Όλο και μικρότερος ο ΟΑΣΘ όσο ενισχύεται η παρουσία ιδιωτών στις συγκοινωνίες της Θεσσαλονίκης

Δυνατότητα επέκτασης της σύμβασης για άλλα πέντε χρόνια πλην των 10 του συμβατικού αντικειμένου, πρόσθετη αποζημίωση ανάλογα με τον αριθμό των επιβιβιβάσεων στα λεωφορεία εκτός του προβλεπόμενου μοναδιαίου κόστους ανά χιλιόμετρο, το οποίο ορίζεται στα 2 ευρώ αλλά και δυνατότητα αύξησης του έργου κατά 20%, προβλέπει ο διαγωνισμός για την μακροχρόνια παραχώρηση λεωφορειακών γραμμών σε ιδιώτες, τον οποίο θα διενεργήσει ο Οργανισμός Συγκοινωνιακού Έργου Θεσσαλονίκης (ΟΣΕΘ).

Όπως μάλιστα προκύπτει από το κείμενο της διακήρυξης για την Α΄ φάση του διαγωνισμού, το οποίο αναρτήθηκε στην πλατφόρμα ΕΣΗΔΗΣ προς διαβούλευση, τα καινούρια οχήματα θα πριμοδοτούνται μεν περισσότερο στον διαγωνισμό, αλλά δε συμπεριλαμβάνονται στα προαπαιτούμενα που θα πρέπει να έχουν οι υποψήφιοι ανάδοχοι με απειλή αποκλεισμού, γεγονός που σημαίνει πως εάν στον διαγωνισμό εμφανιστεί μόνο ένα σχήμα, όπως συνέβη στον αντίστοιχο του ΟΑΣΑ για την Αθήνα, δεν υφίσταται υποχρέωση αγοράς λεωφορείων «του κουτιού».

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται, μάλιστα, «οχήματα μικρής ηλικίας αξιολογούνται ευνοϊκότερα από τα οχήματα μεγάλης ηλικίας, ενώ κατά ανάλογο τρόπο οχήματα με καθαρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα -ηλεκτρικά ή υδρογόνου- αξιολογούνται ευνοϊκότερα από τα πετρελαιοκίνητα οχήματα».

Επιπλέον, μετά τον 1ο χρόνο της σύμβασης ο ανάδοχος θα έχει το δικαίωμα να ζητήσει αλλαγές στα δρομολόγια και στα προγράμματα των γραμμών καθώς και στις ίδιες τις γραμμές, καθώς όπως αναφέρεται «θα έχει υπάρξει εξισορρόπηση στις μετακινήσεις των επιβατών λόγω της ένταξης του Μετρό (βασική γραμμή και επέκταση) και της πρώτης αναδιάρθρωσης των λεωφορειακών γραμμών».

Μια ακόμα σημαντική παράμετρος που θα αξιολογηθεί είναι η χρήση καταλλήλων αμαξοστασίων καθώς ο ΟΣΕΘ δε διαθέτει δικά του αμαξοστάσια.

Σε ό,τι αφορά την κινητροδότηση του αναδόχου ανάλογα με την επιπλέον επιβατική κίνηση που θα προσελκύσει, που προβλέπεται μετά το πρώτο έτος της σύμβασης, η διοίκηση του ΟΣΕΘ σε σχετική της ανακοίνωση αναφέρει πως «αυτό θα είναι και ένα βασικό πλεονέκτημα της σύμβασης σε σύγκριση με τα αντίστοιχα της Αττικής».

Υπενθυμίζεται ότι, όπως έχει ήδη γράψει το «Έθνος», ο προϋπολογισμός του διαγωνισμού ανέρχεται σε 646,8 εκατομμύρια ευρώ χωρίς τον ΦΠΑ 13%, η σύμβαση θα είναι 10ετής με δυνατότητα επέκτασης έως 5 επιπλέον έτη, ενώ ο ανάδοχος θα αναλάβει 43 – 45 γραμμές, οι οποίες σήμερα εξυπηρετούνται από τα ΚΤΕΛ με την υπογραφείσα σύμβαση παραχώρησης.

Ο πρώτος χρόνος της σύμβασης θεωρείται μεταβατικός δεδομένου ότι, όπως αναφέρεται, οι υπηρεσίες θα διαφοροποιηθούν στη συνέχεια λόγω της έναρξης λειτουργίας του Μετρό και της αναγκαίας αναδιάρθρωσης που θα ακολουθήσει.

Όλο και μικρότερος ο ΟΑΣΘ

Σε κάθε περίπτωση καθίσταται σαφές πως ο ΟΑΣΘ θα «μικραίνει» χρόνο με το χρόνο, κάτι το οποίο δεν είχε κρύψει ούτε το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών στον σχεδιασμό του. Όπως αναφέρεται στο υπό διαβούλευση κείμενο: «ο ρόλος του ΟΑΣΘ στην παροχή των υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών στην περιοχή Θεσσαλονίκης βαίνει μειούμενος, με αποτέλεσμα τα τελευταία τρία έτη να ανατίθεται από τον ΟΣΕΘ, με έγκριση του αρμόδιου Υπουργείου, μέρος του έργου του στα ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης -με σύμπραξη τριών ακόμη ΚΤΕΛ (σήμερα)».

Ο ΟΑΣΘ προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες του σε οχήματα προέβη σε μίσθωση λεωφορείων, ενώ χρησιμοποιεί και περί τα 25 οχήματα από τα 49 μεταχειρισμένα που του διέθεσε ο Δήμος Θεσσαλονίκης, μέσω χρησιδανείου. «Παρά ταύτα, ο ΟΑΣΘ δεν δύναται να δρομολογήσει πέραν των 250-270 οχημάτων ημερησίως έναντι των περίπου 370 (που θα έπρεπε), βάσει του εγκεκριμένου προγραμματισμού».

Κατά συνέπεια, τα ΚΤΕΛ δρομολογούν περί τα 170-180 οχήματα ημερησίως ενώ το τελευταίο τρίμηνο δρομολογούνται επιπλέον 20-25 λεωφορεία για να καλύψουν τις ανάγκες 4 νέων γραμμών της πόλης και να πυκνώσουν ορισμένες από τις υπάρχουσες. Επιπλέον, όπως αναφέρει η σύμβαση, τον Δεκέμβριο του 2024, θα αρχίσει η εμπορική λειτουργία της βασικής γραμμής του Μετρό Θεσσαλονίκης που θα υποκαταστήσει αρκετές λεωφορειακές γραμμές που σήμερα παρέχονται από τον ΟΑΣΘ.

Η υποστελέχωση του ΟΑΣΘ και η έλλειψη οχημάτων οδηγούν μάλιστα και στη νέα προκήρυξη διαγωνισμού για τη μίσθωση περίπου 150 οχημάτων ντίζελ με διάρκεια 4 ετών. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πόλη αναγκάζεται να αρκεστεί για άλλη μια φορά στην πετρελαιοκίνηση ύστερα από τον άγονο διαγωνισμό για τα υβριδικά οχήματα καθώς έως και σήμερα δεν είχε υπάρξει η πρόνοια για τη δημιουργία εγκαταστάσεων ανεφοδιασμού οχημάτων φυσικού αερίου.

Έρχονται και «ευέλικτες» μεταφορές στον διαγωνισμό παραχώρησης

Μετά το πρώτο έτος της σύμβασης ο ΟΣΕΘ μπορεί να ζητήσει από τον Ανάδοχο να εκτελεί υπηρεσίες ευέλικτων μεταφορών (flexible transport services) από το τρίτο έτος και μετά μέχρι ποσού που δεν θα υπερβαίνει το 10% του αντιτίμου των τακτικών επιβατικών υπηρεσιών του αντίστοιχου έτους για το έργο των 22.500.000 οχηματοχιλιομέτρων. Αυτό είναι άλλωστε και το ελάχιστο έργο που θα πρέπει να μπορεί να προσφέρει ο ανάδοχος.

Αν και αυτό το κεφάλαιο δεν αποσαφηνίζεται πλήρως, φαίνεται ότι ανοίγει ένα παράθυρο προγραμματισμού γραμμών ανάλογα με τη ζήτηση και όχι απαραίτητα στη λογική της ισότιμης εξυπηρέτησης με τακτικές γραμμές. Όπως προκύπτει από την περιγραφή οι ευέλικτες μεταφορές δε θα είναι τακτικές γραμμές, αλλά θα συμπεριλαμβάνουν και δρομολόγια που θα προταθούν από τον ανάδοχο. «Η ανάθεση των ευέλικτων υπηρεσιών θα γίνει μετά την παρέλευση 24 μηνών κατ’ ελάχιστον από την έναρξη των τακτικών υπηρεσιών, ώστε αφενός να υπάρξει η αναγκαία προσαρμογή και εξισορρόπηση της επιβατικής κίνησης και αφετέρου να ολοκληρωθεί η διερεύνηση και μελέτη από τον Ανάδοχο της αναγκαιότητας και εφικτότητας των ευέλικτων υπηρεσιών καθώς και η έγκρισή τους από τον ΟΣΕΘ».

Σε κάθε περίπτωση το κόστος αυτών των γραμμών θα πρέπει να είναι μικρότερο των τακτικών ώστε να δικαιολογείται η ενεργοποίησή τους.

Ο ΟΣΕΘ μπορεί να ζητήσει αύξηση έργου τακτικών επιβατικών μεταφορών έως 20% που αντιστοιχεί σε 4.500.000 οχηματοχιλιόμετρα ετησίως, ενώ έχει το δικαίωμα να ζητήσει και την υλοποίηση μικρότερου έργου, σε αντίστοιχο ποσοστό.

Συνολικά εκτιμάται ότι θα απαιτηθεί στόλος 250 οχημάτων, μαζί με τα εφεδρικά οχήματα ο οποίος θα περιλαμβάνει διαφορετικούς τύπους οχημάτων ως προς το μέγεθος και τη χωρητικότητά τους καθώς και ως προς το είδος καυσίμου. Ο ακριβής απαιτούμενος αριθμός ανά τύπο οχήματος και συνολικά θα οριστικοποιηθεί στην Β’ Φάση της Διακήρυξης.

Στο προς διαβούλευση κείμενο ορίζεται επίσης ότι ο ανάδοχος υποχρεούνται στην απασχόληση του προσωπικού του προκατόχου του που παρείχε τις δημόσιες επιβατικές μεταφορές (ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με τα ΚΤΕΛ Σερρών και ΚΤΕΛ Χαλκιδικής).

Η αμοιβή του αναδόχου

Η αμοιβή του Αναδόχου κατ’ έτος απαρτίζεται από δύο μέρη.Το πρώτο προσδιορίζεται από το έργο που εκτελεί σε οχηματοχιλιόμετρα κάθε έτος επί το Μοναδιαίο Κόστος (ΜΚ) ανά οχηματοχιλιόμετρο το οποίο έχει προσφέρει για το συγκεκριμένο έτος. Αυτό καθορίζεται στα 2 ευρώ ανά οχηματοχιλιόμετρο (πλέον ΦΠΑ) και θα μεταβάλλεται κατ’ έτος με βάση ποσοστό της μεταβολής του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή.

Το δεύτερο μέρος προσδιορίζεται από το γινόμενο των επιβιβαζόμενων επιβατών ετησίως στα οχήματα του Αναδόχου που εκτελούν τις προσφερόμενες υπηρεσίες επί ένα ποσό που αποτελεί την αμοιβή του αναδόχου ανά επιβιβαζόμενο. Το πλήθος των επιβιβαζόμενων επιβατών κατά κατηγορία θα προσδιορίζεται από το Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου (ΑΣΣΚ).

Το ποσό ανά επιβιβαζόμενο έχει καθορισθεί στην παρούσα φάση για λόγους προσδιορισμού του προϋπολογισμού της σύμβασης σε 0,40 € ανά άτομο συν ΦΠΑ, ενώ το τελικό ποσό θα οριστικοποιηθεί κατά την Β’ Φάση του Διαγωνισμού και θα προέρχεται από την ετήσια επιχορήγηση του προϋπολογισμού του ΟΣΕΘ.

«Αύξηση των επιβιβαζόμενων επιβατών θα σημαίνει αύξηση της αμοιβής του Αναδόχου και επομένως θα υπάρχει οικονομικό κίνητρο για βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων και επενδύσεων του Αναδόχου σε υποδομές ή σε τεχνολογικό εξοπλισμό που δεν αποτελούν υποχρέωσή του βάσει της παρούσας», αναφέρεται.

Για το πρώτο έτος των υπηρεσιών ορίζεται ότι το ποσό της αμοιβής του Αναδόχου που αντιστοιχεί στους επιβιβαζόμενους επιβάτες καθορίζεται σε 6 εκατ. ευρώ, δηλαδή σε 15 εκατ. επιβιβαζόμενους. Για τα επόμενα έτη η αμοιβή του Αναδόχου θα προκύπτει από το άθροισμα των 6 εκατ. ευρώ σε τιμές 2024 πλέον του ποσού που προκύπτει από το γινόμενο των επιπρόσθετων επιβατών σε σχέση με αυτούς του πρώτου έτους υπηρεσιών επί το ποσό ανά επιβιβαζόμενο που θα καθορισθεί στη Β’ Φάση του Διαγωνισμού.

Σε περίπτωση μείωσης του αριθμού των επιβατών σε σχέση με αυτούς του πρώτου θα υπάρξει κατ’ αντιστοιχία μείωση της αμοιβής του Αναδόχου με εξαίρεση την ύπαρξη εξωγενών αιτιών.

Σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό, στο σχέδιο της σύμβασης επισημαίνεται πως εάν η συνολική μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή την δεκαετία της σύμβασης είναι 20%, η τιμή του Μοναδιαίου Κόστους κατά το τελευταίο έτος θα είναι αυξημένη κατά 15% φτάνοντας από τα 2 στα 2,3 ευρώ/km.

Όσον αφορά τη μεταβολή του κόστους του καυσίμου ή της ενέργειας εφόσον πρόκειται για ηλεκτρικά λεωφορεία, προβλέπεται ρήτρα, η οποία θα υπολογίζεται χωριστά με τρόπο που θα καθορισθεί στη Β΄ Φάση του Διαγωνισμού.