Δεκαέξι μήνες μετά τα Τέμπη, δεν έχει αλλάξει τίποτα: Κατεπείγουσα σύσταση για τις ραδιοεπικοινωνίες στα τρένα - Έκκληση για την ασφάλεια

Το σημαντικό κενό ασφαλείας που εξακολουθεί να υπάρχει 16 μήνες μετά την τραγωδία των Τεμπών στη λειτουργία του σιδηροδρόμου από την έλλειψη αξιόπιστου συστήματος ραδιοεπικοινωνιών, υπογράμμισε για ακόμα μία φορά ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων (ERA), ο οποίος ζήτησε την έκδοση κατεπείγουσας σύστασης από τον Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων (ΕΟΔΑΣΑΑΜ).

Με πρωτοβουλία του και τη σύμφωνη γνώμη του Προϊσταμένου Μονάδας διερεύνησης ατυχημάτων, Κωνσταντίνου Καπετανίδη, προτάθηκε επείγουσα σύσταση προς όλους τους φορείς της σιδηροδρομικής αγοράς για το θέμα δεδομένου ότι «έως τώρα έχουν συγκεντρωθεί αρκετά στοιχεία που δικαιολογούν την έκδοσή της, η οποία υπογραμμίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστεί επειγόντως από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη ο κίνδυνος για την ασφάλεια».

Κι αυτό διότι όπως διαπιστώθηκε και άλλωστε έχει ήδη υπογραμμιστεί σε όλες τις πραγματογνωμοσύνες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, δεν υπάρχει καμία δομή στις ραδιοεπικοινωνίες, αλλά ούτε και συμφωνημένη ορολογία, γεγονός που δεν παρέχει καμία βεβαιότητα ότι τα μηνύματα εκπέφθηκαν ή κατανοήθηκαν σωστά από τους εμπλεκόμενους, ενώ παράλληλα δε δίνεται καμία προτεραιότητα στις σημαντικές επικοινωνίες.

Τι ζητά 

Υπενθυμίζεται ότι ο Οργανισμός διερευνά τις συνθήκες και τα αίτια του δυστυχήματος μόνο το τελευταίο τρίμηνο καθώς το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών είχε καθυστερήσει επί μήνες τη σύστασή του με αποτέλεσμα ο καθ΄ύλην αρμόδιος κρατικός φορέας που θα έπρεπε να βρίσκεται από την πρώτη στιγμή στον τόπο της τραγωδίας να ήταν και ο μοναδικός που έλειπε με αποτέλεσμα να χαθούν δια παντός πολύτιμα στοιχεία.

Συγκεκριμένα ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ υπογραμμίζει το σημαντικό κενό ασφαλείας καθώς, όπως ξεκάθαρα αναφέρει, «η ανάλυση της σχετικής με την ασφάλεια επικοινωνίας που προηγήθηκε του δυστυχήματος στα Τέμπη, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί κοινή πρακτική μέχρι σήμερα, αποκάλυψε τους ακόλουθους κινδύνους»:

• Η μετάδοση μηνυμάτων σχετικών με την ασφάλεια στερείται δομής (π.χ. σωστός προσδιορισμός των συνομιλητών και των τοποθεσιών), μεθοδολογίας (π.χ. ανάγνωσης, διόρθωσης λαθών) και χρήσης διεθνώς συμφωνημένης ορολογίας και κανόνων επικοινωνίας. Με τον τρόπο αυτό, δεν δημιουργείται καμία βεβαιότητα ότι ένα μήνυμα έχει μεταδοθεί με σαφήνεια και έχει κατανοηθεί σωστά, και ως εκ τούτου κρίσιμες πληροφορίες μπορεί να παρεξηγηθούν ή να παρερμηνευθούν λόγω ασαφών ή διφορούμενων εκφράσεων.

• Ο ασύρματος VHF χρησιμοποιείται ευρέως ως ανοικτό κανάλι επικοινωνίας για την ανταλλαγή κάθε είδους πληροφοριών. Η χρήση του ίδιου ασυρμάτου VHF ως προτιμώμενου/μόνιμου μέσου επικοινωνίας για επικοινωνίες σχετικές με την ασφάλεια μεταξύ σταθμάρχη και οδηγών δημιουργεί μια κατάσταση στην οποία δεν είναι δυνατόν να δοθεί προτεραιότητα στις επικοινωνίες σχετικές με την ασφάλεια έναντι όλων των άλλων επικοινωνιών. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να διακόπτονται σημαντικά μηνύματα στη συνομιλία ή να μην λαμβάνονται με σαφήνεια λόγω της έντονης ραδιοεπικοινωνίας, του στατικού θορύβου ή/και της παρεμβολής της ραδιοεπικοινωνίας.

Για τους λόγους αυτούς ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ ζητά την επείγουσα υιοθέτηση μιας μεθοδολογίας επικοινωνίας που σχετίζεται με την ασφάλεια και σέβεται τις απαιτήσεις του εκτελεστικού κανονισμού σχετικά με τις τεχνικές προδιαγραφές διαλειτουργικότητας για το υποσύστημα λειτουργίας και διαχείρισης της κυκλοφορίας του σιδηροδρομικού συστήματος εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ενός μέσου επικοινωνίας που να επιτρέπει την άμεση επαφή ένας προς έναν μεταξύ των σταθμάρχων και των μηχανοδηγών για όλες τις επικοινωνίες που σχετίζονται με την ασφάλεια.

Η κατεπείγουσα σύσταση που εξέδωσε απευθύνεται σε όλους τους σιδηροδρομικούς φορείς, αλλά και στο υπουργείο, το οποίο καλείται να διευκολύνει τις απαιτούμενες αλλαγές, που μπορεί να περιλαμβάνουν την τροποποίηση ή την απόσυρση νομικών πράξεων, και για την κάλυψη της ευθύνης του κράτους μέλους σύμφωνα με το άρθρο 4 (α) της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/798 για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων.
Απευθύνεται επίσης στη Ρυθμιστική Αρχη Σιδηροδρόμων, ως εθνική αρχή ασφάλειας, τον O.Σ.Ε, ως διαχειριστή υποδομής, ο οποίος οφείλει να καταρτίσει την κατάλληλη μεθοδολογία επικοινωνίας και το Βιβλίο Εντύπων, καθώς και ένα σχέδιο εφαρμογής, συμπεριλαμβανομένων των χρονοδιαγραμμάτων κατάρτισης, το οποίο ορίζει φιλόδοξες προθεσμίες για την εφαρμογή των τροποποιημένων επιχειρησιακών διαδικασιών και την εφαρμογή των κατάλληλων μέσων επικοινωνίας.

Η σύσταση απευθύνεται και σε όλες τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, που – όπως επισημαινεται - οφείλουν να παρέχουν εκπαίδευση στους μηχανοδηγούς και το σχετικό προσωπικό για τη λειτουργία των αμαξοστοιχιών σύμφωνα με τις τροποποιημένες επιχειρησιακές διαδικασίες και τα μέσα επικοινωνίας, σύμφωνα με τις προθεσμίες που ορίζει ο διαχειριστής υποδομής, αλλά και στη ΓΑΙΑΟΣΕ, ως κάτοχο του μεγαλύτερου μέρους των σιδηροδρομικών οχημάτων που κυκλοφορούν στο ελληνικό δίκτυο, που καλείται να υποστηρίξει την εφαρμογή των κατάλληλων μέσων επικοινωνίας.