Το μάτι το «Μεγάλου Αδερφού» στα αυθαίρετα: Έρχεται σαφάρι κατεδαφίσεων και έλεγχος για κατάληψη παραλιών

Τον «Μεγάλο Αδελφό» της τεχνολογίας επιστρατεύει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για να περιορίσει τον αριθμό των αυθαιρέτων κτισμάτων στη χώρα, το πλήθος των οποίων κανείς δε γνωρίζει έως τώρα με στόχο να βάλει φρένο τουλάχιστον στη νέα γενιά αυθαιρέτων.

Παράλληλα, δεσμεύεται για άμεσο εντοπισμό και ταχύτατες διαδικασίες κατεδάφισης των νέων αυθαιρέτων, που θα εντοπίζονται μέσω ενός μηχανισμού με καθετοποιημένες διαδικασίες ο οποίος θα αποκαλύπτει κάθε νέο αυθαίρετο που θα «ξεφυτρώνει».

Το σχετικό νομοσχέδιο είναι έτοιμο εδώ και καιρό και όπως φαίνεται την Τρίτη άναψε το πράσινο φως κατά την παρουσίασή του στο υπουργικό συμβούλιο ώστε να αναρτηθεί σε δημόσια διαβούλευση έως το τέλος του μήνα.

Στο ίδιο νομοσχέδιο έχουν ενταχθεί και οι ρυθμίσεις, οι οποίες θα «ξεκλειδώσουν» υπό προϋποθέσεις την εκτός σχεδίου δόμηση σε οικόπεδα άνω των τεσσάρων στρεμμάτων, χωρίς «πρόσωπο» σε πολεοδομικά αναγνωρισμένη κοινόχρηστη οδό, οι οποίες θα ισχύσουν έως ότου ολοκληρωθεί ο πολεοδομικός σχεδιασμός.

Κόκκινη γραμμή στα νέα αυθαίρετα

Όπως έχει ήδη αποκαλύψει το «Εθνος», εντός του συστήματος e-adeies για την έκδοση οικοδομικης άδειας θα κατατίθεται και το στίγμα, η συντεταγμένη του σημείου που θα κατασκευαστεί το ακίνητο. Το στίγμα αυτό θα συσχετίζεται με αεροφωτογραφίες και δορυφορικές εικόνες ή φωτογραφίες από drones που θα εξάγονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και θα «σκανάρουν» την περιοχή, ώστε να διακρίνεται η οποιαδήποτε μεταβολή.

Μέσω των απεικονίσεων αυτών και ενός ειδικού λογισμικού θα αποκαλύπτονται αρχικά ποια κτίσματα επιχειρείται να αναγερθούν και δε διαθέτουν καν οικοδομική άδεια. Αν ένα κτίσμα έχει άδεια, αυτή θα ελέγχεται άμεσα από ελεγκτή δόμησης. Αν δεν έχει, αυτόματα θα ενεργοποιείται το σύστημα και η υπόθεση θα οδηγείται χωρίς παρεμβολές και καθυστερήσεις στην οικεία Υπηρεσία Δόμησης (ΥΔΟΜ). Έτσι, θα εντοπίζονται νέα αυθαίρετα εν τη γενέσει τους από το σύστημα. Από το σημείο αυτό και μετά οι ελεγκτικοί μηχανισμοί προβλέπεται να κινούνται ταχύτατα.

Η διαδικασία θα προβλεφθεί λεπτομερώς και θα εκτελείται από μικτά κλιμάκια χωρίς καθυστερήσεις και μέσω μίας επιτροπής και όχι παράλληλων.

Προκειμένου μάλιστα να επισπευστούν οι κατεδαφίσεις, στις περιοχές που βρίσκονται «στο κόκκινο» θα υπάρχουν έτοιμες εργολαβίες για την κατεδάφιση αυθαιρέτων ύστερα από τη διαδικασία εντοπισμού και παρόδου του διαστήματος των ενστάσεων.

Το νέο σύστημα αναμένεται αρχικώς να εφαρμοστεί σε ευάλωτες περιοχές, νησιωτικές όπως η Μύκονος και γενικά οι Κυκλάδες, αλλά και περιοχές, στις οποίες έχει σωρευτεί πλήθος ανεκτέλεστων πρωτοκόλλων κατεδάφισης.

Σε κάθε περίπτωση σε ό,τι αφορά τις κατεδαφίσεις, αυτές θα ξεκινήσουν από τα πιο πρόσφατα καθώς κατά κανόνα δεν μπορούν να τακτοποιηθούν έτσι κι αλλιώς και σταδιακά θα πηγαίνουν πιο πίσω στο χρόνο.

Τα υφιστάμενα αυθαίρετα

Για τα υφιστάμενα αυθαίρετα, κρίσιμο ρόλο θα παίξουν οι αεροφωτογραφίες του 2011, τις οποίες σύντομα θα αποκτήσει το υπουργείο. Μέσω αυτών μάλιστα αναμένεται να ξεκαθαριστούν και περιπτώσεις ψευδών δηλώσεων και τακτοποίησης αυθαιρέτων, οι οποίες κανονικά δεν θα έπρεπε να έχουν προχωρήσει.

Θα ακολουθήσουν οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι στο 5% των δηλώσεων τακτοποίησης, οι οποίοι αν και έχουν θεσμοθετηθεί εδώ και χρόνια, δεν έχουν ξεκινήσει ακόμα. Αλλά πλέον θα οριστεί συγκεκριμένη διαδικασία, δηλαδή θα έχει καθοριστεί ποιοί θα κάνουν τους ελέγχους, τι θα ελέγχουν και με ποιον τρόπο. Πρακτικά όλα αυτά θα συμπεριλαμβάνονται σε μία τυποποιημένη φόρμα ώστε να εντοπιστούν περιπτώσεις ψευδών δηλώσεων που κρύβουν πίσω τους κρίσιμες και μεγάλες αυθαιρεσίες και όχι μικρότερες παρεκκλίσεις, κάτι το οποίο θα άνοιγε πληγές σε ό,τι έχει δηλωθεί ή κληρονομηθεί, κλπ.

Οι βασικοί πυλώνες του σχεδίου είναι τέσσερις και συγκεκριμένα:

• Η προμήθεια αεροφωτογραφιών της 28ης Ιουλίου 2011 (που αποτελεί την κόκκινη γραμμή μετά την οποία δε νομιμοποιούνταν αυθαίρετα) ή της πιο κοντινής σ' αυτήν ημερομηνίας, καθώς αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν αεροφωτογραφίες ούτε από το 2013, οπότε δεν μπορεί να γίνει καμία σύγκριση της κατάστασης.
• Η λήψη δορυφορικών εικόνων από όλη την Ελλάδα σε μια καθορισμένη συχνότητα. Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) είχε στο παρελθόν προτείνει τη λήψη εικόνων τρεις φορές το χρόνο ώστε κάθε 4 μήνες να συγκρίνεται το δομημένο περιβάλλον με την προγενέστερη εικόνα και να διαπιστώνεται π.χ. αν κάποιο σπίτι «μεγάλωσε». Εάν έχει συμβεί κάτι τέτοιο, θα ελέγχεται εάν αυτό έγινε νόμιμα μέσω της έκδοσης οικοδομικής άδειας. Αν δεν έχει βγει άδεια, θα αποστέλλεται αυτόματα ελεγκτής δόμησης για έλεγχο.
• Η εγκατάσταση σταθμών drones σε ευαίσθητες περιοχές ώστε να συλλέγονται συχνότερα εικόνες προς σύγκριση.
• Η ενεργοποίηση μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας καταγγελιών για αυθαίρετη δόμηση. Προκειμένου μάλιστα να αποφευχθούν φαινόμενα «καταγγελιομανίας», θα προβλεφθεί ότι ο καταγγέλων/ουσα θα αποστέλλει την καταγγελία πληρώνοντας ένα μικρό παράβολο. Εάν η καταγγελία αποδειχτεί αληθής και πρόκειται πράγματι για αυθαίρετο το ύψος του παραβόλου, θα επιστρέφεται στο άτομο που έκανε την καταγγελία.

Πως «ξεκλειδώνει» η εκτός σχεδίου δόμηση

Πληρώντας τρεις βασικές προϋποθέσεις θα μπορούν να λάβουν άδεια δόμησης τα εκτός σχεδίου οικόπεδα και συγκεκριμένα:

• Η ύπαρξη της οδού για την εξυπηρέτηση των ακινήτων να φαίνεται σε αεροφωτογραφίες προ της 27ης Ιουλίου 1977.
• Οι δρόμοι στους οποίους έχουν «πρόσωπο» τα γήπεδα να είναι πλάτους τουλάχιστον 3,5 μέτρων.
• Οι ιδιοκτήτες να πληρώσουν ειδικό τέλος για την έκδοση οικοδομικής άδειας ως πρόβλεψη περιβαλλοντικού ισοδυνάμου. Το ειδικό τέλος, το ύψος του οποίου θα καθοριστεί με υπουργική απόφαση, θα κατατίθεται πριν την έκδοση οικοδομικής άδειας σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, και θα διατίθεται αποκλειστικά για έργα υποδομής και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου που βρίσκεται το οικόπεδο.

Μέσω της νέας ρύθμισης δίνεται η δυνατότητα να δομούνται νόμιμα οικόπεδα τουλάχιστον τεσσάρων στρεμμάτων που βρίσκονται εκτός ρυμοτομικών σχεδίων πόλεων ή εκτός ορίων νομίμως υφιστάμενων οικισμών, εφόσον ανήκουν σε μία από τις παρακάτω κατηγορίες οικοπέδων, ανάλογα με τον χρόνο δημιουργίας και το πρόσωπο που διαθέτουν στον δρόμο.

Συγκεκριμένα οι ρυθμίσεις τις οποίες αναμένεται να εντάξει το υπουργείο αφορούν:

• Οικόπεδα που δημιουργήθηκαν από 31 Μαΐου 1985 μέχρι και 31 Δεκεμβρίου 2003: Για να οικοδομηθούν, θα πρέπει να έχουν πρόσωπο ή να εφάπτεται το ένα εκ των ορίων τους σε μήκος τουλάχιστον 3,5 μέτρων σε οδό που: 1ον) εμφανίζεται σε αεροφωτογραφίες πριν από τις 27 Ιουλίου 1977 και έχει πλάτος τουλάχιστον 3,5 μέτρων, 2ον) συνδέεται με διεθνή, επαρχιακή, δημοτική ή κοινοτική οδό ή εγκαταλελειμμένα τμήματα αυτών, και 3ον) αυτή να έχει διανοιχτεί με απόφαση κρατικού οργάνου, είτε να είναι καταχωρισμένη στα κτηματολογικά βιβλία, είτε να έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες οδοστρωσίας της από αρμόδια για τη συντήρηση και βελτίωση των οδών Αρχή, είτε οργανισμό, είτε να διέρχεται από αυτήν δίκτυο κοινής ωφελείας.
• Οικόπεδα που δημιουργήθηκαν πριν από το 1985: Προκειμένου τα οικόπεδα αυτά να είναι οικοδομήσιμα, θα πρέπει να έχουν πρόσωπο ή να εφάπτεται το ένα από τα όριά τους σε μήκος τουλάχιστον 3,5 μέτρων σε οδό που 1ον) εμφανίζεται σε αεροφωτογραφίες πριν από τις 27 Ιουλίου 1977, έχει πλάτος τουλάχιστον 3,5 μέτρων και έχει διανοιχτεί με απόφαση κρατικού οργάνου, είτε είναι καταχωρισμένη με την ένδειξη «ΕΚ» (ειδική έκταση), είτε έχουν πραγματοποιηθεί εργασίες οδοστρωσίας από αρμόδια για τη συντήρηση και βελτίωση των οδών Αρχή, είτε να διέρχεται από αυτήν δίκτυο κοινής ωφελείας. 2ον) Οικόπεδα που μπορούν να οικοδομηθούν είναι και αυτά τα οποία διαθέτουν νόμιμη δουλεία διόδου, προ του ’85, με πλάτος τουλάχιστον 3,5 μέτρων, η οποία να συνδέεται με διεθνή, επαρχιακή, δημοτική ή κοινοτική οδό ή εγκαταλελειμμένα τμήματα αυτών.

Κατάληψη αιγιαλού και παραλίας

Μέτρα άμεσης διακοπής και αποτροπής της αυθαίρετης κατάληψης με άμεση απομάκρυνση κινητών στοιχείων και σφράγιση της επιχείρησης, αυστηροποίηση των προστίμων, αξιοποίηση της τεχνολογίας για τον εντοπισμό όλων των παραβάσεων μέσω drones και συνεργασία με κλιμάκια ελέγχου της αυθαίρετης δόμησης (ΑΑΔΕ, ΑΣΤΥΝΟΜΙΑ, ΟΤΑ, Εισαγγελία) φιλοδοξεί το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών να περιορίσει τις αυθαιρεσίες σε αιγιαλό και παραλίες.

Τις προβλέψεις του σχετικού νομοσχεδίου παρουσίασε στο υπουργικό συμβούλιο ο υπουργός, Κωστής Χατζηδάκης. Όπως ανακοινώθηκε, με το νομοσχέδιο για τους όρους αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές αντιμετωπίζεται το υφιστάμενο προβληματικό νομοθετικό πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από την πολυδιάσπαση των αρμοδιοτήτων ως προς τη διαχείριση του αιγιαλού (Κτηματική Υπηρεσία Δημοσίου, Δήμοι, ΕΤΑΔ), τη βραδεία και αδιαφανή προφορική διαδικασία παραχώρησης από Δήμους, το παρωχημένο και αναποτελεσματικό σύστημα προστασίας/ επιβολής της νομιμότητας σε περίπτωση παραβάσεων στον αιγιαλό και τους περιορισμούς στη χρήση του παλαιού αιγιαλού.

Οι παρεμβάσεις του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών περιλαμβάνουν τη διαβάθμιση στην προστασία των αιγιαλών, την ηλεκτρονική πλειοδοτική διαδικασία διαγωνισμού αποκλειστικά από την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, την καθιέρωση υποχρεώσεων των παραχωρησιούχων και την αντιμετώπιση ζητημάτων στις παραχωρήσεις προς τουριστικούς φορείς/ όμορες επιχειρήσεις.