξημένοι οι θάνατοι σε σιδηροδρομικά δυστυχήματα και πριν τα Τέμπη - Τι δείχνει η έκθεση ασφαλείας της ΡΑΣ για το 2022

Από αυξημένα σιδηροδρομικά ατυχήματα, αλλά και περισσότερα θύματα κυρίως εξαιτίας δυστυχημάτων σε ισόπεδες διαβάσεις είχε στιγματιστεί το 2022, η τελευταία χρονιά πριν τη σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών που στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους. Ο βαρύτερος φόρος αίματος στις ράγες μάλιστα δεν προκύπτει συγκριτικά με τις δύο προηγούμενες χρονιές κατά τις οποίες οι μετακινήσεις ήταν μειωμένες εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας, αλλά και από τη σύγκριση με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.

Αυτό επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση ασφαλείας της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) για το 2022, η οποία δημοσιοποιήθηκε αυτές τις ημέρες και παρουσιάζει το «Εθνος» επιβεβαιώνοντας ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να κατέχει μια από τις πρώτες θέσεις σε θανάτους από σιδηροδρομικά δυστυχήματα σε ισόπεδες διαβάσεις αναλογικά με τα χιλιόμετρα που διανύθηκαν από τα τρένα στην κάθε χώρα.

Την ίδια στιγμή, από την έκθεση της ΡΑΣ και συγκεκριμένα συμβάντα γίνονται αντιληπτά δομικά προβλήματα του ελληνικού σιδηροδρόμου, τα οποία παρά τις καταγγελίες και τα εξώδικα των σιδηροδρομικών, δεν είχαν καταφέρει να προσελκύσουν τη δέουσα προσοχή από την Πολιτεία με αποτέλεσμα ο σιδηρόδρομος να καταρρέει όλο και περισσότερο χρόνο με το χρόνο.

Το 2022 ήταν η χρονιά που είχαν συμβεί εκτροχιασμοί χωρίς θύματα, αλλά και περιστατικά ακινητοποίησης αμαξοστοιχιών. Την ίδια χρονιά, τα πιστοποιητικά ασφαλείας στους σιδηροδρομικούς φορείς χορηγήθηκαν, αλλά σε περιπτώσεις όπως της Hellenic Train, το νέο ενιαίο πιστοποιητικό δόθηκε με την επισήμανση προβληματικών σημείων, τα οποία συμφωνήθηκε να αποτελέσουν αντικείμενο ελέγχου από τη ΡΑΣ. Το «ανοικτό σημείο» αφορούσε την Κοινή Μέθοδο Ασφαλείας και την απαίτηση για καταρτιση στρατηγικού σχεδίου που θα «συνδέεται με άλλες κρίσιμες διαδικασίες του Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας και θα καλύπτει θέματα που σχετίζονται με την κουλτούρα ασφάλειας καθώς και με ανθρώπινους και οργανωτικούς παράγοντες».

Συνολικά την περασμένη χρονιά πραγματοποιήθηκαν οι 13 από τις 18 προγραμματισμένες εποπτικές δραστηριότητες της Ανεξάρτητης Αρχής. Σύμφωνα με τα αποτέλέσματά τους, διαπιστώθηκαν 15 Μη Συμμορφώσεις, ενώ από τους επιθεωρητές της ΡΑΣ υποδείχτηκαν και 5 Προτάσεις Βελτίωσης. Η εφαρμογή των απαιτούμενων διορθωτικών ενεργειών για τις μη συμμορφώσεις τελεί υπό την παρακολούθηση της ΡΑΣ, όπως αναφέρεται στην έκθεση.

Αυξημένα τα δυστυχήματα

Βαρύς ήταν και το 2022 ο φόρος αίματος στις ράγες. Οπως σημειώνεται στην έκθεση, αναφορικά με τους σημαντικούς κοινούς δείκτες ασφαλείας, το 2022 ο αριθμός των σημαντικών ατυχημάτων ήταν 19 (αυξημένος συγκριτικά με το 2021 που είχαν σημειωθεί 14 ατυχήματα), ενώ ο μέσος όρος των τελευταίων πέντε ετών ανέρχεται σε 16,8 ατυχήματα. Για το 2022 εμφανίζεται αυξημένος κατά 35,7% συγκρινόμενος με τα συμβάντα του 2021 και κατά 13,1% συγκριτικά με το μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.

Επισημαίνεται ότι κατά το 2022, σημειώθηκαν 10 θάνατοι (6 θάνατοι το 2021), ενώ ο μέσος όρος των τελευταίων πέντε ετών ανέρχεται σε 9,4. «Και αυτός ο δείκτης εμφανίζεται αυξημένος κατά 66% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος και ελαφρώς αυξημένος συγκριτικά με το μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας», αναφέρει η έκθεση.

Συνολικά στην πενταετία 2018 – 2022 σε σιδηροδρομικά δυστυχήματα έχουν χάσει τη ζωή τους 47 άτομα σε συνολικά 84 συμβάντα.

Μεγάλος αριθμός δυστυχημάτων συμβαίνει σε ισόπεδες διαβάσεις, ο αριθμός των οποίων φαίνεται βάσει των στοιχείων να έχει μειωθεί δραστικά το 2022 φτάνοντας τις 741 από 1.263 το 2018. Ωστόσο η μείωση των ισόπεδων διαβάσεων δεν οφείλεται στη βελτίωση της υποδομής ή την αύξηση της φύλαξης, αλλά είναι επι της ουσίας πλασματική καθώς πρωτίστως αποδίδεται στη ...μείωση του δικτύου.

Όπως προκύπτει από την Δήλωση Δικτύου του ΟΣΕ, κατά το 2022 εκτεταμένα τμήματα γραμμής κατηγοριοποιήθηκαν από «ενεργό δίκτυο» σε «ενεργό δίκτυο σε προσωρινή αναστολή λειτουργίας» και αυτός είναι ο λόγος της μεγάλης μείωσης των ισόπεδων διαβάσεων τόσο των ενεργητικών όσο και παθητικών.

Σε επίπεδο συστημάτων ασφαλείας, μέσα στο 2022 εγκρίθηκε το παρατρόχιο υποσύστημα φωνητικής ραδιοεπικοινωνίας συστήματος GSM-R σε μεγάλο τμήμα του δικτύου, αλλά δεν είχε προχωρήσει το σύστημα επί των αμαξοστοιχιών.

Αυτεπάγγελτες έρευνες

Οι αρρυθμίες και οι παραλείψεις στην εφαρμογή των κανονισμών στη σιδηροδρομική λειτουργία, οι οποίες οφείλονταν στην κατάρρευση του σιδηροδρόμου, είχαν διαπιστωθεί και σε προηγούμενα περιστατικά των Τεμπών, όπως προκύπτει από τις αυτεπάγγελτες έρευνες που είχε ξεκινήσει η Αρχή.

Η πρώτη αφορούσε την πρόσκρουση επιβατικής αμαξοστοιχίας με μηχανή ρυμούλκησης στις 24-01-2022, ημέρα της σφοδρής χιονόπτωσης της κακοκαιρίας «Ελπίδα», η οποία είχε προκαλέσει εκτός από την ταλαιπωρία και τον τραυματισμό επιβατών. Το πόρισμα της Αρχής καταλόγισε στον ΟΣΕ πρόστιμο ύψους 98.000 ευρώ και στην Hellenic Train πρόστιμο ύψους 100.000 ευρώ για παραβιάσεις του Γενικού Κανονισμού Κυκλοφορίας και του Σχεδίου Κρίσης.

Το ειδικό αντικείμενο της έρευνας ήταν:

• Η εξέταση των έκτακτων, προληπτικών μέτρων που ελήφθησαν από τον ΟΣΕ και την Hellenic Train για την αντιμετώπιση της κακοκαιρίας.

• Ο έλεγχος της τήρησης των κανονισμών, των διατάξεων της σιδηροδρομικής νομοθεσίας και των απαιτήσεων του οικείου Συστήματος Διαχείρισης Ασφάλειας σε σχέση με την ασφάλεια των σιδηροδρομικών μεταφορών, βάσει των ενδείξεων και των αποδεικτικών στοιχείων που έχει στα χέρια της η Αρχή.

• Η εξέταση της εφαρμογής ή μη των ενεργειών που προβλέπονται στο Σχέδιο Διαχείρισης Κρίσεων για την αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης που δημιουργήθηκε εξαιτίας της ακινητοποίησης και πρόσκρουσης της αμαξοστοιχίας I/C 54 με μηχανή ρυμούλκησης καθώς και του επακόλουθου τραυματισμού επιβατών της.

Η δεύτερη έρευνα αφορούσε την ακινητοποίηση της αμαξοστοιχίας ETR-ICE 60, κατά την εκτέλεση του δρομολογίου Αθήνα-Θεσσαλονίκη, στις 28-07-2022 και των επακόλουθων καταργήσεων δρομολογίων. Στο πόρισμα προτεινόταν η ενεργοποίηση της διαδικασίας ακρόασης των δύο σιδηροδρομικών φορέων.

Αυτεπάγγελτη έρευνα ξεκίνησε και για το συμβάν κατά την εκτέλεση του δρομολογίου της αμαξοστοιχίας 1521 Λειανοκλάδι - Αθήνα, την 01-08-2022. Η αμαξοστοιχία 1521 είχε ακινητοποιηθεί ύσερα από σύγκρουση με ζώο το οποίο βρισκόταν εντός της γραμμής και στη συνέχεια είχε εκτροχιαστεί κατά την είσοδό της στον Σ.Σ. Τιθορέας στην 1η αλλαγή τροχιάς. Στο πόρισμα της έρευνας, πάντως προτάθηκε η μη ενεργοποίηση της διαδικασίας ακρόασης.