Όνειρο θερινής νυκτός... η προσβασιμότητα των ΑμεΑ - Aπό παράταση σε παράταση οι ρυθμίσεις που θα άλλαζαν τη ζωή τους

Πεζοδρόμια με κακοτεχνίες, διάδρομοι όδευσης τυφλών που οδηγούν στο ...πουθενά, σταθμευμένα αυτοκίνητα σε θέσεις ΑΜΕΑ ή σε σημεία που αποκλείουν ράμπες αναγκάζοντας τα άτομα με αναπηρία να βγαίνουν στο οδόστρωμα για να κινηθούν, κάδοι και τραπεζοκαθίσματα τοποθετημένα σε σημεία που απαγορεύεται. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα καθημερινά εμπόδια που πρέπει να προσπεράσουν οι πολίτες με αναπηρία που θέλουν να μην αποκλειστούν κοινωνικά, αλλά οι πόλεις μας εξακολουθούν να μην τους αφήνουν.

Η Αθήνα, αλλά και συνολικά η χώρα πάσχει ακόμα σημαντικά σε κεφαλαιώδη σημεία που εξασφαλίζουν την προσβασιμότητα για όλους, ένα θέμα που στις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις έχει λυθεί. Και μπορεί το αρμόδιο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών να υπόσχεται ότι εντός του 2025 όλα τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς της πρωτεύουσας θα είναι προσβάσιμα, αλλά η αλήθεια είναι ότι μέχρις στιγμής το 1/3 των λεωφορείων της Αθήνας δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ΑΜΕΑ.

Την ίδια στιγμή και η εφαρμογή νόμων που ψηφίστηκαν και κινούνται στη σωστή κατεύθυνση λαμβάνει διαρκώς παρατάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η παράταση που δόθηκε πριν λίγες ημέρες, η τρίτη κατά σειρά για την εκπόνηση των Σχεδίων Αστικής Προσβασιμότητας από τους δήμους. Η υποχρέωση των δήμων θεσπίστηκε με νόμο το 2021, αλλά τρία χρόνια μετά η υποχρεωτική εκπόνηση προγραμμάτων καθορισμού απαραίτητων παρεμβάσεων για την εξασφάλισης της προσβασιμότητας, των υπαίθριων κοινόχρηστων χώρων συμπεριλαμβανομένων των δικτύων πεζής μετακίνησης, των οδεύσεων διαφυγής, των χώρων εκτόνωσης, των σημείων προσωρινής περίθαλψης και σημείων καταφυγής των πολιτών εντός των διοικητικών τους ορίων παρατάθηκε για άλλη μια φορά έως και την 31ή.12.2024 με απόφαση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Η ρύθμιση αυτή θα μπορούσε πραγματικά να αλλάξει τη ζωή των πολιτών, οι οποίοι μόνιμα ή προσωρινά αντιμετωπίζουν πρόβλημα στην κίνησή τους ή έχουν κάποιας άλλη μορφής αναπηρία, καθώς περιλαμβάνει την υποχρέωση παρεμβάσεων στο σύνολο των κοινόχρηστων χώρων.

Ωστόσο, έως τώρα δεν έχει εφαρμοστεί. Να σημειωθεί ότι η εκπόνηση των εν λόγω σχεδίων έπρεπε να είχε γίνει από τους Δήμους Μητροπολιτικών Κέντρων, τους μεγάλους και μεσαίους Ηπειρωτικούς και νησιωτικούς Δήμους και τους δήμους Πρωτεύουσες Περιφερειακών Ενοτήτων, έως και την 31η.12.2022. Οι δήμοι μάλιστα έχουν και την ευθύνη της συστηματικής παρακολούθησης της εφαρμογής των σχεδίων και της σύνταξης Έκθεσης Αξιολόγησης ανά τρία έτη.

Στο μεταξύ μη προσβάσιμο παραμένει και πλήθος ιδιωτικών, αλλά και δημόσιων κτιρίων, παρά τις σχετικές προβλέψεις του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) του 2012. Δώδεκα χρόνια μετά οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις δεν έχουν εφαρμοστεί λαμβάνοντας συνεχείς παρατάσεις με την τελευταία να έχει λήξει τον περασμένο Απρίλιο.

Ο ΝΟΚ ορίζει ότι την υποχρεωτικότητα σύνταξης μελέτης προσβασιμότητας στις νέες οικοδομικές άδειες με ευθύνη του μηχανικού, αλλά και την τήρηση κανόνων προσβασιμότητας σε υφιστάμενα κτίρια. Υποχρέωνε επίσης την Πολιτεία να προβεί στις απαραίτητες διαμορφώσεις σε δημόσια και δημοτικά κτίρια. ώστε οι λειτουργικοί χώροι τους να είναι προσπελάσιμοι από άτομα με αναπηρία ή εμποδιζόμενα άτομα.

Οι τομείς παρέμβασης στους κοινόχρηστους χώρους

Όσον αφορά στις υποχρεώσεις των δήμων, ο σχετικός νόμος του 2021 ορίζει σαφείς κατευθύνσεις για την ελεύθερη μετακίνηση όλων των πολιτών και συγκεκριμένα:

Προσβάσιμα πεζοδρόμια, πεζόδρομοι, οδοί ήπιας κυκλοφορίας, πλατείες

Απαιτούνται:

• πρόβλεψη ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών και όδευσης τυφλών που δε θα διακόπτεται από σχάρες και δέντρα.
• δημιουργία επιφανειών ισόπεδων, συνεχών, σταθερών, αντιολισθηρών που δεν επιβαρύνουν τη βάδιση και την κύλιση του αναπηρικού αμαξιδίου και των ατόμων μειωμένης κινητικότητας,
• τοποθέτηση του αστικού εξοπλισμού (π.χ. παγκάκια, κάλαθοι αχρήστων, κάδοι απορριμμάτων, περίπτερα, πινακίδες πληροφόρησης, επίστυλα φωτιστικά, τηλέφωνα, στάσεις λεωφορείων, γραμματοκιβώτια, προστατευτικά εμπόδια, αυτόματα μηχανήματα ανάληψης χρημάτων κ.λπ.) να γίνεται εκτός της ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών.
• Οι ακμές των στοιχείων πρέπει να είναι στρογγυλεμένες και να εξυπηρετούν και άτομα με κάθε είδους αναπηρία,
• η ύπαρξη στοιχείων εξοπλισμού που τοποθετούνται επί των κτιρίων, ή άλλων επιτρεπόμενων προεξεχόντων στοιχείων (π.χ. ανηρτημένοι τηλεφωνικοί θάλαμοι, γραμματοκιβώτια κ.λπ.), εφόσον βρίσκονται σε ύψος κάτω των 2,20μ, πρέπει να σημαίνονται επί του δαπέδου με τρόπο ανιχνεύσιμο από το λευκό μπαστούνι τυφλού ατόμου,
• δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση κιγκλιδωμάτων, στύλων και πάσης φύσεως εμποδίων κάθετα προς την πορεία κίνησης των πεζών. Κατ’ εξαίρεση υφιστάμενες κλίμακες υπογείων οριοθετούνται στα πλαϊνά τους όρια με κιγκλίδωμα με στρογγυλεμένες ακμές.
• πρόβλεψη ραμπών καταλλήλων προδιαγραφών στα σημεία που επιβάλλεται σύνδεση της στάθμης του πεζοδρομίου με τη στάθμη του οδοστρώματος με πλάτος τουλάχιστον 1,50μ ή ίσο με το πλάτος της διάβασης πεζών.

Προσβάσιμες νησίδες

Βάσει του νόμου απαιτούνται τα εξής:

• σε νησίδες με πλάτος > 3,00μ στα σημεία των διαβάσεων, διαμορφώνονται προσβάσιμες διαβάσεις
• Η αρχή και το τέλος της νησίδας σε όλο το πλάτος της διάβασης χαρακτηρίζονται με τις πλάκες, τύπου “ΚΙΝΔΥΝΟΣ”,
• πρόβλεψη προσβάσιμης σήμανσης

Προσβάσιμοι χωροι πρασίνου και άλση

Θα πρέπει να υπάρχει:

• πρόβλεψη προσβάσιμης ελεύθερης ζώνης όδευσης πεζών, - πρόβλεψη οδηγού όδευσης τυφλών ή συστήματος καθοδήγησης χρηστών με αισθητηριακές αναπηρίες (άτομα με οπτική αναπηρία, κωφοί και βαρήκοοι)
• πρόβλεψη προσβάσιμων χώρων υγιεινής, όπου προβλέπονται χώροι υγιεινής κοινού
• πρόβλεψη πρόσβασης σε όλες τις κτιριακές και εν γένει υποδομές για χρήση κοινού,
• πρόβλεψη προσβάσιμης σήμανσης

Προσβάσιμοι χώροι στάθμευσης

Απαιτούνται:

• πρόβλεψη ειδικών θέσεων για τα οχήματα των ατόμων με αναπηρία,
• πρόβλεψη κατάλληλης σύνδεσης με ράμπα καταλλήλων προδιαγραφών της στάθμης του χώρου στάθμευσης με τυχόν παρακείμενο πεζοδρόμιο,
• πρόβλεψη σήμανσης των ειδικών θέσεων στάθμευσης