ΑμεΑ βλέπουν «παραθυράκι» αποκλεισμού από τα ΜΜΜ - Ο νέος Κανονισμός, οι υποδομές, και οι παρατάσεις προστίμων

«Ενας Κανονισμός για τα δικαιώματα των επιβατών, που προβλέπει ότι ένας μεταφορέας θα μπορεί κατ' εξαίρεση να αρνηθεί σε άτομο με αναπηρία την επιβίβαση στο λεωφορείο, εφόσον οι υποδομές είναι ακατάλληλες, και θεωρείται δύσκολη ή και επικίνδυνη η μετακίνησή του μ΄αυτό, είναι απολύτως αναγκαίος (και έχει νόημα) σε μία χώρα που η έλλειψη προσβασιμότητας είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Σε μια χώρα που διαθέτει ένα ελάχιστο επίπεδο προσβασιμότητας και με αυτόν τον τρόπο προστατεύει τον επιβάτη και τον οδηγό για τη μία στις 1.000 φορές που θα χαλάσει η ράμπα του λεωφορείου. Στην Ελλάδα που μπορεί 1 στις 2 ράμπες να είναι χαλασμένες, μια τέτοια οδηγία μοιάζει περισσότερο με παραθυράκι ώστε τα ανάπηρα άτομα να αποκλειστούμε».

Με τα λόγια αυτά σχολιάζει τον νέο Κανονισμό για τα δικαιώματα των επιβατών  στα ΜΜΜ και τις προβλέψεις του για τα άτομα με αναπηρία, ο Χρήστος Μελέτης ή capten.amearica για όσους τον γνωρίζουν από τα social media κυρίως εξαιτίας του περιστατικού μισαναπηρικής συμπεριφοράς που είχε βιώσει από οδηγό λεωφορείου του οποίου η ράμπα δε λειτουργούσε τον περασμένο Σεπτέμβριο.

Τι προβλέπει ο νέος Κανονισμός

Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με τον νέο κανονισμό, δίνεται κατ΄εξαίρεση η δυνατότητα σε έναν μεταφορέα να αρνηθεί την έκδοση εισιτηρίου ή την επιβίβαση σε εμποδιζόμενα άτομα εφόσον οι υποδομές είναι ακατάλληλες. Δεδομένης της κατάστασης των υποδομών στην Ελλάδα, αυτό αφήνει ανοιχτό ένα τεράστιο παράθυρο μη εξυπηρέτησης με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς μιας μεγάλης μερίδας πολιτών.

Οι προβληματικές και απροσπέλαστες στάσεις, τα ακατάλληλα οχήματα, η έλλειψη αστυνόμευσης, που αφήνει την παράνομη στάθμευση να βάζει πρόσθετα επόδια στην κίνηση των ατόμων με αναπηρία, αλλά και οι συχνές βλάβες των ανελκυστήρων στους σταθμούς των μέσων σταθερής που κατά τα άλλα αποτελούν τα πιο προσπελάσιμα μέσα, μετατρέπουν σε κανονικό Γολγοθά την κίνηση των εμποδιζόμενων ατόμων στην Αθήνα.

Οπως λέει σε ανάρτησή του ο Χρήστος Μελέτης, «αυτή τη στιγμή τα ελληνικά ΜΜΜ δεν είναι αξιόπιστα για την μετακίνηση ατόμων με αναπηρία. Πιο συγκεκριμένα, αναφορικά με τα αστικά λεωφορεία, οι περισσότερες στάσεις δεν είναι κατάλληλες για την εξυπηρέτηση ΑμεΑ και δεν υπάρχει σχέδιο από το υπουργείο για να γίνουν».

«Είμαστε τόσο πίσω που και οι προσπάθειες που θα γίνουν, θα μοιάζουν με ημίμετρα»

Ο ίδιος μιλώντας στο «Εθνος» αναφέρθηκε και στα καινούρια λεωφορεία: «Και διαστημικά λεωφορεία να φέρουν, αν οι στάσεις παραμείνουν μη προσβάσιμες, θα είναι για μας διακοσμητικά. Είμαστε τόσο πίσω που και οι προσπάθειες που θα γίνουν, θα μοιάζουν με ημίμετρα. Οταν γνωρίζω από την απάντηση του ίδιου του υπουργείου ότι δε θα αυξηθούν οι προσβάσιμες στάσεις, θα βλέπουμε τα λεωφορεία χωρίς να μπορούμε να πλησιάσουμε από τα διαλυμένα πεζοδρόμια», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Στις δεσμεύσεις του υπουργείου συγκαταλέγεται και η δημιουργία μιας εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα για ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο για βλάβες σε ανελκυστήρες, κλπ: «Αυτό θα ήταν χρήσιμο αν τέτοιες δυσλειτουργίες ήταν περιστασιακές. Όμως επειδή στην Ελλάδα δεν είναι περιστασιακές, είναι ένα ημίμετρο που απλά θα προτρέψει το ανάπηρο άτομο να μην συμμετάσχει στα κοινωνικά δρώμενα. Είναι καλό να γνωρίζεις ότι μπορεί να μη δουλεύει ένα στα 100 ασανσέρ. Αλλά αν δε δουλεύουν σε 4 -5 από τους 25 σταθμούς, εγώ που να πάω;», λέει.

Ένας καθημερινός «Γολγοθάς»

Θυμάται πως ξεκινώντας από τη Νέα Ιωνία όπου μένει, επιχείρησε να πάει στο ΚΠΣΝ. Ο ανελκυστήρας στο Φάληρο δε λειτουργούσε, οπότε αναγκάστηκε να φτάσει μέχρι τον Πειραιά και να πάρει από εκεί το τραμ διασχίζοντας και 1,5 χλμ. Αλλη φορά προσπάθησε να κατέβει στο σταθμό του Ηρακλείου, αλλά ο ανελκυστήρας ήταν χαλασμένος στην πλευρά που ήθελε να φτάσει: «Βρίσκεσαι διαρκώς σε μια κατάσταση που πρέπει να λύσεις προβλήματα. Αν είναι νύχτα, είναι δύσκολο να κινηθείς με το αμαξίδιο. Θα σε πατήσουν».

Αλλά και την ημέρα τα πράγματα δεν είναι πάντα πιο εύκολα, καθώς όπως λέει ο ίδιος συχνά διασχίζει με ..προσευχές μεγάλους δρόμους: «Στην Πειραιώς δεν υπάρχουν ράμπες, στη Μεσογείων σε πολλά σημεία το ίδιο, αλλού ανεβαίνεις σε ενα πεζοδρόμιο από ράμπα και φτάνεις στην άλλη άκρη και δεν υπάρχει ράμπα, πράγμα πολύ επικίνδυνο και για πτώση με το αμαξίδιο».

Κι αν η κατάσταση είναι καλύτερη στα μέσα σταθερής τροχιάς – εφόσον βέβαια λειτουργούν οι ανελκυστήρες – τα οδικά μέσα, λεωφορεία και τρόλει, είναι σχεδόν απαγορευτικά για την μετακίνηση εμποδιζόμενων ατόμων: «Δύο φορές έχω μπει μόνος μου σε αστικό λεωφορείο», λέει. Η μία έγινε ευρέως γνωστή από το βίντεο που τράβηξε με τον οδηγό να τον εγκαλεί ουσιαστικά επειδή βγήκε μόνος του. Τη δεύτερη φορά το όχημα είχε ράμπα, αλλά το πεζοδρόμιο είχε κολωνάκια. Ως αποτέλεσμα η ράμπα δεν μπόρεσε να ξεδιπλωθεί και επειδή βρήκε σε εμπόδιο, χάλασε κιόλας.

«Στο ΚΤΕΛ πρέπει να με κουβαλήσει κάποιος»

Αντίστοιχα και στα λεωφορεία των ΚΤΕΛ: «Εκεί δεν μπορεί να μπει αμαξίδιο οπότε θα πρέπει να με κουβαλήσει κάποιος και να παραμείνω 7 ώρες στο κάθισμα μέχρι την Κεφαλλονιά. Σε αναγκάζουν να στραφείς στο αεροπλάνο, το οποίο εκτός του ότι είναι πιο ακριβό, απαιτεί και πρόσθετη μετακίνηση από το αεροδρόμιο».

Σαφώς αναβαθμισμένα είναι τα πράγματα στα αεροπορικά ταξίδια, αν και δε λείπουν κι εκεί τα προβλήματα. Ο ίδιος βρέθηκε στη Σουηδία τον περασμένο Μάιο και ενώ όλα πήγαν καλά στη μετάβαση, στην επιστροφή η αεροπορική εταιρία του ζητούσε ιατρική γνωμάτευση με το ακριβές πρόβλημα που αντιμετωπίζει: «Εκτός του ότι πρόκειται για προσωπικά δεδομένα, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι τα άτομα με αναπηρία δεν αντιμετωπίζουν πρόσθετους κινδύνους από τον μέσο άνθρωπο σε ένα αεροπορικό ταξίδι».

«Πέρασα πολλά χρόνια κλεισμένος στο σπίτι»

Οι δυσκολίες για τα άτομα που κινούνται με αμαξίδιο ξεκινούν από το ίδιο το εργαλείο της μετακίνησής τους. Οπως λέει ο Χρήστος, η Αθήνα έχει ανηφόρες, απαιτεί ένα καλό αμαξίδιο για να κυκλοφορήσει ένα εμποδιζόμενο άτομο: «Πρόκειται για ένα κόστος γύρω στα 3.000 ευρώ, από τα οποία καλύπτονται περίπου τα 700. Δεν είναι δεδομένο ότι έχουν να διαθέσουν όλοι αυτά τα χρήματα. Πολλά ανάπηρα άτομα μένουν σπίτι. Κι εγώ πέρασα πολλά χρόνια κλεισμένος στο σπίτι. Το 2021 άρχισα να βγαίνω. Ικανοποιημένος θα είμαι όταν θα ξέρω πως μπορώ να κυκλοφορώ με ασφάλεια, όταν δεν αποκλείομαι εγώ και οι φίλοι μου. Θες να ζησεις τη ζωή σου, την καθημερινότητά σου και τελικά πέφτει πάνω σου το βάρος να διεκδικήσεις τα αυτονόητα. Είμαστε ακόμα πολύ πίσω. Συζητάμε αυτά που το αναπηρικό κίνημα στην Αγγλία ή την Αμερική διεκδικούσε το ΄80 και το ΄90».

Και συνεχίζει: « Το Α και το Ω είναι οι υποδομές προσβασιμότητας και οι ελλείψεις που συναντώνται. Μέχρι να υπάρξει ουσιαστική ανεμπόδιστη μετακίνηση, όλα τα υπόλοιπα θα είναι ημίμετρα. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός παραδέχτηκε την κατάσταση των υποδομών προσβασιμότητας, στις 04/12/2023, στην ημερίδα της ΕΣΑμεΑ «Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία: Εθνική Στρατηγική 2024-2030», λέγοντας «Θα χρειαστούμε ακόμα χρόνο και πολλή υπομονή ώστε οι συγκοινωνίες μας να γίνουν πραγματικά φιλικές προς τον καθένα». Είμαι 29, άραγε πόση υπομονή θα πρέπει να κάνω ώστε να μετακινούμαι στη χώρα μου με αξιοπρέπεια χωρίς να κάνω παρκούρ κάθε φορά»;

Η κατάσταση στα ΜΜΜ μέσα από την απάντηση του υπουργείου

Αμέσως μόλις γνωστοποιήθηκε το περιστατικό του περασμένου Σεπτεμβρίου, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταικούρας κάλεσε στο υπουργείο τον Χρήστο Μελέτη. Ο ίδιος άφησε λίστα συγκεκριμένων ερωτημάτων, τα οποία απαντήθηκαν γραπτώς πριν από περίπου 1,5 μήνα από τον Γενικό Γραμματέα του υπουργείου, Γιάννη Ξιφαρά.

Οπως προκύπτει από την απαντητική επιστολή αυτη τη στιγμή δεν υπάρχει πρόβλεψη για αύξηση των προεξοχών των πεζοδρομίων. Έως σήμερα έχουν τοποθετηθεί σε περίπου 400 στάσεις λεωφορείων και τρόλει. «Ωστόσο ο ΟΑΣΑ δεν εξετάζει την πιθανότητα τοποθέτησης επιπλέον προεξοχών πεζοδρομίου στο άμεσο μέλλον για τους παρακάτω λόγους:

• Oι θέσεις για τις οποίες πληρούνται οι τυπικές προυποθέσεις έχουν εξαντληθεί.
• Οι προεξοχές χρήζουν τακτικής συντήρησης λόγω της παράνομης στάθμευσης πάνω σε αυτές μεγάλων οχημάτων και
• O χώρος των στάσεων πρέπει να εξασφαλίζεται με συνεχή αστυνόμευση και όχι με τοποθέτηση εμποδίων».

Το υπουργείο ανέφερε επίσης ότι πρέπει να εξασφαλίζεται μια αλυσίδα προσβασιμότητας προσθέτοντας ότι για να μπορεί να πλησιάσει το λεωφορείο στην άκρη του πεζοδρομίου στη θέση της κάθε στάσης πρέπει να μην υπάρχουν σταθμευμένα οχήματα ή άλλα εμπόδια.

Αναφορικά με τη συντήρηση των ανελκυστήρων στα μεσα σταθερής τροχιάς, ο κ. Ξιφαράς επεσήμανε ότι η ΣΤΑΣΥ ακολουθεί έναν τακτικό προγραμματισμό με αποτέλεσμα τις περισσότερες φορές η βλάβη να διορθώνεται αυθημερόν. Παραδέχεται ωστόσο καθυστερήσεις στην επαναλειτουργάι στη Γραμμή 1, τις οποίες αποδίδει στην παλαιότητα των ανελκυστήρων και στη δυσκολία εύρεσης ανταλλακτικών. Στην επιστολή επισημαίνει ότι ακούγονται ηχητικά μηνύματα για τους ανελκυστήρες που βρίσκονται εκτός λειτουργίας δεσμευόμενος ότι το επόμενο διάστημα θα είναι εφικτή η ενημέρωση των επιβατών και από την ιστοσελίδα της ΣΤΑΣΥ.

Για τα λεωφορεία σχεδιάζεται μέσω της εφαρμογής της τηλεματικής να υπάρχει ενημέρωση γα τη διαθεσιμότητα των προσβάσιμων οχημάτων ώστε ο επιβάτης να γνωρίζει εάν αυτό που θα προσεγγίζει στη στάση διαθέτει εξοπλισμο σε λειτουργία.

Σύμφωνα με το υπουργείο, τα 2/3 του στόλου των οδικών μέσων διαθέτουν λετουργική χειροκίνητη ή ηλεκτρική ράμπα ράμπα και ο οδηγός είναι υποχρεωμένος να χρησιμοποιήσει την επιγονάτιση ή και τη ράμπα εφοσον τη διαθέτει το όχημα για την επιβίβαση και την αποβίβαση εμποδιζόμενων ατόμων. Σε περίπτωση που τα άτομα με αμαξίδιο δε διαθέτουν συνοδό, ο οδηγός θα παρέχει κάθε δυνατή βοήθεια εφόσον του ζητηθεί, ενώ όλοι οι οδηγοί έχουν εημερωθεί να παρέχουν κάθε σχετική διευκόλυνση τηρώντας πάντα τις προσδιαγραφές ασφαλείας, όπως τονίζεται.

Παράλληλα υπάρχει υπηρεσία με ειδικά οχήματα για τη μεταφορά των ατόμων με αναπηρία, η οποία παρέχει κατόπιν ραντεβού δωρεάν μετακίνηση από τις 8 το πρωί έως τις 10 το βράδυ σε όσους δεν μορούν να εξυπηρετηθούν από τα συμβατικά οχήματα των αστικών συγκοινωνιών.

Τα ειδικά διαμορφωμένα οχήματα της συγκεκριμένης υπηρεσίας είναι τρία και έχουν πραγματοποιήσει 2.051 μετακινήσεις το 2021, 2.686 το 2022 και 1.454 το πρώτο εξάμηνο του 2023. Σύμφωνα με το υπουργείο, η ΟΣΥ εξετάζει το ενδεχόμενο προμήθειας τριών νέων οχημάτων αντιρρυπαντικής τεχολογίας προς ενίσχυση των παλαιότερων με στόχο την αύξηση της παρεχόμενης εξυπηρέτησης.

Αναφορικά με την εκπαίδευση του προσωπικού των ΜΜΜ, το υπουργείο διαβεβαιώνει ότι όλο το προσωπικό λαμβάνει τη σχετική εκπαίδευση για τη σωστή εξυπηρέτηση των ΑμΕΑ και τις επανεκπαιδεύσεις τους τονίζονας ωστόσο ότι την περίοδο των περιορισμών λόγω της πανδημίας μέρος των επανεκπαιδεύσεων δεν πραγματοποιήθηκε.

Μη προσβάσιμα και τα κτίρια αλλά οι κυρώσεις αναστέλλονται συνεχώς

Δεν είναι μόνο τα ΜΜΜ που κάνουν τα άτομα με αναπηρία να διστάζουν να τα χρησιμποιήσουν. Πολλά ιδιωτικά, αλλά και δημόσια κτίρια παραμένουν ακόμα και σήμερα απροσπέλαστα για τα εμποδιζόμενα άτομα.

Ετσι, αν και ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ) του 2012 ορίζει την υποχρεωτική εφαρμογή των κανόνων προσβασιμότητας σε οικοδομικές άδειες για νέα και υφιστάμενα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, οι σχετικές προθεσμίες συμμόρφωσης λαμβάνουν διαρκώς παρατάσεις με την τελευταία να έχει δοθεί τον περασμένο Απρίλιο και να ορίζει την αναστολή επιβολής κυρώσεων έως και τις 31 Μαρτίου 2024.

Η αναστολή των κυρώσεων αρχικά έληγε την 31.12.2020. Παρατάθηκε για μια διετία έως την 31/12/2022. Θεσμοθετήθηκε νέα τρίμηνη παράταση μέχρι στις 31 Μαρτίου 2023 καιτελικά δόθηκε νέα παράταση για έναν ακόμη χρόνο, έως τις 31 Μαρτίου 2024.

Ο ΝΟΚ προβλέπει ότι θα είναι υποχρεωτική στις νέες οικοδομικές άδειες η σύνταξη μελέτης προσβασιμότητας με ευθύνη του μηχανικού καθώς και οι παρεμβάσεις για υφιστάμενα κτίρια κατοικίας, εμπορίου, γραφείων και υγειονομικού ενδιαφέροντος, όπως επίσης στα κτίρια του δημοσίου και των δήμων και πλήθος άλλων κτιρίων δημοσίου ενδιαφέροντος, ώστε οι λειτουργικοί χώροι τους να είναι προσπελάσιμοι από άτομα με αναπηρία ή εμποδιζόμενα άτομα.

Σε διαφορετική περίπτωση – βάσει του κανονισμού – τα κτίρια θα θεωρούνται αυτομάτως αυθαίρετα με τις συνέπειες που έχει αυτό σε περιπτώσεις μίσθωσης, μεταβίβασης, κλπ.

Το ζήτημα των διαρκών παρατάσεων στην προσβασιμότητα των κτιρίων, έχει σχολιάσει σε βίντεό του και ο Χρήστος Μελέτης, ο οποίος μάλλον δε θα στοιχημάτιζε ότι η συγκεκριμένη προθεσμία δε θα έπαιρνε νέα παράταση τον προσεχή Μάρτιο.

Ειδικά σε ό,τι αφορά τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος επισημαίνει ότι αποτελεί μεγάλο πρόβλημα το ότι ο νομοθέτης απαλλάσσει την επιχείρηση από την υποχρέωση ύπαρξης τουαλέτας αναπήρων εφόσον το εμβαδόν των τραπεζοκαθισμάτων είναι μικρότερο των 100 τ.μ.: «Δηλαδή μπορεί μια καφετέρια να είναι προσβάσιμη στην είσοδο, το ανάπηρο άτομο να μπει, να καταναλώσει, να πληρώσει, αλλά δεν θα μπορεί να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα», τονίζει.