Προβληματίζει η εκτόξευση των τιμών στη στέγαση: Προτάσεις για περιορισμούς στη βραχυχρόνια μίσθωση

«Μια χώρα, που διαθέτει περίπου 10.000 ξενοδοχεία και 30.000 επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων και έχει επενδύσει σημαντικούς κρατικούς και ιδιωτικούς πόρους επί μία τουλάχιστον 30ετία στην αναβάθμιση της τουριστικής της υποδομής, δεν έχει πλέον δικαιολογία να αφήνει τις βραχυχρόνιες μισθώσεις χωρίς ποσοτικό και ποιοτικό έλεγχο και θεσμοθετημένες απαιτήσεις ποιότητας».

Οι προτάσεις για τη βραχυχρόνια μίσθωση

Αυτό επισημαίνει η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), η οποία καταθέτει τις δικές της προτάσεις για τη βραχυχρόνια μίσθωση ενόψει και των αλλαγών στο νομοθετικό πλαίσιο, τις οποίες έχει προαναγγείλει ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης.

Συσχετίζει απολύτως το φλέγον ζήτημα της στεγαστικής κρίσης που παρατηρείται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα με τον υπερτουρισμό αλλά και την αποφυγή μακροχρόνιων μισθώσεων υπενθυμίζοντας ότι σύμφωνα με την Eurostat ο μέσος Έλληνας δαπανά το 37% του εισοδήματός του για στέγαση. «Ουσιαστική στεγαστική πολιτική δεν υφίσταται, δεδομένου, ότι δεν έγινε από την Κυβέρνηση δέσμευση του αναγκαίου ύψους κονδυλίων του Προγράμματος Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για το σκοπό αυτό, όπως έκαναν άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Πορτογαλία, η Σουηδία, η Σλοβενία, η Ρουμανία ή ακόμη και το Λουξεμβούργο, ενώ ο πρόσφατος νόμος 5006/22, που προβλέπει κάλυψη των αναγκών με δανειοδότηση, δεν αναμένεται να επιλύσει το πρόβλημα σε ικανοποιητικό βαθμό». Παράλληλα σημαντικό απόθεμα των ιδιωτικών αυτών κατοικιών δεν εισέρχεται στην αγορά στέγης, με συνέπεια τη στενοτητα και την αύξηση των τιμών ενοικίου ή αγοράς.

Η οργάνωση σημειώνει ότι η ισχύουσα νομοθεσία έχει μέχρι στιγμής μόνο φορολογικό περιεχόμενο, «γι’ αυτό και δεν επηρέασε μέχρι σήμερα  το μέγεθος του φαινομένου».

Οι προτάσεις που καταθέτει στο δημόσιο διάλογο περιλαμβάνουν από την αναγνώριση της βραχυχρόνιας μίσθωσης ως ειδικής χρήσης σε επίπεδο πολεοδομικού και χωρικού σχεδιασμού, την επιβολή περισσότερων περιορισμών αναφορικά με τις κλίνες, η τήρηση στοιχειωδών προδιαγραφών ασφαλείας με τη βεβαίωση μηχανικού, την απαγόρευση της συνένωσης γειτονικών κτισμάτων, έως και την απαίτηση της συγκατάθεσης του 51% των συνιδιοκτητών εάν πρόκειται για την περίπτωση πολυκατοικίας.

Κάνοντας μία ιστορική αναδρομή στο φαινόμενο επισημαίνει ότι τα ακίνητα των βραχυχρόνιων μισθώσεων άρχισαν να καταλαμβάνουν, όχι μόνο τις πιο τουριστικές περιοχές, αλλά και απομακρυσμένα σημεία του κέντρου των πόλεων, όπου προηγουμένως δεν σύχναζαν τουρίστες, καθώς και παραθαλάσσιους και νησιωτικούς προορισμούς.

Συχνά μάλιστα παρατηρείται ότι καταλαμβάνουν και εκτός σχεδίου περιοχές αφενός μεγάλης ζήτησης, στις οποίες απαγορεύεται η χρήση του τουρισμού από ειδικό πολεοδομικό καθεστώς, όπως στη Σαντορίνη, τη Μύκονο, τη Σύρο κ.λπ. αλλά ακόμα και «άγονες τουριστικά» όπου λειτουργούν ως one-night stop καταλύματα, όπως π.χ. τα Μεσόγεια πέριξ του αεροδρομίου «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Βραχυχρόνια μίσθωση στην Αθήνα

Ειδικά στην Αθήνα οι βραχυχρόνιες μισθώσεις εξαπλώθηκαν λίγο-πολύ σε ολόκληρο το Λεκανοπέδιο, συμβάλλοντας σημαντικά στην άνοδο των ενοικίων των αστικών μισθώσεων, που έγιναν πλέον απλησίαστα για το μέσο Αθηναίο, διαπιστώνει η οργάνωση. Παράλληλα στα νησιά «η στέγη που διατίθεται για βραχυχρόνιες μισθώσεις αφαιρείται από δημοσίους υπαλλήλους, γιατρούς και εκπαιδευτικούς, οι οποίοι όμως είναι κοινωνικά απαραίτητοι, ενώ πάντως αξίζει να σημειωθεί ότι εκτιμάται ότι υπάρχει διαθέσιμο κτιριακό απόθεμα κατοικιών, για την αξιοποίηση όμως του οποίου απαιτούνται χρήματα και χρόνος

Η ΕΛΛΕΤ σημειώνει ότι η τάση της διάθεσης ακινήτων σε βραχυχρόνιες μισθώσεις ενισχύθηκε σημαντικά από την μαζική αγορά ακινήτων εκ μέρους υπηκόων τρίτων χωρών, για την απόκτηση της -φθηνής σχετικά στη χώρα μας- golden visa καθώς και επιχειρήσεων του εξωτερικού.

«Έτσι, αντί για την προσπόριση συμπληρωματικού εισοδήματος από μικρομεσαίους ιδιοκτήτες, που θα ήταν αρχικά το ζητούμενο, οδηγηθήκαμε στη βραχυχρόνια μίσθωση-επιχείρηση, χωρίς να διασφαλίζονται τα δικαιώματα των μόνιμων κατοίκων και η εύρυθμη λειτουργία της πόλης αλλά και των ίδιων των ακινήτων βραχυχρόνιων μισθώσεων ως άτυπων τουριστικών εγκαταστάσεων».

Με τον τρόπο αυτό – σημειώνει η οργάνωση - ολόκληρες γειτονιές «τουριστικοποιήθηκαν», τα μαγαζιά της γειτονιάς έκλεισαν και μετατράπηκαν σε χώρους εστίασης/αναψυχής και οι τιμές αγαθών και υπηρεσιών σε συνδυασμό και με άλλους παράγοντες πιέστηκαν προς τα επάνω, ενώ σε συγκεκριμένα σημεία παρατηρείται, το φαινόμενο του υπερτουρισμού και της μονοθεματικότητας, δηλαδή της συνολικής διάθεσης τμημάτων της πόλης ή των προορισμών στον τουρισμό, στην τουριστική χρήση, με υπερβολικές συγκεντρώσεις ατόμων και κυκλοφορία.

Οι προτάσεις

Η ΕΛΛΕΤ επισημαίνει πως είναι πλέον καιρός να μπει μια τάξη στα καταλύματα, που εκμισθώνονται στη χώρα μας σε τουρίστες, η οποία θα περιλαμβάνει τον αριθμητικό περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων, ώστε αυτά να καταστεί δυνατό να «επιστρέψουν» στις τοπικές κοινωνίες με αστικές μισθώσεις και λογικά μισθώματα, αλλά και την ενιαία μεταχείριση των προσφερόμενων σε τουρίστες καταλυμάτων από τη σκοπιά των απαιτήσεων/προδιαγραφών και της φορολογίας.

Στις προτάσεις της ΕΛΛΕΤ περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων:

• Η αναγνώριση της βραχυχρόνιας μίσθωσης και νομικά ως ειδικής χρήσης γης, ώστε να ρυθμίζεται μέσα από τον χωρικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, πράγμα που θα επιτρέπει την ευέλικτη αντιμετώπιση της στο πλαίσιο ενός ολιστικού σχεδιασμού. Η πρόβλεψη της βραχυχρόνιας μίσθωσης ως ειδικής χρήσης θα πρέπει να ισχύσει ήδη από τα υπό εκπόνηση Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια ώστε να περιληφθούν όσο το δυνατόν συντομότερα στον ολοκληρωμένο σχεδιασμό και να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος.
• Η δυνατότητα επιβολής μεγαλύτερων περιορισμών (περιορισμός στην εισαγωγή νέων κλινών βραχυχρόνιας μίσθωσης ή και απόσυρση υφιστάμενων) σε τουριστικούς προορισμούς της χώρας ή τμήματά τους στα οποία καταγράφεται υψηλή πυκνότητα κλινών βραχυχρόνιας μίσθωσης, όταν διαπιστώνεται ότι έχει δημιουργηθεί έλλειψη στέγης για μόνιμους κατοίκους, εκπαιδευτικούς, δημοσίους υπαλλήλους, γιατρούς κλπ
• Η επιβολή της απόσυρσης από τη βραχυχρόνια μίσθωση ακίνητων, τα οποία βρίσκονται σε περιοχές, όπου η τουριστική χρήση απαγορεύεται, για την προστασία της κατοικίας.
• Η δημιουργία εφαρμογής WFS/WMS ή δημιουργία εθνικής χωρικής υποδομής δεδομένων. Τα δεδομένα θα αφορούν τον τουρισμό (ξενοδοχεία, κάμπινγκ, ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα, αυτοεξυπηρετούμενα καταλύματα, ΣΤΚ, condohotels, καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης, ζώνες, θεσμικό πλαίσιο) με σκοπό να γίνεται αντιληπτό το πρόβλημα και να είναι ταχύτερη η προσπελασιμότητα των δεδομένων.
• Στοιχειώδεις προδιαγραφές όπως τουλάχιστον καθορισμός μέγιστου αριθμού υπνοδωματίων, καθώς και μέγιστου αριθμού φιλοξενουμένων ανά ακίνητο (μονοκατοικία ή διαμέρισμα) «για να μη στοιβάζονται ανεξέλεγκτα πολλά άτομα σε ένα δωμάτιο, καθώς επίσης και καθορισμός ελάχιστου εμβαδού υπνοδωματίου για να μη μισθώνονται «τρύπες» πχ τουλάχιστον 3Χ3= 9 τμ. Να υπάρχει εντός του διαμερίσματος ή της οικίας διάθεση λουτρού και κουζίνας, φωτισμός, αερισμός και θέρμανση/ψύξη, καθώς και πυρασφάλεια. Η λειτουργία να επιτρέπεται μετά από βεβαίωση μηχανικού, ότι ικανοποιούνται βασικές οικοδομικές προδιαγραφές κατά ΓΟΚ, ΝΟΚ, συμπεριλαμβανομένης της στατικής επάρκειας».
• Απαγόρευση λειτουργικής συνένωσης γειτονικών κτισμάτων για τη στέγαση διαμερισμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης.
• Απαγόρευση βραχυχρόνιων μισθώσεων κατοικιών, οι οποίες δεν καλύπτουν τις  ενεργειακές απαιτήσεις, που ισχύουν για τα ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια και διαμερίσματα.
• Συγκατάθεση των συνιδιοκτητών σε ποσοστό τουλάχιστον 51% των μεριδίων, αν το ακίνητο ανήκει σε πολυκατοικία ή σε οικιστικό συγκρότημα, εκτός εάν ο Κανονισμός της Πολυκατοικίας απαγορεύει την τουριστική ή ξενοδοχειακή χρήση των διαμερισμάτων, οπότε και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις θα απαγορεύονται. «Στους Κανονισμούς των νέων πολυκατοικιών ή οικιστικών συγκροτημάτων θα πρέπει υποχρεωτικά να περιλαμβάνεται κατά πόσον επιτρέπεται ή απαγορεύεται η βραχυχρόνια μίσθωση διαμερίσματος».
• Η ΕΛΛΕΤ επισημαίνει ότι θα πρέπει να αντιμετωπιστεί και το πρόβλημα της συχνής εναλλαγής άγνωστων μισθωτών σε πολυκατοικίες με κλειδιά, που αλλάζουν διαρκώς χέρια και πάρτυ, που διοργανώνουν οι αμέριμνοι σε περίοδο διακοπών μισθωτές προκαλώντας ανασφάλεια και όχληση στους μόνιμους κατοίκους. «Ήδη εκδίδονται οι πρώτες δικαστικές αποφάσεις επί του θέματος, καθώς οι ένοικοι προσφεύγουν στα δικαστήρια για να αποκλείσουν μια οχληρή για αυτούς χρήση διαμερισμάτων των πολυκατοικιών τους ως “ξενοδοχείων”».Πρόβλεψη για επιθεώρηση και έλεγχο των καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης και με ποιοτικά κριτήρια εκτός από φορολογικά.
• Λεπτομερής πρόβλεψη του τρόπου και των απαιτήσεων για τη μετατροπή σε τουριστικά καταλύματα πολυκατοικιών ή οικιστικών συγκροτημάτων, που διατίθενται συνολικά με βραχυχρόνιες μισθώσεις.