Ο εφιάλτης της λειψυδρίας επανέρχεται: Σε κίτρινο συναγερμό η Αττική, αδειάζουν οι ταμιευτήρες - Το σχέδιο που εξετάζεται

Σε κίτρινο συναγερμό σε επίπεδο αποθεμάτων νερού βρίσκεται ήδη η Αττική, η οποία φιλοξενεί το μισό πληθυσμό της χώρας, ύστερα από την παρατεταμένη ανομβρία των τελευταίων δύο ετών και την έλλειψη χιονοπτώσεων και τη συνεχιζόμενη ξηρασία. Αυτή τη στιγμή τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες αρκούν για τα επόμενα τρία χρόνια με την ΕΥΔΑΠ να έχει λάβει ήδη την απόφαση να περάσει στα εφεδρικά συστήματα πηγών και γεωτρήσεων από την ερχόμενη εβδομάδα.

Αυτό ανακοίνωσε ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας, Χάρης Σαχίνης κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης της Επιτροπής Υδατικών Πόρων της Βουλής την Τρίτη προσθέτοντας πως η ΕΥΔΑΠ έχει ήδη δουλέψει εναλλακτικά και μακροπρόθεσμα σενάρια, τα οποία εξαιτίας της κλιματικής κρίσης ίσως χρειαστεί να γίνουν μεσοπρόθεσμα. Ωστόσο όλα εξαρτώνται και από τα κόστη που θα δημιουργηθούν τα οποία είναι υψηλά και διαμορφώνουν έναν συνολικό λογαριασμό επενδύσεων για την εταιρία της τάξης των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ σε επίπεδο δεκαετίας. Από αυτά, εξασφαλισμένη χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μόνο το 1/3 που αφορά τα Κέντρα Επεξεργασίας Λυμάτων της Ανατολικής Αττικής που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι την τελευταία διετία οι ταμιευτήρες αδειάζουν. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η Αττική καταναλώνει περίπου 400 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού το χρόνο και με τα έργα, τα οποία έχουν γίνει τις προηγούμενες δεκαετίες και τον Μόρνο και τον Εύηνο ουσιαστικά όσο νερό μπαίνει στους ταμιευτήρες τόσο νερό βγαίνει, εξήγησε ο κ. Σαχίνης.

«Στο τέλος της προπέρσινης υδρολογικής περιόδου, δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 2022, οι ταμιευτήρες μας είχαν 1,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, 1100 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Αντί να μείνουν σταθερά στο τέλος της επόμενης υδρολογικής περιόδου, δηλαδή τον Σεπτέμβριο του 2023 (με τις βροχές που θα είχαν μεσολαβήσει), αυτό μειώθηκε στα 950 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, άρα χάσαμε 150 εκατομμύρια. Επίσης βλέπουμε, γιατί το παρακολουθούμε συνέχεια αυτό, ότι δεν έβρεξε και δε χιόνισε φέτος καθόλου, ακόμη χειρότερα από πέρυσι και πιστεύουμε ότι στο τέλος της υδρολογικής αυτής περιόδου θα είμαστε στα 700 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Άρα έχουμε ένα έλλειμμα 250 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, το οποίο παρουσιάστηκε τους τελευταίους μήνες ειδικά», ανέφερε.

Αποτέλεσμα είναι σήμερα στους ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ να υπάρχουν 700 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, που σημαίνει ότι εάν συνεχιστούν αυτές οι συνθήκες, το απόθεμα επαρκεί για περίπου τρία χρόνια.

«Αυτή τη στιγμή θα έλεγα ότι είμαστε σε έναν «κίτρινο συναγερμό», τόνισε ο κ. Σαχίνης προσθέτοντας ότι θα πρέπει να δούμε εάν θα βρέξει την περίοδο Σεπτεμβρίου - Δεκεμβρίου και αν θα χιονίσει μεταξύ Δεκεμβρίου και Μαρτίου «για να δούμε αν θα πρέπει να αλλάξουμε, να πάμε πιο γρήγορα σε έναν πορτοκαλί συναγερμό από τον κίτρινο συναγερμό».

Στην κατεύθυνση της μείωσης της σπατάλης νερού η ΕΥΔΑΠ ξεκίνησε πριν λίγες μέρες και καμπάνια με βασικό μήνυμα: «Θες νερό; Κλείσε τη βρύση».

Οπως όλα δείχνουν, η Αττική, αλλά και η υπόλοιπη Ελλάδα φαίνεται να αντιμετωπίζουν ύστερα από περισσότερα από 30 χρόνια τον εφιάλτη της λειψυδρίας που στους παλαιότερους θα θυμίσει σίγουρα την απαγόρευση πλυσίματος βεραντών και μπαλκονιών, αλλά και τα πρακτικά μέτρα που είχαν ληφθεί την περίοδο 1989 – 1991 με ...τούβλα στα καζανάκια.

Αυτήν τη φορά η ΕΥΔΑΠ δεσμεύεται ότι έχει κάνει όλες τις απαραίτητες ασκήσεις για να μη διψάσει η Αθήνα. Αρκεί βέβαια να βρεθούν οι χρηματοδοτικοί πόροι. Σύμφωνα με τον κ. Σαχίνη, θα αξιοποιηθεί και το τελευταίο σεντ χρηματοδότησης ώστε να μη χρειαστεί η εταιρία να απευθυνθεί στους πολίτες μέσω της αύξησης των τιμολογίων.

Από βδομάδα καταφεύγουμε σε εφεδρικούς ταμιευτήρες και γεωτρήσεις 

Για να μην υπάρξουν προβλήματα στη υδροδότηση της πρωτεύουσας, η ΕΥΔΑΠ αναγκάστηκε να θέσει σε εφαρμογή το plan b, το οποίο προετοίμαζε παρατηρώντας τις υδρολογικές συνθήκες βάζοντας στην εξίσωση τους εφεδρικούς ταμιευτήρες και τις γεωτρήσεις. Ετσι, από την προσεχή εβδομάδα και με στόχο να υπάρχουν προσθήκες στα υφιστάμενα αποθέματα θα τεθούν σε λειτουργία οι πηγές της Μαυροσουβάλας, οι οποίες είναι κάτω από την Πάρνηθα και οι πηγές του μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού, οι οποίες είναι κοντά στην Υλίκη.

Οι πηγές αυτές έως τώρα δε χρησιμοποιούνταν λόγω του αυξημένου ενεργειακού κόστους, καθώς το νερό από εκεί δεν έρχεται με βαρύτητα όπως στον Μόρνο και τον Εύηνο, αλλά αντλείται από το υπέδαφος: «Αλλά σε αυτή την περίπτωση τα μοντέλα μας λένε ότι πλέον, πρέπει να μπουν κι αυτές, για να βοηθήσουν, για να έχουμε νερό όχι μόνο για 3 χρόνια, αλλά να μπορέσουμε, αν συνεχιστούν οι ίδιες συνθήκες, να έχουμε νερό για τα επόμενα 4 - 5 χρόνια που θα μας δώσει την ευκαιρία να πάρουμε τα μακροπρόθεσμα σχέδια που έχουμε και να τα κάνουμε μεσοπρόθεσμα ή βραχυπρόθεσμα, πλέον», είπε ο κ. Σαχίνης.

Οι εναλλακτικές που εξετάζονται

Η πρώτη εναλλακτική που εξετάζεται είναι η Ψυττάλεια, στην οποία καταλήγουν τα 3/4 του νερού που καταναλώνουμε, υφίστανται επεξεργασία και απορρίπτονται στη θάλασσα. Αυτήν την περίοδο εξετάζεται η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης αυτού του ύδατος και συγκεκριμένα εάν το νερό από την Ψυττάλεια, αλλά και από το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων του Θριασίου, μπορεί να χρησιμοποιηθεί καθαρό για βιομηχανική χρήση ή για αρδευτική χρήση στο παραλιακό μέτωπο που χρειάζεται νερό.

Σήμερα ο μεγαλύτερος πελάτης της ΕΥΔΑΠ είναι ένα από τα διυλιστήρια που μόνο του καταναλώνει το 1% του νερού που καταναλώνεται στην Αττική, το οποίο θα μπορούσε να εξοικονομείται.

Στην κατεύθυνση αυτή μάλιστα εκτελούνται οι εργασίες στο Ελληνικό για το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων που θα παίρνει και τα λύματα του Ελληνικού, αλλά και λύματα που αυτή τη στιγμή πηγαίνουν προς την Ψυττάλεια προκειμένου να τα επεξεργάζεται και να ποτίζει το πάρκο του Ελληνικού, το Γκολφ και άλλες παρακείμενες εγκαταστάσεις. Αντληση λυμάτων εξετάζεται με την Περιφέρεια και για την άρδευση του πάρκου Τρίτση.

Παράλληλα η ΕΥΔΑΠ προχωρά και τη χωρική επένδυση για το Αδριάνειο Υδραγωγείο, οπότε και εκεί το νερό που υδρομαστεύεται θα μπορεί να χρησιμοποιείται για αρδευτικούς σκοπούς. Σύμφωνα με τον κ. Σαχίνη, αν και δεν είναι πολύ, μπορεί να ποτίσει πάρκα από την Πάρνηθα μέχρι το Κολωνάκι. «Ήδη προχωράμε με το Χαλάνδρι χτίζοντας τώρα το δίκτυο. Εκεί θα έχουμε τους πρώτους πελάτες γιατί θέλουμε να το δούμε αυτό και σε πελάτες που έχουν κήπους όχι μόνο σε πάρκα».

Τρίτη εναλλακτική που εξετάζεται και ήδη εφαρμόζεται στο εξωτερικό είναι η επαναχρησιμοποίηση του νερού της Ψυττάλειας για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα. «Οπως το νερό της βροχής καταλήγει στον υδροφόρο ορίζοντα, το ίδιο μπορεί να γίνει και με το νερό της Ψυττάλειας. Να υπάρχει εκεί σαν αποθήκευση κάτω από το έδαφος να εμπλουτίσει τον υδροφόρο ορίζοντα και μετά όταν και αν χρειαστεί, αφού θα έχει καθαριστεί φυσικά, να καθαριστεί και από τις μονάδες επεξεργασίας νερού και να γίνει πόσιμο», ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ συμπληρώνοντας ότι η μέθοδος θα πρέπει να κοστολογηθείσε επίπεδο άντλησης και επεξεργασίας του νερού και να ελεγχθεί εάν υπάρχει υδροφόρος ορίζοντας ο όποιος δεν είναι μολυσμένος στην περιοχή της Αττικής.

Τέταρτη εναλλακτική είναι η πιθανή χρήση των υποδομών ομβρίων υδάτων, δηλαδή για παράδειγμα η συγκέντρωση του νερού της βροχής από γήπεδα ή πολυκατοικέις και η χρήση του για άρδευση. Ωστόσο εδώ το πρώτο ερώτημα που τίθεται είναι αν και πόσο θα βρέχει στην Αθήνα και το δεύτερο είναι εάν το κόστος αυτής της υποδομής αξίζει ανά κυβικό μέτρο νερού συγκριτικά με άλλα μέτρα.

Παράλληλα η ΕΥΔΑΠ μελετά και το ενδεχόμενο της επέκτασης του δικτύου. «Κάναμε το Μόρνο, μετά πήγαμε 30 χιλιόμετρα με μια σήραγγα πιο πέρα και κάναμε τον Εύηνο. Δέκα χιλιόμετρα πιο πέρα από τον Εύηνο, υπάρχει ένας παραπόταμος που πηγαίνει στη Λίμνη των Κρεμαστών. Άλλα 10 χιλιόμετρα παραπέρα υπάρχει ένας άλλος παραπόταμος. Θα μπορούσαμε σε περιπτώσεις ανάγκης ένα μέρος του νερού αυτού να το χρησιμοποιήσουμε. Εφόσον έχουμε κάνει μια σήραγγα 30 χιλιομέτρων, μια σήραγγα 10 χιλιομέτρων, δεν θα είναι τόσο δύσκολη», σημείωσε αναφέροντας ότι η λύση αυτή δε θα έχει ενεργειακό κόστος, καθώς το νερό θα έρχεται στον Εύηνο με βαρύτητα.

«Επίσης ενώ όλοι οι ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ μαζί έχουν χωρητικότητα 1 δισεκατομμύριο κυβικά μέτρα, αν πας άλλα 10 χιλιόμετρα παραπέρα, στα Κρεμαστά, η χωρητικότητα είναι 5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα».

Εσχατη λύση η αφαλάτωση

Εάν όλα αυτά αποτύχουν, τελευταία σανίδα σωτηρίας είναι η αφαλάτωση. Η Αττική περιβάλλεται σε μεγάλο βαθμό από θάλασσα. Ωστόσο η μέθοδος αυτή αν και εφαρμόζεται σε χώρες όπως το Ισραήλ που με μία από τις εγκαταστάσεις θα μπορούσε να καλύψει το 1/3 των αναγκών της Αθήνας, έχει μεγάλο ενεργειακό κόστος και περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

«Σε σχέση με άλλες λύσεις, δαπανάς πολλές κιλοβατώρες», είπε ο κ. Σαχίνης υπογραμμίζοντας ότι είναι δύσκολο να προβλέψεις σε τί επίπεδο θα έχουν φτάσει οι τιμές του ρεύματος σε είκοσι χρόνια που θα λειτουργεί αυτό το εργοστάσιο.

Ρυθμιστής το κόστος

Οποια λύση ή μίγμα λύσεων και αν επιλεγεί, πάντως, ο γρίφος που θα πρέπει να επιλυθεί είναι το κόστος. Η ΕΥΔΑΠ έως και μία πενταετία πριν έκανε 15 εκατομμύρια επενδύσεις τον χρόνο. Σύμφωνα με τον κ. Σαχίνη, αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο σήμερα έχει ένα δίκτυο που είναι πάνω από 60 ετών κατά μέσο όρο, δηλαδή κατά περίπτωση και 80 και 90 ετών με αποτέλεσμα συχνα να «σπάει» και να «χάνεται» ένα 23% του νερού. 

Αυτή τη στιγμή γίνονται επενδύσεις αποχέτευσης ύψους 1 δισ. στην Ανατολική Αττική. Θα απαιτηθούν περί τα 700 εκ. ευρώ για αναβαθμιση δικτύων και εγκαταστάσεων ύδρευσης με έξυπνους μετρητές που θα δώσουν τη δυνατότητα παρακολούθησης των διαρροών.

Τα έργα για τις εναλλακτικές λύσεις υδροδότησης και την αντιμετώπιση της ξηρασίας εκτιμάται ότι θα κοστίσουν τουλάχιστον άλλα 750 εκ. ευρώ, γεγονός το οποίο ανεβάζει το 10ετές πλάνο της εταιρίας κοντά στα 3 δισεκ. Ευρώ.

Η τελική απόφαση για τα έργα που θα προχωρήσουν θα ληφθεί από κοινύ με το Δημόσιο και τον Ρυθμιστή, αλλά σε κάθε περίπτωση η αρχική εκτίμηση μιλά για δεκαπλασιασμό των ετήσιων επενδύσεων στα 150 από 15 εκ. ευρώ το χρόνο.