Tommy Olsen: Η δικαστική περιπέτεια του ιδρυτή της Aegean Boat Report – Από τις διασώσεις μεταναστών στο εδώλιο

Ένταλμα σύλληψής από τις Αρχές της Κω εκδόθηκε σε βάρος του Tommy Olsen, ιδρυτή της ΜΚΟ, Aegean Boat Report, που παρακολουθεί τις αφίξεις αιτούντων άσυλο στο Αιγαίο. 

Ο 51χρονος κατηγορείται για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, που διευκόλυνε παράτυπους μετανάστες να περάσουν από την Τουρκία στην Ελλάδα και κινδυνεύει με φυλάκιση 20 χρόνων. Σε βάρος του είναι σε εξέλιξη και δεύτερη έρευνα από τις Αρχές της Λέσβου. 

Η ενασχόληση του Olsen με το προσφυγικό ξεκίνησε το 2015, όταν μπήκε σε μία πτήση για τη Λέσβο, προκειμένου να βοηθήσει στη διαχείριση των χιλιάδων αιτούντων άσυλων, που κατέφταναν στο νησί του Αιγαίου.

Οι εθελοντές βοηθούσαν τους αιτούντες άσυλο μόλις έφταναν στη στεριά, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις διεξήγαγαν ακόμη και επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα για να ελαφρύνουν το ελληνικό Λιμενικό. 

Πώς ξεκίνησε το Aegean Boat Report 

Ο Olsen ξεκίνησε να μοιράζει ένα δελτίο πληροφοριών, εθελοντές του έλεγαν τι συμβαίνει στην τοποθεσία τους με αντάλλαγμα να μάθουν τι συνέβαινε στα υπόλοιπα νησιά. «Ήταν  πρόκληση να ξέρεις πού να διαθέσεις τους πόρους σου, επειδή ... οι οργανισμοί δεν ήταν πολύ πρόθυμοι να μοιραστούν», τόνισε ο ίδιος, μιλώντας στο Al Jazeera. 

Σύντομα αναπτύχθηκε ένα δίκτυο εκατοντάδων ανθρώπων, με τη συμμέτοχη γιατρών, δικηγόρων, αστυνομικών, κοινωνικών λειτουργών, μελών του Λιμενικού και της Frontex γύρω από το δελτίου. Τελικά, το 2017 το  μετονομάστηκε σε Aegean Boat Report και βγήκε στον αέρα ως σάιτ πληροφοριών, που παρακολουθεί στενά το προσφυγικό.

Ο Olsen ταξίδευε στην Ελλάδα τέσσερις ή πέντε φορές το χρόνο, μένοντας εβδομάδες κάθε φορά. Όταν εξαντλούσε την άδεια του έπαιρνε άδεια άνευ αποδοχών. Το δίκτυό πληροφοριοδοτών εν τω μεταξύ συνέχιζε να τον τροφοδοτεί.

«Νόμιζα ότι οι τοπικές ελληνικές αρχές - η αστυνομία, η ακτοφυλακή στα νησιά - έκαναν εξαιρετική δουλειά. Ήμουν πολύ ευχαριστημένος με τη συνεργασία»  δήλωσε ο Olsen.

Η ρήξη με τις ελληνικές αρχές

Τα πράγματα, όμως, άλλαξαν άρδην με τη νίκη της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη το 2019. «Η ατμόσφαιρα άλλαξε. Έγιναν λιγότερο συνεργάσιμοι, άρχισαν να μας κάνουν περισσότερες ερωτήσεις,  τυχαίες έρευνες σε αυτοκίνητα, τυχαίες έρευνες σε διαμερίσματα», επεσήμανε.

Η κυβέρνηση άρχισε να στοχοποιεί τις ΜΚΟ, που δραστηριοποιούνται στο προσφυγικό, κατηγορώντας τες για διακίνηση μεταναστών και ξεκίνησε ελέγχους στα οικονομικά τους και το ιστορικό των μελών τους. Τον Φεβρουάριο του 2020, η Τουρκία ανακοίνωσε ότι αποσύρεται από τη συμφωνία που σύναψε με την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση για τον περιορισμό των μεταναστευτικών ροών το 2016.   Η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε, υιοθετώντας αυστηρή γραμμή στο προσφυγικό. Έκτοτε υπάρχουν πολυάριθμα δημοσιεύματα, με πιο πρόσφατο το ντοκιμαντέρ του BBC, Dead Calm: Killings in the Med?, που κατηγορούν το Λιμενικό Σώμα για επαναπροωθήσεις μεταναστών, μεταδίδει το Al Jazeera.

Ο  Olsen έχει δημοσιοποιήσει βίντεο και φωτογραφίες που δείχνουν την ελληνική ακτοφυλακή να επαναπροωθεί λέμβους γεμάτες πρόσφυγες. Πιστεύει ότι ένα τέτοιο περιστατικό, το 2021, το οποίο πήρε διεθνή προβολή, εξόργισε τις Αρχές στην Κω.

«Ζωγραφίζει μια πολύ κακή εικόνα της συμπεριφοράς τους. Φώναζαν, έβριζαν τους πρόσφυγες, τους άρπαζαν ακόμα και από τον κώλο, λέγοντάς τους να ξεκουμπιστούν και να γυρίσουν από εκεί που ήρθαν. Από  αυτό νομίζω ξεκίνησε η υπόθεση σε βάρος μου στην Κω», σχολίασε και «Ίσως να έχω θυμώσει κάποιους ανθρώπους».

Το Aegean Boat Report δεν είναι η μόνη ΜΚΟ που παρακολουθεί το προσφυγικό. Στις 29 Απριλίου, η Alarmphone, μια γερμανική ΜΚΟ που έχει τηλεφωνική γραμμή για πρόσφυγες που βρίσκονται σε κίνδυνο στη θάλασσα, έβγαλε ανακοίνωση για 46 πρόσφυγες που χρειάζονται διάσωση στα ανοικτά της Λέσβου. Το λιμενικό δεν έβγαλε όπως έθισται ανακοίνωση για διάσωση μεταναστών, αλλά η Alarmphone δεν προέβη σε καμία κατηγορία για απωθήσεις.

«Οι εθελοντές του Alarmphone  κάνουν εξαιρετική δουλειά. Αλλά δεν είναι τόσο δημόσια η δράση τους. Δεν αποκαλύπτουν πράγματα, δεν συνεργάζονται με εφημερίδες,όπως κάνω εγώ . Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη τουλάχιστον τέσσερις έρευνες της Frontex που έχουν βασιστεί σε πληροφορίες μου» δήλωσε ο Olsen. 

«Πόλεμος κατά τον ΜΚΟ»

Τον Σεπτέμβριο του 2018, οι εισαγγελείς στη Λέσβο συνέλαβαν και τα 30 μέλη του Emergency Response Centre International (ERCI), μιας ελληνικής ΜΚΟ έρευνας και διάσωσης στην οποία εργάζονταν και άνθρωποι που δεν είναι από την Ελλάδα . Έξι χρόνια μετά, οι πιο σοβαρές κατηγορίες κατά του ERCI συμπεριλαμβανομένης για κατασκοπείας και διακίνησής δεν έχουν παραπεμφθεί σε δίκη. Το ίδιο ισχύει και για τις κατηγορίες σε βάρλος άλλων ΜΚΟ, σχολιάζει το Al Jazeera.

Η κατηγορία για κατασκοπεία κατά του ERCI, για παράδειγμα, βασίζεται στο ότι άκουγαν συνομιλίες της ακτοφυλακή από τη συχνότητα 16. «Η συχνότητα 16 είναι η συχνόητητα Mayday. Οποιοσδήποτε ναυτικός μπορεί να την ακούσει. Τα δικαστήρια χρειάστηκαν οκτώ χρόνια για να το διαπιστώσουν αυτό», τόνισε δικηγόρος Ζαχαρίας Κεσσές, ο οποίος εκπροσωπεί τον Οlsen, ERCI, Mare Liberum και άλλους που αντιμετωπίζουν παρόμοιες κατηγορίες.

«Στόχος των αρχών ήταν να διώξουν τις ΜΚΟ από το πεδίο... Προσπαθούν να εμποδίσουν την κοινωνία των πολιτών να καταγράφει όσα συμβαίνουν στα σύνορα», πρόσθεσε.

Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν μη κρατικοί οργανισμοί που να παρακολουθούν όσο συμβαίνουν στο Αιγαίο. Ο Olsen, ο οποίος πριν από 18 μήνες παραιτήθηκε από τη δουλειά του για να αφοσιωθεί στο Aegean Boat Report, κινδυνεύει να χάσεις τις χορηγίες που είχε εξασφαλίσει.

«Πρέπει να είμαι απόλυτα ειλικρινής απέναντι στους ανθρώπους από τους οποίους ζητώ στήριξη. Κανένα διοικητικό συμβούλιο, κανένας οργανισμός δεν θα σταθεί δίπλα σε οποιονδήποτε είναι ύποπτος για οτιδήποτε», είπε ο Olsen.