Αλλαγή θερινής ώρας: Ένα «ταξίδι» στον χρόνο μία ώρα κάθε φορά

Κάθε χρόνο, την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου, η ώρα αλλάζει και γίνεται θερινή. Στις 03:00 τα ξημερώματα, την Κυριακή στις 31 Μαρτίου, γυρίζουμε τους δείκτες των ρολογιών μας μία ώρα μπροστά για να δείχνουν 04:00. Το θέρος είναι εδώ(;).

Ωστόσο, η αλλαγή ώρας δεν θα συνεχίσει να συμβαίνει για πολλά χρόνια ακόμη. Με απόφαση της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισμού τής Ευρωπαϊκής Ένωσης, η αλλαγή ώρας πρέπει να σταματήσει την τελευταία Κυριακή τού Μαρτίου 2021 για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίες θέλουν να διατηρήσουν μόνιμα τη θερινή ώρα. Αντίστοιχα, για τα κράτη-μέλη που επιθυμούν χειμερινή ώρα, η αλλαγή θα γίνει την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς. Όλα, όμως, ξεκίνησαν πολλά χρόνια πριν…

Ο Βενιαμίν Φραγκλίνος ήταν ο εμπνευστής αυτής της ιδέας, το -εξαιρετικά μακρινό- 1784, ενώ στις αρχές του 20ού αιώνα κατατέθηκε πρόταση στη βρετανική κυβέρνηση για αλλαγή της ώρας από τον Γουίλιαμ Γουίλετ, ο οποίος -σε σχετικό άρθρο του- έκανε ανάλυση για τη «σπατάλη του φυσικού φωτός». Η πρώτη εφαρμογή αυτής της ιδέας στην πράξη έγινε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με σκοπό να εξοικονομηθούν ενεργειακοί πόροι. Δύο χρόνια μετά την ενεργειακή κρίση που ξέσπασε στην Ευρώπη το 1974 αποφασίστηκε η υιοθέτηση του μέτρου της θερινής ώρας από μεγάλο μέρος των κρατών της Ευρώπης - συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. Στη Βρετανία και στην Ιρλανδία καθιερώθηκε το 1916, στην Ιταλία το 1966, στη Γαλλία το 1976, στην Ελλάδα το 1978, ενώ στη Γερμανία και τη Δανία το 1980.

Αν και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσπαθούσε να ρυθμίσει το ζήτημα από το 1976, αυτό επιτεύχθηκε τέσσερα χρόνια μετά, με μία ιστορική Οδηγία που καθόριζε τις διατάξεις για την κοινή θερινή ώρα (22/7/80) και τέθηκε σε εφαρμογή την επόμενη χρονιά. Σε μια έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όπου γινόταν προσπάθεια να διερευνηθεί το θέμα, τα πράγματα περιπλέκονταν ακόμη περισσότερο. Οπως αναφερόταν: «Πρόκειται για ένα λεπτό θέμα, επί του οποίου οι απόψεις των κοινωνικών στρωμάτων διαφέρουν». Το μέτρο της θερινής ώρας, όμως, με τη μορφή που εφαρμόζεται σήμερα οφείλεται στον Νεοζηλανδό εντομολόγο και αστρονόμο Τζορτζ Χάντσον, ο οποίος πρότεινε με άρθρο του το 1895 να αλλάζουμε τους δείκτες των ρολογιών μας το καλοκαίρι κατά... δύο ώρες!

Σήμερα, το τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού που χρησιμοποιεί τη θερινή ώρα αποτελεί μειοψηφία, καθώς σχεδόν όλες οι ασιατικές και αφρικανικές χώρες δεν συμμετέχουν. Άλλωστε, μια αφρικανική παροιμία λέει: «Ο άνθρωπος εφηύρε το ρολόι, αλλά ο Θεός εφηύρε τον χρόνο».

Έτσι, ήρθε η ώρα -κυριολεκτικά- να διαβάσετε μερικά σχετικά ρητά, ρήσεις και ατάκες, εκεί όπου οι δείκτες περιπλέκονται με ρολόγια και, εν γένει, χρόνο. Τι ώρα, είπαμε, αλλάζει;

«Τρεις η ώρα το πρωί είναι πολύ νωρίς και πολύ αργά για οτιδήποτε» - Ζαν-Πωλ Σαρτρ, Γάλλος φιλόσοφος

«Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασεν η ώρα. Δώδεκα και μισή. Πώς πέρασαν τα χρόνια» (από το «Απ’ τες εννιά») - Κωνσταντίνος Καβάφης, ποιητής

«Ακόμα και τα χαλασμένα ρολόγια δείχνουν δυο φορές το εικοσιτετράωρο τη σωστή ώρα» - Πολωνική παροιμία

«Σχετικά με την ευτυχία, τα πράματα είναι όπως μ’ ένα ρολόι: όσο πιο απλός ο μηχανισμός, τόσο πιο σπάνια χαλάει» - Νικολά Σαμφόρ, Γάλλος συγγραφέας

«Μια νύχτα έρωτα διαρκεί ένα τέταρτο της ώρας» - Βολίνσκι, Γάλλος σκιτσογράφος

«Η σκοτεινότερη ώρα είναι πριν από την αυγή» - Τόμας Φούλερ, Άγγλος στοχαστής

«Μην κοιτάζεις το ρολόι, κάνε ό,τι κάνει. Προχώρα» - Σαμ Λέβενσον, Αμερικανός τηλεπαρουσιαστής

«Η αγάπη κάνει τον χρόνο να περνάει. Ο χρόνος κάνει την αγάπη να περνάει» - «Δεν μετρώ τις ώρες, εκτός αν έχουν ήλιο - Επιγραφές σε ηλιακά ρολόγια

«Τίποτε δεν μπορεί να αντισταθεί σε μια ιδέα που έχει έρθει η ώρα της» - Βίκτωρ Ουγκώ, Γάλλος συγγραφέας.

Όποτε αλλάζει η ώρα, πάντα θυμάμαι να διαβάσω το «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο», του Μαρσέλ Προυστ – ο Σεφέρης το είχε χαρακτηρίσει «βιβλίο του Χρόνου»: «Για χρόνια πλάγιαζα νωρίς. Μερικές φορές, μόλις έσβηνα το κερί, τα μάτια μου έκλειναν τόσο γρήγορα, ώστε δεν πρόφταινα ν’ αναλογιστώ: “Με παίρνει ο ύπνος”…», γράφει στον πρόλογό του.

Και η ερώτηση, όσα χρόνια κι αν έχω αλλάξει τους δείκτες στα ρολόγια μου, παραμένει πάντα απαράλλαχτη: «Πού πάει ο χρόνος όταν χάνεται;». Είναι άλλο ένα mind game στο οποίο πάντα χάνω, άλλωστε ο χρόνος είναι σχετικός. Ο Αϊνστάιν είχε όλες τις (σχετικές) αποδείξεις...