Το πόρισμα για την παραλίγο νέα σιδηροδρομική τραγωδία: Ο κρίσιμος ρόλος της τηλεδιοίκησης

Ατράνταχτη απόδειξη του κρίσιμου ρόλου των συστημάτων ασφαλείας στον σιδηρόδρομο, τα οποία εάν λειτουργούσαν θα είχε αποφευχθεί η σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών, η οποία κόστισε τη ζωή σε 57 επιβάτες, αποτελεί η αποτροπή σύγκρουσης δύο τρένων λίγες ημέρες πριν τα περασμένα Χριστούγεννα στις Αχαρνές.

Ανασφάλεια στο επιβατικό κοινό

Το περιστατικό της αποφυγής σύγκρουσης των δύο αμαξοστοιχιών στο Σιδηροδρομικό Κέντρο Αχαρνών (ΣΚΑ), το οποίο έγινε γνωστό με καθυστέρηση τριών μηνών και έφερε στο φως η εφημερίδα «Τα Νέα» αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας τη δυνατότητα του συστηματος τηλεδιοίκησης για άμεση διόρθωση του ανθρώπινου λάθους. Ταυτόχρονα καταδεικνύει ότι ένα χρόνο μετά το πολύνεκρο δυστύχημα των Τεμπών, ο σιδηρόδρομος εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σοβαρά ζητήματα, τα οποία γεμίζουν με ανασφάλεια το επιβατικό κοινό.

Επιβεβαιώνοντας το περιστατικό και ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας ανέφερε σε συνέντευξή του στον ραδιοφωνικό σταθμό «Παραπολιτικά» ότι στο σημείο δούλευε η τηλεδιοίκηση: «Δούλεψε η τηλεδιοίκηση, έχουμε τηλεδιοίκηση και σηματοδότηση σε όλο τον σιδηροδρομικό άξονα από Αθήνα μέχρι Θεσσαλονίκη πλέον, εκτός του τμήματος που έχει καταστραφεί από τον Daniel, και ως προς το συγκεκριμένο περιστατικό τα τρένα ήταν σε συγκλίνουσες γραμμές, όχι μετωπικά αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να υποβαθμίζουμε το οποιοδήποτε περιστατικό», ανέφερε προσθέτοντας ότι αναμένει το πόρισμα το συντομότερο δυνατό. Επεσήμανε ακόμα ότι έχει ήδη ζητήσει από την Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) την αξιολόγηση της κατάστασης και του τροχαίου υλικού της Hellenic Train «γιατί έχουμε διάφορα περιστατικά ως προς το τροχαίο υλικό τους τελευταίους 11 μήνες», όπως ανέφερε.

Την κρισιμότητα της λειτουργίας της τηλεδιοίκησης για τις περιπτώσεις αποτροπής συμβάντων και ατυχημάτων παραδέχεται και η διοίκηση του ΟΣΕ, η οποία σε ανακοίνωσή της επισημαίνει πως «το σύστημα της τηλεδιοίκησης λειτούργησε και υπήρξε έγκαιρη ενημέρωση σε επιχειρησιακό επίπεδο προς αποφυγή ατυχήματος».

Το συμβάν του Δεκεμβρίου

Το συμβάν σημειώθηκε στις 23 Δεκεμβρίου του 2023, στις 12:19, στον σταθμό του Σιδηροδρομικού Κέντρου Αχαρνών και αφορά την παραβίαση κόκκινου φωτόσημου, που λίγο έλειψε να οδηγήσει σε σύγκρουση δύο επιβατικές αμαξοστοιχίες της Hellenic Train. Επρόκειτο για τις αμαξοστοιχίες 1313 που εκτελούσε το δρομολόγιο Κιάτο - Πειραιάς και 51 (Ασημένιο Βέλος), η οποία εκτελούσε το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη - Αθήνα.

Όπως προκύπτει από τις μαρτυρίες των εργαζομένων του ΣΚΑ, η αμαξοστοιχία 1313 παραβίασε τον ερυθρό σηματοδότη με κίνδυνο να πέσει πάνω στην αμαξοστοιχία 51. Τα τρένα βρίσκονταν σε συγκλίνουσες γραμμές και όχι μετωπικά, όπως μαρτυρά και η μονή αρίθμησή τους.

Οπως επισημαίνεται στο δημοσίευμα, τα χειρότερα αποφεύχθηκαν χάρη στην ετοιμότητα του υπευθύνου της τηλεδιοίκησης του ΣΚΑ, ο οποίος φώναζε στον ασύρματο, καλώντας τον μηχανοδηγό της 1313 αμαξοστοιχίας να σταματήσει.

Το περιστατικό δηλώθηκε στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) από τον ΟΣΕ, αλλά και από την Hellenic Train, με την Αρχή να έχει ζητήσει τα πορίσματα και των δύο φορέων.

Με έγγραφό της με ημερομηνία 14 Φεβρουαρίου η ΡΑΣ ζητά τα πορίσματα της εσωτερικής διερεύνησης υπογραμμίζοντας ότι «η παραβίαση σηματοδότη συνιστά πρόδρομο παράγοντα ατυχήματος». Στο έγγραφό προς τις δύο σιδηροδρομικές εταιρίες αναφέρει συγκεκριμένα ότι στις στις 23.12.2023, ενώ είχε γίνει χάραξη για τη συνέχιση της πορείας της καθυστερημένης αμαξοστοιχίας 51 (Θεσσαλονίκη - Αθήνα) από το σταθμό ΣΚΑ προς το σταθμό Αγίων Αναργύρων, η αμαξοστοιχία 1313 (Κιάτο - Πειραιάς, ΗΑ/Α 460.105/205 ΑΜ 300027), ερχόμενη από το σταθμό Λιοσίων, υπερέβη το φωτόσημο Ρ668.

«Η αμαξοστοιχία μετά από άμεση επικοινωνία μεταξύ του σταθμάρχη ΣΚΑ και του μηχανοδηγού ακινητοποιήθηκε και συνέχισε την πορεία της μετά τη διέλευση της αμαξοστοιχίας 51. Στο σχ. 2 αναφέρεται ότι έγινε υπέρβαση σήματος λόγω ολίσθησης. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανωτέρω παραβίαση σηματοδότη συνιστά πρόδρομο παράγοντα ατυχήματος, σάς επισημαίνουμε ότι έως σήμερα δε μας έχετε γνωστοποιήσει τη σχετική έκθεση/πόρισμα εσωτερικής διερεύνησης του ανωτέρω συμβάντος, σε εφαρμογή της σχετικής διαδικασίας του οικείου ΣΔΑ, στην οποία (έκθεση) αναμένεται να προσδιορίζονται και να αναλύονται οι βαθύτερες αιτίες που προκάλεσαν το ανωτέρω συμβάν, και να προτείνονται μέτρα/συστάσεις για την αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον. Παρακαλούμε το Διαχειριστή Υποδομής ΟΣΕ και τη Σιδηροδρομική Εταιρία HELLENIC TRAIN για την επίσπευση της διαδικασίας εσωτερικής διερεύνησης του εν λόγω συμβάντος, και την άμεση αποστολή της έκθεσης/πορίσματος στη ΡΑΣ και τον ΕΟΔΑΣΑΑΜ. Επιπλέον, παρακαλείται η ΣΕ HELLENIC TRAIN να μας αποστείλει άμεσα το δελτίο έλξης και το φύλλο πορείας του εν λόγω δρομολογίου».

Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΟΣΕ, το συμβάν έγινε στην περιοχή του δυτικού ΣΚΑ, στο σημείο όπου η γραμμή του Προαστιακού από το Κιάτο συγκλίνει με τη γραμμή καθόδου του σιδηροδρομικού άξονα από Θεσσαλονίκη προς Αθήνα. «Τα τρένα, προτού ακινητοποιηθούν, κινούνταν σε συγκλίνουσες γραμμές και όχι μετωπικά, μετά από παραβίαση ερυθρού σηματοδότη», όπως διευκρινίζεται.

«Ο ΟΣΕ ενημέρωσε τη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων προκειμένου να υπάρξει πόρισμα, τόσο από την πλευρά του όσο και από την πλευρά της Hellenic Train, όπως προβλέπεται, με σκοπό να αποφευχθούν αντίστοιχα συμβάντα στο μέλλον. Ο ΟΣΕ έχει ήδη κινήσει όλες τις προβλεπόμενες διαδικασίες για τη σύνταξη του σχετικού πορίσματος», καταλήγει η ανακοίνωση.

Εως τώρα στη ΡΑΣ δεν έχει αποσταλεί ούτε το εσωτερικό πόρισμα της Hellenic Train για τη διερεύνηση του συμβάντος. Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, πάντως, προκύπτει ότι υπηρξε παραβίαση του ερυθρού σηματοδότη από τον μηχανοδηγό, με την εταιρία να επικαλείται ολισθηρότητα των γραμμών.

Σε κάθε περίπτωση ως σοβαρό συμβάν θα έπρεπε να διερευνηθεί κυρίως από τον Οργανισμό Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομκών Ατυχημάτων (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), ο οποίος εξ αντικειμένου πρέπει να εκδώσει και το τελικό πόρισμα για τα αίτια του συμβάντος.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Εθνους» το εσωτερικό πόρισμα της Hellenic Train, η οποία έως τώρα δεν έχει προβεί σε σχολιασμό του συμβάντος, αναμένεται να αποσταλεί εντός της ημέρας ή το αργότερο αύριο.

Οπως μεταδίδουν πηγές των εργαζομένων στον σιδηρόδρομο, ο μηχανοδηγός αφού παραβίασε τον ερυθρό σηματοδότη, σταμάτησε τον συρμό με φρενάρισμα περίπου 50 – 60 μέτρα μετά το φωτόσημα και ενώ η άλλη αμαξοστοιχία βρισκόταν σε απόσταση 600 μ. από το κλειδί που θα την έβγαζε στην κάθοδο όπου βρισκόταν η 51.

Πράγματι υπήρξε παρέμβαση του υπεύθυνου κυκλοφορίας του ΣΚΑ, ο οποίος στα ηχητικά ακούγεται να λέει μεταξύ άλλων στον μηχανοδηγό «το κόκκινο δεν το είδες»; Πηγές κοντά στην υπόθεση σημειώνουν, πάντως, ότι στο περιστατικό θα έπρεπε να είχε παρέμβει και ο τοπικός σταθμάρχης κάνοντας λόγο για συγκεχυμένες οδηγίες την ίδια ημέρα και «μη τήρηση των οριζόμενων στους κανονισμούς για τον τρόπο επικοινωνίας μεταξύ μηχανοδηγών και σταθμαρχών από τον σταθμάρχη κυκλοφορίας που δημιούργησε συνθήκες παρανόησης των ήδη ανεπαρκών σε πληροφορίες οδηγιών του. Γι΄αυτό άλλωστε αναγκάστηκε να παρέμβει ο υπεύθυνος του ΣΚΑ, ο οποίος με δυο εντολές έθεσε την κατάσταση υπό έλεγχο. Το σημείο, στο οποίο έγινε υπέρβαση σηματοδότη απέχει από τη διασταύρωση της γραμμής του Προαστιακού με την κύρια γραμμή καθόδου, στην οποία κινούνταν η αμαξοστοιχία 51 κατά περίπου 600 μ.», επισημαίνουν.

Ο εν λόγω μηχανοδηγός, πάντως, αμέσως μετά το συμβάν, τέθηκε για κάποιο διάστημα υπό επιτήρηση, όπως προβλέπεται από τους κανονισμούς της Hellenic Train.