Σφοδρές αντιδράσεις και αντιπαράθεση για τον Κανονισμό Δικαιωμάτων Επιβατών για ΑμεΑ

Διαμάχη μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης προκάλεσε ο νέος Κανονισμός Επιβατών των ΜΜΜ αναφορικά με τις προβλέψεις του για τα άτομα με αναπηρία και κυρίως για τη δυνατότητα που κατ' εξαίρεση παρέχει στους μεταφορείς να αρνούνται την έκδοση εισιτηρίου ή την επιβίβαση σε ΑμΕΑ εφόσον οι υποδομές είναι ακατάλληλες ή ανεπαρκείς.

Πρόκειται για μία πρόβλεψη, η οποία μεταφέρθηκε αυτολεξεί από τον προηγούμενο κανονισμό του 2015 και πυροδότησε αντιδράσεις με την αντιπολίτευση να σημειώνει ότι στα οκτώ χρόνια που μεσολάβησαν οι συνθήκες δε βελτιώθηκαν και το υπουργείο Μεταφορών να τονίζει ότι η συγκεκριμένη μέριμνα θα πρέπει να υπάρχει για την ασφάλεια των επιβατών.

«Γολγοθάς» η μετακίνηση ΑμεΑ με ΜΜΜ

Γεγονός είναι, πάντως, ότι η μετακίνηση των ανθρώπων με αναπηρία παραμένει και στις μέρες μας Γολγοθάς. Είναι χαρακτηριστικό ότι εν έτει 2024 το 35% των λεωφορείων της Αθήνας δε διαθέτει ράμπες που διευκολύνουν την επιβίβαση και αποβίβαση των ατόμων με αναπηρία, ενώ και σε αρκετά απ' αυτά που υπάρχουν, δε λειτουργούν. Περισσότερο προσβάσιμα είναι τα μέσα σταθερής τροχιάς, στα οποία ωστόσο οι βλάβες στους ανελκυστήρες είναι συχνές και η ενημέρωση γι' αυτές ελλιπής και καθυστερημένη. Ειδικά στη Γραμμή 1 (ηλεκτρικός σιδηρόδρομος) που οι υποδομές είναι παλαιότερες έχουν καταγραφεί περιπτώσεις ασανσέρ, τα οποία βρίσκονταν εκτός λειτουργίας για μήνες.

«Μόνον ως εμπαιγμό στα δικαιώματα των ΑμεΑ μπορούμε να εκλάβουμε την Υπουργική Απόφαση που υπεγράφη λίγες μέρες πριν, για την τροποποίηση του Κανονισμού για τα Δικαιώματα Επιβατών στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς», αναφέρει σε δήλωσή της η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Κατερίνα Νοτοπούλου προσθέτοντας πως παρά τις αντίθετες δηλώσεις της Υφυπουργού Μεταφορών, Χριστίνας Αλεξοπούλου, «το μόνο που παρατηρούμε είναι κωλυσιεργία, άνευ προηγουμένου για τα αυτονόητα».

Έντονη ήταν και η αντίδραση του Απ. Πάνα, βουλευτή Χαλκιδικής και Τομεάρχη Μεταφορών του ΠΑΣΟΚ/Κίνημα Αλλαγής, ο οποίος επεσήμανε σε δική του δήλωση πως «η απόφαση της Κυβέρνησης να επιτρέπει στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς να αποκλείουν την επιβίβαση σε ανάπηρους συμπολίτες μας έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το δικαίωμα, που έχει κάθε πολίτης στην μετακίνηση χωρίς άμεση ή έμμεση διάκριση».

Τι αναφέρει ο νέος κανονισμός

Υπενθυμίζεται ότι, όπως αναλυτικά είχε γράψει το «Έθνος», στον νέο κανονισμό ενώ αναφέρεται ρητά ότι κάθε πολίτης, και ιδιαίτερα τα άτομα με αναπηρία ή άτομα με μειωμένη κινητικότητα, δικαιούνται να επιβιβαστούν και να κάνουν χρήση, χωρίς καμία άμεση ή έμμεση διάκριση, των δημόσιων οδικών μέσων μεταφοράς (Λεωφορεία, Τρόλεϊ) και μέσων σταθερής τροχιάς (Μετρό και Τραμ), μεταφέρεται στο ακέραιο η πρόβλεψη εξαίρεσης που είχε ο προηγούμενος κανονισμός που είχε εκδοθεί οκτώ χρόνια πριν.

Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι: «Κατ’ εξαίρεση- και προκειμένου οι μεταφορείς να συμμορφωθούν προς τις ισχύουσες απαιτήσεις ασφαλείας που ορίζει το διεθνές, ενωσιακό ή εθνικό δίκαιο και τις απαιτήσεις υγείας και ασφαλείας που ορίζουν οι αρμόδιες αρχές ή στις περιπτώσεις όπου ο σχεδιασμός του οχήματος ή η υποδομή, συμπεριλαμβανομένων των στάσεων λεωφορείων και των τερματικών σταθμών ή χώρων αφετηρίας, καθιστά αδύνατη την επιβίβαση, αποβίβαση ή μεταφορά του ατόμου με αναπηρία ή με μειωμένη κινητικότητα κατά τρόπο ασφαλή και λειτουργικά εφικτό- επιτρέπεται να αρνούνται να δεχθούν κράτηση, να εκδώσουν ή να παράσχουν κατ’ άλλο τρόπο εισιτήριο σε, ή να επιβιβάσουν άτομα λόγω αναπηρίας ή μειωμένης κινητικότητας».

Η πρόβλεψη αυτή προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις καθώς ερμηνεύτηκε ως απόδειξη ότι η χώρα μας εξακολουθεί να μη διαθέτει ακόμα τις απαραίτητες υποδομές που εξασφαλίζουν την ανεμπόδιστη μετακίνηση σε όλους τους πολίτες.

Έντονη αντίδραση Νοτοπούλου

Σύμφωνα με την κυρία Νοτοπούλου «έχουν περάσει ήδη έξι χρόνια και μία 4ετής θητεία της Κυβέρνησης της ΝΔ από την υποχρεωτική μας εναρμόνιση με τον εν λόγω Κανονισμό και αντί να ληφθούν τα μέτρα για την εκπλήρωση των υποδομών ασφαλείας των οχημάτων, των στάσεων και των τερματικών σταθμών, ώστε να μπορεί με τρόπο ασφαλή και λειτουργικό να πραγματοποιηθεί η επιβίβαση, μεταφορά και αποβίβαση των συμπολιτών μας με αναπηρία, ή μειωμένη κινητικότητα, η Κυβέρνηση συνεχίζει τον ορισμό οριζόντιας εξαίρεσης για τους ανθρώπους αυτούς».

Προσθέτει πως «αντί να προβλέψουν και να διενεργήσουν έλεγχο σε ΟΑΣΘ και ΟΑΣΑ για να διαπιστώσουν αν ο στόλος των λεωφορείων διαθέτει τον απαιτούμενο εξοπλισμό για τη μεταφορά ΑμεΑ, επέλεξαν την αδράνεια και τη συνέχιση της πρόβλεψης της οριζόντιας εξαιρεσης. Αντί να ενισχύσουν τους εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς των συμπολιτών μας με αναπηρία, μέχρις ότου να εναρμονιστούμε με τους κανόνες της απρόσκοπτης και ασφαλούς μεταφοράς τους, κατάργησαν στην πράξη το νόμο για τα ταξί που υποχρέωνε τους οδηγούς να σταματούν και να τους εξυπηρετούν, ώστε να μεταφέρονται, με ασφάλεια, στον προορισμό τους».

Η ίδια κάνει λόγο για «πρωτοφανή και προκλητική αδιαφορία» εκ μέρους της κυβέρνησης καταλήγοντας πως «η Εθνική Στρατηγική για την Αναπηρία δε μπορεί να συνεχίσει να παραμένει πανηγυρική εξαγγελία. Απαιτείται η κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου και η αποφασιστική υλοποίηση του».

Έντονη αντίδραση και από το ΠΑΣΟΚ

Έντονη ήταν η αντίδραση και του ΠΑΣΟΚ με τον κ. Πάνα να επισημαίνει ότι είναι προφανές πως η σωματική ακεραιότητα των ατόμων με αναπηρία, όπως και κάθε επιβάτη, δεν θα πρέπει να μπαίνει σε κίνδυνο κατά τη μετακίνησή τους. Διευκρινίζει ωστόσο ότι «αυτό δεν πρέπει να γίνεται μέσω του «κατ’ εξαίρεση» αποκλεισμού τους από τα μέσα μεταφοράς, αλλά μέσω της μετατροπής του συνόλου των μέσων μεταφοράς σε πλήρως προσβάσιμα προς όλους».

Ο κ. Πάνας συμπληρώνει πως η κυβέρνηση του επιτελικού κράτους, είχε όλους του πόρους (π.χ. Ταμείο Ανάκαμψης) και τον απαραίτητο χρόνο να θεσπίσει ένα αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο για την προσαρμογή της προσβασιμότητας όλων των πολιτών. «Αντιθέτως, με την απόφαση αυτή διαιωνίζει τη μη συμμόρφωση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς με τις διεθνείς απαιτήσεις, εις βάρος των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία. Είναι αυτονόητο, πως οφείλουμε ως χώρα να εναρμονιζόμαστε με Ευρωπαϊκές Οδηγίες, οφείλουμε όμως παράλληλα να εναρμονίσουμε τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς με τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι να απαιτούμε από την κοινωνία να προσαρμοστεί σε αναχρονιστικές απαιτήσεις».

Η απάντηση του υπουργείου

Για fake news έσπευσε να κατηγορήσει τον ΣΥΡΙΖΑ με ανακοίνωσή του το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών παραδεχόμενο ωστόσο την πρόβλεψη της συγκεκριμένης εξαίρεσης για τα εμποδιζόμενα άτομα. «Ο ΣΥΡΙΖΑ συνεχίζοντας την παράδοση των ψεμάτων που μας έχει συνηθίσει, επιμένει στην τοξικότητα και την υιοθέτηση των fake news», αναφέρει στην αρχή της ανακοίνωσης, στην οποία προσθέτει «έξι αλήθειες» για τον Κανονισμό.

Το υπουργείο τονίζει ότι ο νέος κανονισμός ορίζει ότι κάθε πολίτης, και ιδιαίτερα τα άτομα με αναπηρία ή άτομα με μειωμένη κινητικότητα, δικαιούνται να επιβιβαστούν, χωρίς καμία άμεση ή έμμεση διάκριση, στα δημόσια οδικά μέσα μεταφοράς (Λεωφορεία, Τρόλεϊ) και μέσα σταθερής τροχιάς (Μετρό και Τραμ). Προσθέτει ότι κατ’ εξαίρεση, και προκειμένου οι μεταφορείς να συμμορφωθούν προς τις ισχύουσες απαιτήσεις ασφαλείας που ορίζει το διεθνές, ενωσιακό ή εθνικό δίκαιο και τις απαιτήσεις υγείας και ασφαλείας που ορίζουν οι αρμόδιες αρχές ή στις περιπτώσεις όπου ο σχεδιασμός του οχήματος ή η υποδομή, συμπεριλαμβανομένων των στάσεων λεωφορείων και των τερματικών σταθμών ή χώρων αφετηρίας, καθιστά αδύνατη την επιβίβαση, αποβίβαση ή μεταφορά του ατόμου με αναπηρία κατά τρόπο ασφαλή και λειτουργικά εφικτό, επιτρέπεται να αρνούνται να δεχθούν κράτηση, να εκδώσουν ή να παράσχουν κατ’ άλλο τρόπο εισιτήριο σε, ή να επιβιβάσουν άτομα λόγω αναπηρίας ή μειωμένης κινητικότητας.

Δεν αναφέρει ωστόσο κάποιο χρονοδιάγραμμα, το οποίο θα πρέπει να τηρηθεί προκειμένου να καταστούν προσβάσιμες οι μεταφορικές υποδομές σε επίπεδο οχημάτων, σταθμών ή στάσεων.

Το υπουργείο αναφέρει ως δεύτερη αλήθεια την πρόβλεψη ότι οι μεταφορείς που εκτελούν τακτικές αστικές μεταφορές με οδικά μέσα μεταφοράς και μέσα σταθερής τροχιάς (Μετρό, Τραμ) υποχρεούνται να εξυπηρετούν άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα, ενώ υποχρεούνται να μεριμνούν για λειτουργία των υποδομών του δικτύου και των εγκαταστάσεων υποδοχής κοινού, ώστε να είναι εφικτή η προσβασιμότητα. 

«Με άλλα λόγια, ο νέος Κανονισμός φροντίζει ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η ασφάλεια των επιβατών και δη των ατόμων με αναπηρία ή με μειωμένη κινητικότητα. Στην περίπτωση αυτή, κάτι που παραλείπει να αναφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ, προβλέπεται ότι το πρόσωπο αυτό και κάθε άτομο που το συνοδεύει έχει δικαίωμα να επιλέξει: α) επιστροφή των χρημάτων που κατεβλήθησαν για το εισιτήριο β) παροχή δωρεάν μεταφοράς ατόμου συνοδείας της επιλογής του ατόμου με αναπηρία το οποίο θα του παρέχει τη συνδρομή που χρειάζεται!»

Το υπουργείο υπογραμμίζει πως οι προβλέψεις του Νέου Κανονισμού εναρμονίζονται πλήρως με αυτές του ευρωπαϊκού Κανονισμού (ΕΕ) 181/2011προσθέτοντας πως αντίστοιχες προβλέψεις περιείχε και ο παλαιός Κανονισμός Επιβατών που ίσχυε από το 2015, κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όπως αναφέρει.

Αναφορικά με την αυστηροποίηση του πλαισίου, το υπουργείο χαρακτηρίζει την αντιπολίτευση «αδιάβαστη» αναφέρονας πως ο νέος κανονισμός προβλέπει ιδιαίτερα τσουχτερές κυρώσεις και συγκεκριμένα:

• για την άρνηση επιβίβασης, κράτησης, έκδοσης, παροχής εισιτηρίου σε ΑμεΑ η αποζημίωση αυξάνεται από τα 30€ στα 200€. 
• για τη μη έγκαιρη και εκτός προθεσμιών απάντηση σε αναφορά – καταγγελία πολίτη για παραβίαση δικαιωμάτων η αποζημίωση αυξάνεται από 30€ σε 100€. 
• το διοικητικό πρόστιμο σε περίπτωση μη καταβολής αποζημίωσης για απώλεια – φθορές σε αναπηρικό αμαξίδιο ή άλλα βοηθήματα αυξάνεται από 2.000€ σε 2.500€.

Στην ανακοίνωση τονίζεται επίσης ότι «οι πρωτοβουλίες του Υπουργείου Υποδομών αποδομούν πλήρως τα επιχειρήματα της αντιπολίτευσης. Ενδεικτικά, πριν από λίγες ημέρες χορηγήθηκε ποσό 11.772.000 εκατ. ευρώ για την κάλυψη των μετακινήσεων Ατόμων με Αναπηρίες (ΑμεΑ), καθώς και πολύτεκνων οικογενειών στα ΚΤΕΛ, με μειωμένο κόμιστρο».