Πηγές υπ. Ναυτιλίας για BBC και pushbacks: Αφήγημα που τροφοδοτεί τα δίκτυα που εκμεταλλεύονται μετανάστες

«Τα Στελέχη του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής, ως υπεύθυνα για τη φύλαξη των θαλασσίων συνόρων της Ελλάδος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιχειρούν ολόκληρο το εικοσιτετράωρο με αποτελεσματικότητα, υψηλό αίσθημα ευθύνης, επαγγελματισμό αλλά και απόλυτο σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και τα ανθρώπινα δικαιώματα, σύμφωνα με το διεθνές και το ενωσιακό δίκαιο».

Αυτό αναφέρουν κυβερνητικές πηγές με αφορμή δημοσίευμα και έρευνα του BBC που αναφέρει ότι το ελληνικό Λιμενικό ευθύνεται για τον θάνατο δεκάδων μεταναστών στη Μεσόγειο, με εννέα από αυτούς να έχουν ριχτεί εσκεμμένα στη θάλασσα.

«Άψογη εκτέλεση της ευγενούς αποστολής»

Οι ίδιες πηγές σημειώνουν ότι «οι ενέργειές τους στο θαλάσσιο πεδίο είναι σύμφωνες με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, ιδίως με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS), τη Διεθνή Σύμβαση για την Ασφάλεια της Ζωής στη Θάλασσα (SOLAS Convention) και τη Διεθνή Σύμβαση για την Έρευνα και Διάσωση στη Θάλασσα (SAR Convention)».

«Καθ' όλη τη διάρκεια της προσφυγικής/μεταναστευτικής κρίσης, εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες έχουν διασωθεί από το Λιμενικό Σώμα Ελληνική Ακτοφυλακή (Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.). Συγκεκριμένα, από το έτος 2015 έως το έτος 2024 έχουν διασωθεί από το Λιμενικό Σώμα -Ελληνική Ακτοφυλακή 251.543 υπήκοοι τρίτων χωρών που βρέθηκαν σε κίνδυνο στο θαλάσσιο πεδίο, σε σύνολο 6.185 περιστατικών. Η άψογη εκτέλεση αυτής της ευγενούς αποστολής έχει αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινότητα», τονίζουν οι κυβερνητικές πηγές.

Τι αναφέρουν για τις επαναπροωθήσεις

Απαντώντας στο δημοσίευμα του BBC, οι κυβερνητικές πηγές αναφέρουν: «Όσον αφορά ισχυρισμούς για παράνομες πράξεις (που περιλαμβάνουν φερόμενες επαναπροωθήσεις, βίαιη συμπεριφορά ή/και οδηγίες προς αυτή την κατεύθυνση), πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι οι επιχειρησιακές πρακτικές του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. συμμορφώνονται πλήρως με το ισχύον διεθνές και εθνικό νομικό πλαίσιο καθώς και με το ύψιστο ηθικό καθήκον της διάσωσης της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα. Ως εκ τούτου, το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. απορρίπτει κατηγορηματικά τις κατηγορίες για παράνομες δραστηριότητες οποιασδήποτε μορφής».

Ακολούθως αναφέρουν ότι «σε περίπτωση φερόμενων αποκλίσεων από την ενδεδειγμένη συμπεριφορά, ενεργοποιούνται οι μηχανισμοί εσωτερικής έρευνας και πειθαρχικού ελέγχου, ανεξάρτητα ή παράλληλα με τις δικαστικές διαδικασίες ή έρευνες που διεξάγονται από άλλες αρμόδιες Αρχές. Το Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. συνεργάζεται πλήρως με τις Αρχές αυτές, παρέχοντας όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και πληροφορίες. Σε κάθε περίπτωση, όλες οι ληφθείσες καταγγελίες έχουν αξιολογηθεί ως προς την επάρκεια των στοιχείων τους, αναφορικά με την εκτίμηση για περαιτέρω εσωτερική διερεύνηση ή μη της υπόθεσης».

«Αναφορές, δηλώσεις ή «μαρτυρίες» που έχουν ληφθεί εκτός του πλαισίου των ανωτέρω θεσμικών διαδικασιών, στερούνται της αναγκαίας αμεροληψίας και των εγγυήσεων των επίσημων διαδικασιών», τονίζουν οι κυβερνητικές πηγές.

Καταλήγοντας αναφέρουν: «Επιπρόσθετα θα πρέπει να τονιστεί ότι, η εξομοίωση του αποτελεσματικού συνοριακού ελέγχου με «pushbacks», αποτελεί ένα αφήγημα που τροφοδοτεί τα εγκληματικά δίκτυα που εκμεταλλεύονται τους μετανάστες, με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Τα δίκτυα αυτά εφαρμόζουν εγκληματικές πρακτικές, επιβιβάζοντας τους μετανάστες σε υπερφορτωμένα και μη αξιόπλοα πλοία, στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς σωσίβια, κατά τις νυχτερινές ώρες και κάτω από άσχημες καιρικές συνθήκες, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους από την πρώτη κιόλας στιγμή της επιβίβασης και καθ' όλη τη διάρκεια του ταξιδιού τους προς την Ευρώπη. Από αυτή την άποψη, η δημοσιογραφική ανάδειξη και καταδίκη τέτοιων εγκληματικών πρακτικών μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση στις χώρες προέλευσης καθώς και των μεταναστών σχετικά με τους κινδύνους αυτών των ταξιδιών, που μπορεί να οδηγήσουν σε τραγικά περιστατικά».

Τι αναφέρει το δημοσίευμα του BBC

Τα τελευταία τρία χρόνια, σύμφωνα με μαρτυρίες που επικαλείται το BBC, το ελληνικό Λιμενικό ευθύνεται για τον θάνατο δεκάδων μεταναστών στη Μεσόγειο, με εννέα από αυτούς να έχουν ριχτεί εσκεμμένα στη θάλασσα. Οι εννέα αυτοί άνθρωποι συγκαταλέγονται μεταξύ των πάνω από 40 που φέρονται να έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της επαναπροώθησης από τα ελληνικά χωρικά ύδατα ή της επιστροφής τους στη θάλασσα αφού είχαν φτάσει σε ελληνικά νησιά, σύμφωνα με ανάλυση του BBC που αναφέρει ότι οι ελληνικές αρχές αρνούνται κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες για παράνομες δραστηριότητες.

Τα στοιχεία της τριετίας

Σε βίντεο που παρουσιάστηκε σε έναν πρώην ανώτερο αξιωματικό του ελληνικού Λιμενικού, 12 άνθρωποι φαίνονται να φορτώνονται σε σκάφος του λιμενικού και στη συνέχεια να εγκαταλείπονται σε φουσκωτή σχεδία. Ο αξιωματικός χαρακτήρισε αυτή την πράξη ως «προφανώς παράνομη» και «διεθνές έγκλημα». Παρόλο που οι κατηγορίες για επαναπροωθήσεις έχουν αναφερθεί και στο παρελθόν, αυτή είναι η πρώτη φορά που το BBC υπολογίζει τον αριθμό των περιστατικών που οδήγησαν σε θανάτους ως αποτέλεσμα των ενεργειών του ελληνικού λιμενικού.

Σύμφωνα με την έρευνα του BBC, από τον Μάιο του 2020 μέχρι το 2023, σημειώθηκαν 15 περιστατικά που οδήγησαν σε 43 θανάτους. Οι αρχικές πηγές ήταν κυρίως τοπικά μέσα ενημέρωσης, ΜΚΟ και η τουρκική ακτοφυλακή. Η επαλήθευση αυτών των μαρτυριών είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς οι μάρτυρες συχνά εξαφανίζονται ή φοβούνται να μιλήσουν. Σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις, το BBC κατάφερε να επιβεβαιώσει τις μαρτυρίες μιλώντας με αυτόπτες μάρτυρες.

Η έρευνα, που παρουσιάζεται στο νέο ντοκιμαντέρ του BBC «Dead Calm: Killing in the Med?», αποκάλυψε ένα σαφές μοτίβο. Σε πέντε από τα περιστατικά, οι μετανάστες ανέφεραν ότι ρίχτηκαν απευθείας στη θάλασσα από τις ελληνικές αρχές. Σε τέσσερις από αυτές τις περιπτώσεις, οι μετανάστες είχαν προσεγγίσει ελληνικά νησιά αλλά εντοπίστηκαν και επαναπροωθήθηκαν. Σε άλλες περιπτώσεις, οι μετανάστες ανέφεραν ότι τοποθετήθηκαν σε φουσκωτές σχεδίες χωρίς κινητήρα που στη συνέχεια ξεφούσκωσαν ή τρυπήθηκαν.

Οι συγκλονιστικές μαρτυρίες

Μία από τις πιο ανησυχητικές μαρτυρίες προέρχεται από έναν άνδρα από το Καμερούν, ο οποίος ισχυρίζεται ότι κυνηγήθηκε από τις ελληνικές αρχές μετά την άφιξή του στη Σάμο τον Σεπτέμβριο του 2021. Όπως και άλλοι που μίλησαν στο BBC, είχε σκοπό να καταθέσει αίτηση ασύλου στην Ελλάδα. Αναφέρει ότι η αστυνομία τον εντόπισε αμέσως μετά την αποβίβασή του. Μαζί με δύο άλλους, έναν ακόμη από το Καμερούν και έναν από την Ακτή Ελεφαντοστού, μεταφέρθηκαν σε σκάφος του λιμενικού, όπου τα πράγματα πήραν τρομακτική τροπή.

Οι αστυνομικοί, σύμφωνα με τη μαρτυρία του, τους χτύπησαν και τους πέταξαν στη θάλασσα χωρίς σωσίβια. Εκείνος κατάφερε να κολυμπήσει μέχρι την ακτή, αλλά οι άλλοι δύο, Σιντί Κεϊτά και Ντιντιέ Μαρσιάλ Κουαμού Νάνα, πνίγηκαν και τα σώματά τους βρέθηκαν στην τουρκική ακτή. Οι δικηγόροι του επιζώντα απαιτούν από τις ελληνικές αρχές να ανοίξουν υπόθεση για διπλό φόνο.

Ένα άλλο περιστατικό, τον Ιούνιο του 2023, περιλάμβανε την ανατροπή ενός υπερφορτωμένου αλιευτικού μπροστά από σκάφος του ελληνικού λιμενικού, με αποτέλεσμα να πνιγούν πάνω από 600 άνθρωποι. Η ευθύνη για το συμβάν παραμένει αμφισβητούμενη.

Επίσης, ένας άνδρας από τη Σομαλία περιέγραψε πώς τον Μάρτιο του 2021, όταν έφτασε στη Χίο, πιάστηκε από τον ελληνικό στρατό και παραδόθηκε στο λιμενικό. Αναφέρει ότι το λιμενικό έδεσε τα χέρια του πίσω από την πλάτη του και τον έριξε στη θάλασσα. Κατάφερε να επιβιώσει επιπλέοντας, αλλά τρεις από την ομάδα του πέθαναν.

Αρνούνται τις κατηγορίες οι ελληνικές Αρχές

Στο πιο πολύνεκρο περιστατικό, τον Σεπτέμβριο του 2022, ένα σκάφος με 85 μετανάστες έπαθε μηχανική βλάβη κοντά στη Ρόδο και οι επιβαίνοντες επαναπροωθήθηκαν στα τουρκικά ύδατα, όπου τοποθετήθηκαν σε ελαττωματικές σωσίβιες σχεδίες. Πολλά παιδιά πνίγηκαν, ενώ άλλοι επιζώντες περιέγραψαν τη σκηνή ως απελπιστική.

Οι ελληνικές αρχές αρνούνται κατηγορηματικά ότι πραγματοποιούν παράνομες επαναπροωθήσεις, υποστηρίζοντας ότι ενεργούν με επαγγελματισμό και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα. Από το 2015 μέχρι το 2024, το ελληνικό λιμενικό υποστηρίζει ότι έχει διασώσει 250,834 πρόσφυγες/μετανάστες σε 6,161 περιστατικά στη θάλασσα.

Παρόλα αυτά, ανθρωπιστικές οργανώσεις καταγγέλλουν χιλιάδες παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών από την Ελλάδα προς την Τουρκία, αρνούμενες το δικαίωμα αίτησης ασύλου, το οποίο είναι κατοχυρωμένο στο διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο. Οι καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις συνεχίζονται, ενώ η Ελλάδα επιμένει να αρνείται την ύπαρξή τους, υποστηρίζοντας ότι ακολουθεί τις διεθνείς υποχρεώσεις της και τις ευρωπαϊκές κανονιστικές διατάξεις.