Γεράσιμος Βώκος: Ο «Σπινοζικός» και γοητευτικός δάσκαλος

Σε ηλικία 71 ετών έφυγε από τη ζωή το Σάββατο ένας διακεκριµένος διανοητής, ο καθηγητής Φιλοσοφίας στο Τµήµα Πολιτικών Επιστηµών του ΑΠΘ, Γεράσιµος Βώκος.

Γεννηµένος στην Αθήνα το 1948, ολοκλήρωσε το σχολείο στο Λεόντειο Λύκειο και σε ηλικία 18 ετών µετέβη στη Γαλλία, αρχικά για να σπουδάσει Μαθηµατικά, αλλά εγκατέλειψε τον πρώτο χρόνο για να στραφεί σε αυτό που αγαπούσε. Σπούδασε Φιλοσοφία και Γλωσσολογία και επέστρεψε στην Ελλάδα το 1974, µε τη Μεταπολίτευση. Το 1978 έγινε βοηθός στη Φιλοσοφική Σχολή του ΑΠΘ και ακολούθησε µια ακαδηµαϊκή διαδροµή που τον οδήγησε ως την ανώτερη βαθµίδα του καθηγητή στη δεκαετία του 1990, ενώ ανακηρύχθηκε οµότιµος µετά τη συνταξιοδότησή του το 2015. ∆ιετέλεσε επί 4 χρόνια πρόεδρος του Τµήµατος Πολιτικών Επιστηµών, ενώ εξέδωσε δύο βιβλία. «Ηταν ένας γοητευτικός δάσκαλος στο αµφιθέατρο, µε φανατικό κοινό που τον παρακολουθούσε στενά. Στα µαθήµατά του έρχονταν φοιτητές και από άλλες σχολές αλλά και µη φοιτητές, καλλιεργηµένοι άνθρωποι της Θεσσαλονίκης. Είχε µια επιρροή στους κύκλους διανοουµένων της πόλης και µια βαθιά γνώση της γαλλικής κουλτούρας, λογοτεχνίας και φιλοσοφίας» ανέφερε στο «Εθνος» ο σηµερινός πρόεδρος του Τµήµατος, Αρης Στυλιανού, ο οποίος υπήρξε και φοιτητής του.

Το καλοκαίρι του 2017, στη διάρκεια ∆ιεθνούς Συµποσίου για τον Μπαρούχ Σπινόζα και τη σύγχρονη πολιτική φιλοσοφία, που διοργανώθηκε προς τιµήν του στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, ο Γεράσιµος Βώκος -δηλωµένος και ο ίδιος ως «σπινοζικός», µίλησε για το έργο του σπουδαίου Ολλανδού φιλοσόφου του 17ου αιώνα και για την άρνησή του να αναλάβει την πανεπιστηµιακή έδρα που του προσφέρθηκε στο Πανεπιστήµιο της Χαϊδελβέργης, προκειµένου να µη θυσιάσει την πνευµατική του ελευθερία.

Επεσήµανε πως είναι δύσκολο να διδάξει κανείς Σπινόζα στο πανεπιστήµιο και διερωτήθηκε πώς µπορεί να µιλήσει κανείς για την ηθική, αποφεύγοντας την ηθικολογία, σε έναν χώρο όπως το πανεπιστήµιο, όπου η τελευταία βρίσκεται πάντα σε τιµητική θέση. Αφιέρωσε το κλείσιµο της οµιλίας του στους φοιτητές του και αναφέρθηκε σε ένα σπαρταριστό πραγµατικό περιστατικό που συνέβη κατά τη διάρκεια µαθήµατος για τον Σπινόζα σε µια αίθουσα της παλιάς Φιλοσοφικής.

«Στη µέση του µαθήµατος άνοιξε ξαφνικά η πόρτα και εµφανίστηκε ένας υπάλληλος ανθοπωλείου µε ένα µπουκέτο τριαντάφυλλα, µεγάλο. Αφού βεβαιώθηκε ότι βρισκόταν στη σωστή αίθουσα, ρώτησε το όνοµα µιας κοπέλας στην οποία και παρέδωσε το µπουκέτο, λέγοντας ότι πρόκειται για δώρο του φίλου της!» είπε και διηγήθηκε πως ο ίδιος «έσπασε» την έκδηλη αµηχανία της φοιτήτριας και όχι µόνο. «Εξήγησα στη φοιτήτρια ότι πρέπει να είναι ευτυχισµένη µε τη χαρά που πήρε. Οτι αυτή η χαρά θα έπρεπε να υπάρχει στους χώρους διδασκαλίας και ότι είναι προφανές πως αυτό που συνέβη το οφείλουµε στο γεγονός ότι ο φιλόσοφος που εξετάζουµε είναι ο Σπινόζα!».

Τελικά ο Γεράσιµος Βώκος άλλαξε τη ροή του µαθήµατος, προσαρµόζοντάς το στο αναπάντεχο σκηνικό: «Θα έλεγα ονόµατα φιλοσόφων και οι ίδιοι θα ανέφεραν το λουλούδι που νοµίζουν ότι αντιστοιχεί σε κάθε όνοµα. Ηταν η εποχή που ο Μαρξ ήταν σχετικά -πολύ µάλιστα- ζωντανός. Τους πρότεινα το όνοµά του και ζήτησα το όνοµα του λουλουδιού. Υστερα από µια µικρή σιωπή ήρθε η απάντηση, κάπως υπόκωφη, από το βάθος της αίθουσας. Αµάραντα».