Προσπάθεια συνεννόησης για τον σιδηρόδρομο: Στο επίκεντρο οι «αρρυθμίες» από τα κενά ασφαλείας και τις οικονομικές οφειλές

Κοινό βηματισμό για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια αναζητούν οι νέες διοικήσεις ΟΣΕ και Hellenic Train, με την εκκρεμότητα των εκατέρωθεν οφειλών, πάντως, να απειλεί να δυναμιτίσει ανά πάσα στιγμή αυτήν την προσπάθεια και ενώ και οι δύο πλευρές έχουν κληθεί εκ νέου σε ακρόαση από την Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), αυτή τη φορά επειδή μεταξύ τους δεν υφίσταται υπογεγραμμένη σύμβαση πρόσβασης στο δίκτυο από το 2020 και μετά.

Μόλις λίγες ημέρες μετά τις κατεπείγουσες συστάσεις ασφαλείας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων, οι οποίες γνωστοποιήθηκαν στους σιδηροδρομικούς φορείς από τον Εθνικό Οργανισμό Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων (ΕΟΔΑΣΑΑΜ), την περασμένη εβδομάδα ΟΣΕ και Hellenic Train κάθισαν στο ίδιο τραπέζι επιχειρώντας να σταματήσουν να συνομιλούν σχεδόν αποκλειστικά μέσω εξωδίκων, όπως συμβαίνει έως τώρα.

«Με στόχο την εύρυθμη λειτουργία του σιδηρόδρομου και σκοπό τον συγκερασμό των απόψεων μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών και σε κλίμα σύμπνοιας και κατανόησης των αναγκών όλων έγινε την περασμένη εβδομάδα η πρώτη συνάντηση των νέων διοικήσεων  της Hellenic Train και του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος», αναφέρει η επίσημη ανακοίνωση της εταιρίας λειτουργίας.

Ακολουθεί η δέσμευση ότι «και οι δυο πλευρές είναι αποφασισμένες να θεραπεύσουν παθογένειες αλλά και δυσλειτουργίες του παρελθόντος» προκειμένου να αναπτυχθεί ένα σύγχρονο, γρήγορο, άνετο και ασφαλές σιδηροδρομικό δίκτυο, σε πλήρη διαλειτουργικότητα με τα ευρωπαϊκά αντίστοιχα δίκτυα.

Στη συνάντηση των δυο πλευρών στην οποία συμμετείχαν ο Πρόεδρος τού ΟΣΕ, Γιάννος Γραμματίδης, ο Πρόεδρος της Ηellenic Train, Αθανάσιος Ζηλιασκόπουλος, ο Διευθύνων Σύμβουλος τού ΟΣΕ, Παναγιώτης Τερεζάκης και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Hellenic Train, Roberto Rinaudo, οι νέες Διοικήσεις συμφώνησαν τα εξής:

• Tην περαιτέρω απόλυτη αυστηροποίηση της τήρησης του Γενικού Κανονισμού Κυκλοφορίας και την εντατικοποίηση των ελέγχων ασφαλείας του σιδηροδρομικού συστήματος.
• Tην περαιτέρω ενίσχυση με μέσα και εξειδικευμένο προσωπικό του κοινού Κεντρικού Ρυθμιστή Κυκλοφορίας και τη θεσμοθέτηση επιπλέον κοινών  διαδικασιών για την ασφάλεια. 
• Τη ρύθμιση όλων των εκκρεμοτήτων και οικονομικών διαφορών του παρελθόντος των δύο οργανισμών.

Υπήρξε μάλιστα δέσμευση ότι θα γίνονται τακτικές συντονιστικές συσκέψεις μεταξύ των Διοικήσεων των δύο οργανισμών για την διαμόρφωση στρατηγικών, αλλά και για την άμεση και συντονισμένη αντιμετώπιση και επίλυση τρεχόντων θεμάτων.

Από την πλευρά του το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών επανασυστήνει την Επιτροπή που είχε συστήσει προ μηνών για την υποστήριξη της μεταρρύθμισης και του εκσυγχρονισμού του Σιδηροδρομικού Τομέα. Όπως επισημαίνεται στη σχετική απόφαση του υπουργού, Χρήστου Σταϊκούρα, η Επιτροπή, η οποία θα λειτουργεί με επικεφαλής τον γενικό γραμματέα Μεταφορών, Γιάννη Ξιφαρά, είναι αρμόδια για:

• τον συντονισμό και τον έλεγχο/την εποπτεία προόδου της εφαρμογής της αναδιάρθρωσης και αναδιοργάνωσης του σιδηροδρομικού τομέα
• την επικοινωνία και τον συντονισμό με τον ανάδοχο που θα αναλάβει το έργο παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών οργάνωσης και λειτουργίας της νέας ενοποιημένης εταιρείας σιδηροδρομικών υποδομών («Σιδηρόδρομοι Ελλάδος»)
• τη διασφάλιση της συνεργασίας μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, την έγκριση των εκροών και αποτελεσμάτων εργασιών της Ομάδας Εργασίας Οργανωτικής Μεταρρύθμισης του Σιδηροδρομικού Τομέα, καθώς και της Ομάδας Εργασίας για την κατάρτιση του Στρατηγικού Σχεδίου (Masterplan) για τα συστήματα ασφαλείας ERTMS
• τη διαβούλευση και την έγκριση των απαραίτητων διαδικαστικών και οργανωτικών αλλαγών εντός της Σιδηρόδρομοι Ελλάδος ΑΕ μετά και τη συγχώνευση των σιδηροδρομικών εταιρειών Α.Ε., που διευκολύνουν την εφαρμογή της αναδιάρθρωσηςτην έγκριση του Στρατηγικού Σχεδίου (Masterplan) και στη συνέχεια την παρακολούθηση της υλοποίησης των εργασιών που περιλαμβάνονται στο Στρατηγικό Σχέδιο για τα συστήματα ασφαλείας ERTMS και συμβάλλουν στην ομαλή υλοποίηση και λειτουργία του συστήματος.

Την ίδια στιγμή και δεδομένων των εξελίξεων που έφερε στο κυβερνητικό στρατόπεδο η πρόσφατη εκλογική αναμέτρηση, παράταση – άγνωστο για πόσο - πήρε η παρουσίαση του πλήρους σχεδίου αναδιοργάνωσης του ελληνικού σιδηροδρόμου που υλοποιείται σε συνεργασία με τους Γαλλικούς Σιδηροδρόμους, η οποία σύμφωνα με διαρροές, είχε προγραμματιστεί για την πρώτη Πέμπτη μετά τις ευρωεκλογές.

Με κόκκινους σηματοδότες και τηλεγραφήματα λειτουργούν ακόμα τα τρένα

Θλιβερή πραγματικότητα αποτελεί, πάντως, το γεγονός πως ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, έως και σήμερα - 16 μήνες μετά την τραγωδία των Τεμπών με τα 57 θύματα - δε φαίνεται να έχει αλλάξει κάτι δραστικά στην ασφαλέστερη λειτουργία του σιδηροδρόμου. Ο ίδιος ο ΕΟΔΑΣΑΑΜ πριν λίγες ημέρες χτύπησε καμπανάκια για τα κενά ασφαλείας κυρίως στα συστήματα επικοινωνίας υπογραμμίζοντας πως δεν υπάρχει καμία δομή στις ραδιοεπικοινωνίες, αλλά ούτε και συμφωνημένη ορολογία, γεγονός που δεν παρέχει καμία βεβαιότητα ότι τα μηνύματα εκπέμφθηκαν ή κατανοήθηκαν σωστά από τους εμπλεκόμενους, ενώ παράλληλα δε δίνεται καμία προτεραιότητα στις σημαντικές επικοινωνίες.

Ο Οργανισμός τονίζει πως «η ανάλυση της σχετικής με την ασφάλεια επικοινωνίας που προηγήθηκε του δυστυχήματος στα Τέμπη, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί κοινή πρακτική μέχρι σήμερα, αποκάλυψε τους ακόλουθους κινδύνους»:

• Η μετάδοση μηνυμάτων σχετικών με την ασφάλεια στερείται δομής (π.χ. σωστός προσδιορισμός των συνομιλητών και των τοποθεσιών), μεθοδολογίας (π.χ. ανάγνωσης, διόρθωσης λαθών) και χρήσης διεθνώς συμφωνημένης ορολογίας και κανόνων επικοινωνίας. Με τον τρόπο αυτό, δεν δημιουργείται καμία βεβαιότητα ότι ένα μήνυμα έχει μεταδοθεί με σαφήνεια και έχει κατανοηθεί σωστά, και ως εκ τούτου κρίσιμες πληροφορίες μπορεί να παρεξηγηθούν ή να παρερμηνευθούν λόγω ασαφών ή διφορούμενων εκφράσεων.
• Ο ασύρματος VHF χρησιμοποιείται ευρέως ως ανοικτό κανάλι επικοινωνίας για την ανταλλαγή κάθε είδους πληροφοριών. Η χρήση του ίδιου ασυρμάτου VHF ως προτιμώμενου/μόνιμου μέσου επικοινωνίας για επικοινωνίες σχετικές με την ασφάλεια μεταξύ σταθμάρχη και οδηγών δημιουργεί μια κατάσταση στην οποία δεν είναι δυνατόν να δοθεί προτεραιότητα στις επικοινωνίες σχετικές με την ασφάλεια έναντι όλων των άλλων επικοινωνιών. Αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να διακόπτονται σημαντικά μηνύματα στη συνομιλία ή να μην λαμβάνονται με σαφήνεια λόγω της έντονης ραδιοεπικοινωνίας, του στατικού θορύβου ή/και της παρεμβολής της ραδιοεπικοινωνίας.

Αυτό όμως φαίνεται πως δεν είναι το μοναδικό κενό ασφαλείας στη λειτουργία του σιδηροδρόμου. Ερυθροί σηματοδότες εξακολουθούν να παραβιάζονται από μηχανοδηγούς, αλλά συχνά και με οδηγία του διαχειριστή υποδομής, ΟΣΕ. Όπως κατέγραψαν οι μηχανοδηγοί μέσω ανάρτησης της Πανελλήνιας Ένωσης Προσωπικού Έλξης Ελλάδας (ΠΕΠΕ), μόνο στο δρομολόγιο Αθήνα – Θεσσαλονίκη της Δευτέρας 17 Ιουνίου κλήθηκαν με τηλεγραφήματα να παραβιάσουν ερυθρό σηματοδότη 12 φορές! 

«Δρομολόγιο Αθήνα Θεσσαλονίκη σήμερα. Υπέρβαση 12 κόκκινων φωτοσημάτων με τηλεγράφημα. Η πραγματική εικόνα της τηλεδιοίκησης», αναφέρουν οι μηχανοδηγοί.

Αγκάθι οι οικονομικές διεκδικήσεις

Το έως τώρα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ ΟΣΕ και Hellenic Train οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στις οικονομικές εκκρεμότητες μεταξύ των δύο πλευρών, αλλά και του Ελληνικού Δημοσίου συμπεριλαμβανομένης και της μη πληρωμής της ετήσιας αποζημίωσης των 50 εκ. ευρώ για τα άγονα δρομολόγια.

Η αντιπαράθεση υποβόσκει από το 2019, όταν ο ΟΣΕ είχε εξαγγείλει σημαντικές αυξήσεις στα τέλη χρήσης υποδομής με ισχύ από το 2020. Οι αυξήσεις αυτές θεωρήθηκαν υπέρογκες από τη διοίκηση της Hellenic Train, η οποία προσέφυγε στη ΡΑΣ για τις χρεώσεις της διετίας 2020 – 21 και του 2022 με την υπόθεση να παραμένει επί της ουσίας άλυτη.

Στο μεταξύ ... χρωστούμενα στη Hellenic Train έχει και το Ελληνικό Δημόσιο, τα οποία προκύπτουν από τη μεταξύ τους σύμβαση. Εως σήμερα η εταιρία λειτουργίας έχει πληρωθεί τη συμφωνηθείσα ετήσια αποζημίωση έως και το 2021, ενώ, όπως επισημαίνουν πηγές της, εκκρεμεί η πληρωμή της αποζημίωσης για τα έτη 2022 και 2023, η αποζημίωση για τις περιόδους μη λειτουργίας την περίοδο της πανδημίας όπως έγινε σε άλλα μέσα, αλλά και η «διόρθωση» των ποσών της αποζημίωσης που της αναλογούν με τον συνυπολογισμό του πρόσθετου ενεργειακού κόστους που προκλήθηκε από τον πόλεμο της Ουκρανίας.

Ανοιχτό παραμένει επίσης το ενδεχόμενο συν τω χρόνω να αναζητηθούν από τους Ιταλούς αποζημιώσεις για τη διακοπή της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας, αλλά και τους περιορισμούς στην επανεκκίνηση της λειτουργίας τους μετά την τραγωδία των Τεμπών. Το εάν αυτό θα γίνει τελικώς ή όχι εκτιμάται ότι σχετίζεται άμεσα με το εάν θα προκύψουν ευθύνες που θα βαρύνουν και τη Hellenic Train.