ΟΣΕ: Αλλάζει όνομα και ενσωματώνει ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ - Η ιδιωτική εταιρεία συμβούλων και οι αλλαγές

Με νέο λογότυπο και καινούριο όνομα παρουσιάστηκε την Τρίτη στο υπουργικό συμβούλιο από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστο Σταϊκούρα ο νέος ΟΣΕ, ο οποίος θα μετονομαστεί σε «Σιδηρόδρομοι Ελλάδας» και θα ενσωματώσει την ΕΡΓΟΣΕ και το τμήμα της ΓΑΙΑΟΣΕ που αφορά το τροχαίο υλικό. Με τον τρόπο αυτό ακυρώνεται και επισήμως η προηγούμενη μεταρρύθμιση του διαχωρισμού των σιδηροδρομικών εταιριών, στην οποία είχε προχωρήσει μόλις το φθινόπωρο του 2022 η ίδια κυβέρνηση κατά την προηγούμενη θητεία της.

Έτοιμο το λογότυπο - Εν αναμονή για τη λειτουργία

Ωστόσο, μπορεί το λογότυπο του νέου φορέα να είναι έτοιμο, αλλά για την πλήρη λειτουργία της νέας οντότητας του σιδηροδρόμου, θα πρέπει να αναμένουμε έως το τέλος του 2025, οπότε και θα λειτουργήσει με το υπάρχον προσωπικό των τριών εταιριών και την προσθήκη 600 νέων υπαλλήλων οι οποίοι θα έχουν προσληφθεί έως τότε με το πρώτο «κύμα» προσλήψεων να τοποθετείται εντός του έτους.

Ο «νέος ΟΣΕ» θα είναι ένας δημόσιος οργανισμός, ωστόσο ο τρόπος που σχεδιάζεται να λειτουργεί φαίνεται πως θα έχει έντονο ...άρωμα παρουσίας ιδιωτών στην επιχειρησιακή λειτουργία. Βάσει της πρότασης του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, θα προσληφθεί, μετά από διεθνή διαγωνισμό, εταιρεία με αποδεδειγμένη τεχνική και διοικητική εμπειρία στη διοίκηση και λειτουργία αντίστοιχων φορέων, ως «Τεχνικός Σύμβουλος Διοίκησης» του Νέου ΟΣΕ τουλάχιστον έως το 2027.

Πώς θα λειτουργεί ο νέος ΟΣΕ

Ο Τεχνικός Σύμβουλος Διοίκησης θα έχει αυξημένα καθήκοντα, καθώς όπως προσεκτικά αναφέρεται στη σχετική παρουσίαση, θα αναλαμβάνει «σε καθημερινή βάση, το σύνολο των επιχειρησιακών εργασιών της Εταιρείας, καθώς και την ειδικότερη ευθύνη λειτουργίας κρίσιμων Επιχειρησιακών Τομέων για χρονικό διάστημα τουλάχιστον τριών ετών, εφαρμόζοντας αναλογικά διεθνείς εμπειρίες που υιοθετήθηκαν στο παρελθόν από αντίστοιχους σιδηροδρομικούς Οργανισμούς». Ο Τεχνικός Σύμβουλος θα συνεισφέρει με τεχνογνωσία και εξειδικευμένα ανώτατα στελέχη.

Ο νέος φορέας θα είναι Ανώνυμη Εταιρεία ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου, θα εποπτεύεται από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και το Διοικητικό Συμβούλιο θα ορίζεται από την κυβέρνηση, όπως αναφέρεται παρά το γεγονός ότι αμέσως μετά το δυστύχημα των Τεμπών, η κυβέρνηση δήλωνε πως τοποθετεί μία μεταβατική διοίκηση στον Οργανισμό καθώς προγραμμάτιζε διεθνή διαγωνισμό για τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου, ο οποίος τελικώς δεν προκηρύχθηκε ποτέ.

Οι βασικοί άξονες του σχεδίου

Το σχέδιο του ριζικού μετασχηματισμού του υπουργείου για τον σιδηροδρόμο, έρχεται λίγο μετά την εκπνοή του 2023, της χειρότερης χρονιάς για τις ελληνικές ράγες που στιγματίστηκε από το πλέον πολύνεκρο δυστύχημα με 57 θύματα, το οποίο θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αν λειτουργούσαν κρίσιμα συστήματα ασφαλείας, τα οποία όμως δεν είχαν ολοκληρωθεί εξαιτίας αλλεπάλληλων καθυστερήσεων στις συμβάσεις, αλλά και τη σχεδόν ολοσχερή καταστροφή κρίσιμων υποδομών από την κακοκαιρία Ντάνιελ. Οι βασικοί άξονες του σχεδίου είναι:

1. Η δημιουργία ενός νέου, ενιαίου δημόσιου φορέα, με πυρήνα τον ΟΣΕ («Νέος ΟΣΕ»), που αναλαμβάνει πλήρως τον ρόλο, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής και καθίσταται μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου, της διαχείρισης του τροχαίου υλικού καθώς και των σταθμών και λοιπών εγκαταστάσεων της ιδιοκτησίας του.
2. Στη νέα εταιρεία εντάσσονται επιπλέον του σημερινού ΟΣΕ : α) η ΕΡΓΟΣΕ Α.Ε. και β) η ΓΑΙΑΟΣΕ Α.Ε. κατά το μέρος που αφορά στο επιχειρησιακά κρίσιμο για τον σιδηρόδρομο τμήμα της δραστηριότητάς της (τροχαίο υλικό, ενεργές σιδηροδρομικές εγκαταστάσεις).
3. Ο Νέος ΟΣΕ θα αναλάβει τη συνολική ευθύνη για όλα τα θέματα ασφαλείας και συνεχούς βελτίωσης του σιδηροδρομικού συστήματος, συνεργαζόμενος με τους λοιπούς φορείς του τομέα (Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ΡΑΣ, Hellenic Train και λοιποί  operators) στο πλαίσιο της εφαρμογής μίας νέας προσέγγισης με συστημική ανάλυση και διαχείριση κινδύνων, σε εφαρμογή των κατευθύνσεων της ΕΕ και του σχετικού Action Plan που εκπονεί η Ελληνική Κυβέρνηση.
4. Η σύσταση και οργάνωση του νέου φορέα θα κατοχυρωθεί νομοθετικά. Οι αρμοδιότητές του θα καλύπτουν πλήρως αυτές των σημερινών ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ και θα συμπληρωθούν κατάλληλα, ώστε να αντιμετωπιστούν κενά ή/και αδυναμίες του υφιστάμενου τρόπου λειτουργίας των φορέων.

Σύμφωνα με την παρουσίαση του υπουργείου, το νέο πλαίσιο έρχεται να λύσει διαχρονικά προβλήματα του σιδηροδρόμου καθώς η μέχρι σήμερα λειτουργία των τριών εταιρειών που εμπλέκονται με σιδηροδρομικό έργο, με πολλαπλές κοινές αρμοδιότητες και διεπιφάνειες, παράλληλες, αντικρουόμενες ή/και συμπληρωματικές αρμοδιότητες, έχει σαν αποτέλεσμα την αδυναμία ενιαίου στρατηγικού σχεδιασμού, συντονισμού, ανάπτυξης, συντήρησης, διαχείρισης και πλήρους ελέγχου του σιδηροδρομικού δικτύου, με συνέπειες την καθυστέρηση υλοποίησης έργων, και την πιθανότητα απώλειας πολύτιμων πόρων (ανθρώπινων και οικονομικών). Επίσης, υπάρχει σημαντική συνολική επιβάρυνση του Κρατικού Προϋπολογισμού από την πολλαπλότητα προσωπικού αντιστοίχων προσόντων και αρμοδιοτήτων για παρόμοιες διαδικασίες εντός των τριών εταιρειών.

Εντός του φορέα θα δημιουργηθούν διακριτοί Επιχειρησιακοί Τομείς στους οποίους θα ενταχθεί το υφιστάμενο επιχειρησιακό έργο των ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ, ΓΑΙΑΟΣΕ και οι σχετικές οργανωτικές μονάδες (Γενικές Διευθύνσεις, Διευθύνσεις κλπ μονάδες) που το υλοποιούν. Οι αντίστοιχες υποστηρικτικές (διοικητικές) διευθύνσεις των τριών εταιρειών θα συγχωνευθούν σε ένα ενιαίο Διοικητικό Τομέα, προς αξιοποίηση των σχετικών οικονομιών κλίμακας.

Ο Νέος ΟΣΕ θα καταρτίσει στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο και θα συνάψει σύμβαση απόδοσης με το εποπτεύον Υπουργείο μέσω της οποίας θα παρακολουθείται βάσει συμφωνημένων δεικτών απόδοσης και μετρήσιμων στόχων υιοθετώντας τις βέλτιστες πρακτικές που ακολουθούνται στους Γαλλικούς και Γερμανικούς σιδηροδρόμους. Θα αναλάβει την ευθύνη του συνόλου των έργων και λοιπών συμβάσεων των ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ (τροχαίο υλικό, ενεργοί σταθμοί κλπ.) που βρίσκονται σε εξέλιξη και οι οποίες θα συνεχιστούν απρόσκοπτα με βάση ειδική πρόβλεψη του νέου νόμου.

Σύμφωνα με το υπουργείο, θα αξιοποιηθεί η Δήλωση Πρόθεσης Συνεργασίας, που έχει ήδη συναφθεί μεταξύ των αρμόδιων Υπουργών Ελλάδας και Γαλλίας στον τομέα των σιδηροδρομικών μεταφορών, με κύρια εστίαση στα θέματα διαχείρισης κινδύνων, ασφάλειας και διαλειτουργικότητας του σιδηροδρομικού δικτύου.

Προσωπικό, συστήματα και χρονοδιάγραμμα

Ο νέος φορέας θα στελεχωθεί από το σύνολο του προσωπικού των δύο φορέων  (ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ) και το σχετικό προσωπικό του τμήματος δραστηριοτήτων της ΓΑΙΑΟΣΕ. Η στελέχωση του θα ενισχυθεί «με προσεκτικά επιλεγμένο πρόσθετο νέο προσωπικό που θα ξεπεράσει τα 600 άτομα και με προσόντα που θα καλύπτουν τις απαιτήσεις των νέων θέσεων εργασίας που θα οριστούν». Η πρώτη ομάδα προσλήψεων αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2024, ενώ η υπόλοιπη ενίσχυση στελέχωσης θα προχωρήσει σε στάδια, μέχρι το μέσο του 2025, με βάση επίσης και τις απαιτήσεις στελέχωσης που θα προσδιοριστούν από το Business Plan του νέου φορέα, το οποίο θα περιλαμβάνει σχεδιασμό έργων σε βάθος 20ετίας.

Σε επίπεδο συστημάτων, ο νέος ΟΣΕ θα εξοπλιστεί με τα πιο σύγχρονα συστήματα ασφαλείας διαχείρισης της κυκλοφορίας συρμών (ERTMS), καθώς και βελτιστοποίησης της αξιοποίησης του δικτύου, πολλά από τα οποία είναι ήδη υπό εγκατάσταση στο δίκτυο του ΟΣΕ και τα τρένα ιδιοκτησίας της ΓΑΙΑΟΣΕ. Επιπρόσθετα, θα επανασχεδιασθεί εξαρχής ένας προηγμένος ψηφιακός οργανισμός και θα εξοπλιστεί με σύγχρονα πληροφοριακά συστήματα (μητρώο παγίων, συστήματα προγραμματισμού και παρακολούθησης των μελετών και έργων, σύγχρονο σύστημα δυναμικής πληροφόρησης και εξυπηρέτησης των επιβατών).

Η αναδιοργάνωση  του ΟΣΕ χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και θα υλοποιηθεί πλήρως μέχρι το τέλος του 2025, με ενδιάμεσα ορόσημα:

1. την υποβολή του σχεδίου εφαρμογής του μετασχηματισμού που θα περιέχει επίσης σχέδια της προτεινόμενης νομοθεσίας και της διακήρυξης για τον διεθνή διαγωνισμό πρόσληψης Τεχνικού Συμβούλου Διοίκησης κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2024,
2. την ψήφιση νομοθεσίας για νέο ΟΣΕ και δημοσίευση τευχών διεθνούς διαγωνισμού για τον Τεχνικό Σύμβουλο μέχρι το τέλος του 2024 και
3. την έγκριση πολυετούς επενδυτικού προγράμματος και υπογραφή νέας σύμβασης απόδοσης μεταξύ ΟΣΕ και Ελληνικού κράτους μέχρι τον Ιούνιο του 2025.

• Να σημειωθεί ότι σήμερα το συνολικό ενεργό μήκος του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας ανέρχεται σε 2.240 χλμ και κατατάσσει τη χώρα στη 19η σχετική θέση εντός της ΕΕ27.
• Από το συνολικό δίκτυο, έχουν ηλεκτροδοτηθεί τα 770 χλμ. (34,4%) καταλαμβάνοντας την 18η θέση στην ΕΕ27.
• Το μερίδιο των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών παραμένει αμελητέο, στο 1,8%, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ27, που είναι 17,3%.
• Όσον αφορά την επιβατική κίνηση, το μερίδιο των σιδηροδρομικών μεταφορών επιβατών (με βάση τα επιβατοχιλιόμετρα) είναι 0,9%, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ27, που είναι 7,9%.