Αττική Οδός: Τι αλλάζει από τις 6 Οκτωβρίου - Οι χρεώσεις στα διόδια, τι θα γίνεται με τους «δεν πληρώνω» και το «θολό» κομμάτι

Μείωση των διοδίων στα 2,50 από 2,80 ευρώ που κοστίζουν σήμερα για τα επιβατικά (Ι.Χ.), ελαφρά εμπορικά οχήματα και αυτοκίνητα με τροχόσπιτα, αναπροσαρμογή του αντιτίμου ανάλογα με τον πληθωρισμό κάθε έτους και δυνατότητα κλιμακωτής αύξησης ανάλογα με την ώρα, την ημέρα, αλλά ακόμα και με το σταθμό διοδίων σε πέντε χρόνια από τώρα, προβλέπει η νέα 25ετής παραχωρηση της Αττικής Οδού στη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η οποία κατατέθηκε το Σάββατο στη Βουλή προς κύρωση.

Με τη σύμβαση τίθεται στη διακριτική ευχέρεια του νέου λειτουργού του αυτοκινητόδρομου το αν θα διατηρήσει στελεχωμένους με υπαλλήλους τους σταθμούς διοδίων ή θα εφαρμόσει πλήρως αυτοματοποιημένο σύστημα, ενώ προβλέπεται η δυνατότητα υποβολής πρότασης εκ μέρους του παραχωρησιούχου για επιπλέον θέσεις ανάπτυξης σταθμών διοδίων. Επιπλέον καθορίζεται ο τρόπος αποζημίωσής του στις περιπτώσεις που κάποιο όχημα περάσει τα διόδια χωρίς την καταβολή του αντιτίμου των διοδίων.

Οι αλλαγές αυτές θα τεθούν σε εφαρμογή από τις 6 Οκτωβρίου, ημέρα κατά την οποία, όπως έχει ανακοινωθεί από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, θα αλλάξει χέρια η Αττική Οδός περνώντας από το Δημόσιο στην ευθύνη του νέου παραχωρησιούχου.

Υπενθυμίζεται ότι η σύμβαση προβλέπει ότι ο Παραχωρησιούχος (ΝΕΑ ΑΤΤΙΚΗ ΟΔΟΣ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ Μ.Α.Ε. και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ Α.Ε.), θα αναλάβει για 25 έτη τη χρηματοδότηση, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση της Αττικής Οδού έναντι εφάπαξ οικονομικού ανταλλάγματος, ύψους 3,27 δισ. ευρώ. Επιπλέον, θα αποδίδει ετησίως στο ΤΑΙΠΕΔ ποσοστό 7,5% επί των πάσης φύσεως εσόδων από την εκμετάλλευση του αυτοκινητοδρόμου, ενώ κατά τη διάρκεια της παραχώρησης θα υλοποιήσει επενδύσεις και δαπάνες αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού ύψους 380 εκατ. ευρώ.

Ο παραχωρησιούχος θα αξιολογείται κάθε δύο έτη, αλλά και μεμονωμένα, επί των βασικών δεικτών απόδοσης (KPIs). Σε περίπτωση αδυναμίας επίτευξης των στόχων προβλέπεται η επιβολή χρηματικών ποινών και άλλες κυρώσεις ανάλογα με την υστέρηση στην προβλεπόμενη επίδοση.

Το νέο αντίτιμο διέλευσης από την Αττική Οδό έχει οριστεί στα 2,5 ευρώ, ποσό το οποίο προκύπτει από το τέλος βασικού διοδίου 2,02 ευρώ συν τον ΦΠΑ.

Ωστόσο, από τις 6 Οκτωβρίου η Αττική Οδός εισάγεται στο σύστημα ετήσιας τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των διοδίων, όπως και οι υπόλοιποι αυτοκινητόδρομοι, σύστημα από το οποίο έως σήμερα εξαιρούνταν. Στο εξής το βασικό τέλος διοδίου θα υπόκειται σε ετήσια τιμαριθμική αναπροσαρμογή, βάσει του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή όπως διαμορφώνεται την 30ή Σεπτεμβρίου κάθε έτους. Ο Παραχωρησιούχος μπορεί να αναπροσαρμόζει τα διόδια την 1η Ιανουαρίου κάθε ημερολογιακού έτους και οφείλει να ειδοποιεί το Δημόσιο και να δημοσιεύει τα νέα τέλη τα οποία πρόκειται να χρεωθούν το νωρίτερο ένα μήνα πριν. Σε κάθε περίπτωση καθόλη τη διάρκεια της Περιόδου Παραχώρησης το ελάχιστο Βασικό Τέλος Διοδίου που ο Παραχωρησιούχος δικαιούται να επιβάλλει σε οχήματα της κατηγορίας 2 δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το Βασικό Τέλος Διοδίου.

Μένει, πάντως, να αποσαφηνιστεί τί ακριβώς θα ισχύσει για τους κατόχους πομποδεκτών και τυχόν υπολοίπου προπληρωμένων διελεύσεων που αυτοί έχουν ως προς το σκέλος της τιμής, στην οποία αυτά θα χρεωθούν μετά την 6η Οκτωβρίου. Οι χρήστες διατηρούν, πάντως, το δικαίωμα «να καταγγείλουν αζημίως και οποτεδήποτε τις συμβάσεις αυτές, τηρουμένων κατά τα λοιπά των ειδικότερων συμβατικών όρων. Στην περίπτωση αυτή, αναλαμβάνουν τυχόν μη αναλωμένο υπόλοιπο της συνδρομής τους».

Κλιμακωτές χρεώσεις σε πέντε χρόνια

Όπως αναλυτικά αναφέρεται στη σύμβαση, προς αντιμετώπιση τυχόν εκτεταμένων φαινομένων κυκλοφοριακής συμφόρησης, παρέχεται στον Παραχωρησιούχο, μετά την πέμπτη επέτειο της Ημερομηνίας Έναρξης Παραχώρησης, η δυνατότητα να προτείνει σύστημα διαφοροποιημένου διοδίου τέλους για διαφορετικές χρονικές περιόδους (π.χ. ώρες αιχμής και ώρες εκτός αιχμής), διαφορετικούς τύπους ημερών (π.χ. καθημερινές, Σαββατοκύριακα και αργίες) ή/και διαφορετικούς Σταθμούς Διοδίων.

Προϋπόθεση είναι η παρατηρούμενη μέση ωριαία ταχύτητα της διαμπερούς κυκλοφορίας στην κατεύθυνση αιχμής και στις δύο περιόδους αιχμής να είναι χαμηλότερη από 45 km/h για δύο ώρες και για 30 ημέρες εντός περιόδου έξι συνεχόμενων μηνών, της θερινής περιόδου (15/6-31/8) μη συμπεριλαμβανομένης, σε τουλάχιστον τρία από τα τέσσερα κατωτέρω τμήματα του Αυτοκινητοδρόμου:

• Τμήμα Α: Α/Κ Λ. Δ. Πλακεντίας (13) - Α/Κ Αθηνών - Λαμίας (8)
• Τμήμα Β: Α/Κ Παπάγου (Υ2)-Α/Κ Αγ. Παρασκευής (Υ4)
• Τμήμα Γ: Α/Κ Λ. Φυλής (6) - Α/Κ Αθηνών- Λαμίας (8)
• Τμήμα Δ: Α/Κ Λεονταρίου (16) - Α/Κ Λ. Δ. Πλακεντίας (13).

Ακολούθως, η πρόταση θα πρέπει να εγκριθεί από το δημόσιο, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του ανεξάρτητου μηχανικού, καθώς και να ενημερωθεί σχετικά η DGMove και εφόσον κριθεί απαραίτητο να ληφθεί σύμφωνη γνώμη της. Το προτεινόμενο σύστημα ξεκαθαρίζεται πως θα εφαρμοστεί με ευθύνη, επιμέλεια και έξοδα του παραχωρησιούχου.

Βάσει των προβλέψεων, ο παραχωρησιούχος δικαιούται να θεσπίσει σύστημα εκπτώσεων στα Διόδια Τέλη ή ειδικών μειωμένων τελών διοδίων για συχνή ή καθημερινή χρήση ή για οποιαδήποτε άλλη ειδική κατηγορία χρηστών, να μειώνει τα Διόδια Τέλη για κατηγορίες οχημάτων για μια συγκεκριμένη περίοδο (εντός ημέρας, εβδομάδας, μήνα κ.λπ.), να χρεώνει διαφορετικά Διόδια Τέλη στους διαφορετικούς Σταθμούς Διοδίων. Σε καμία περίπτωση όμως τα διόδια δεν θα μπορούν να υπερβούν, μη συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ, τα Βασικό Τέλος Διοδίου ανά κατηγορία οχήματος.

Βάσει των όρων της σύμβασης, ο αριθμός των πυλών σε οποιονδήποτε Σταθμό διοδίων που θα βρίσκονται σε συνεχή λειτουργία πρέπει καθόλη τη διάρκεια του 24ώρου να διασφαλίζει ότι δε θα δημιουργούνται ουρές αναμονής στις πύλες των Σταθμών διοδίων μεγαλύτερες των 6 οχημάτων ανά πύλη για περισσότερα από 15 λεπτά ανά ημέρα, και για περισσότερες από 90 ώρες ανά έτος.

Υποχρεωτικό το ηλεκτρονικό σύστημα διοδίων - Αποζημίωση για όσους δεν πληρώνουν

Στις υποχρεώσεις του παραχωρησιούχου συγκαταλέγεται η λειτουργία ηλεκτρονικού συστήματος διοδίων με την υποχρέωση λειτουργίας και τουλάχιστον μιας χειροκίνητης πύλης καταβολής διοδίων ανά κατεύθυνση σε κάθε Σταθμό Διοδίων. Η πύλη αυτή μπορεί να λειτουργεί είτε με εισπράκτορα διοδίων είτε με μηχανήματα είσπραξης που δέχονται πιστωτικές/χρεωστικές κάρτες και μετρητά και θα πρέπει να είναι εξοπλισμένη με μικροφωνική εγκατάσταση που θα επιτρέπει στον χρήστη να επικοινωνεί εξ αποστάσεως με το προσωπικό του παραχωρησιούχου.

Στην περίπτωση που ο Παραχωρησιούχος επιλέξει να εγκαταστήσει πλήρως αυτοματοποιημένο σύστημα διαχείρισης διελεύσεων και είσπραξης διοδίων με ελεύθερη ροή οχημάτων (χωρις δρύφακτο - Free Flow system), υποχρεούται να προβλέψει και την εγκατάσταση των αναγκαίων διαδρόμων χειροκίνητης είσπραξης διοδίων ώστε να εξυπηρετούνται οι χρήστες που δεν έχουν προμηθευτεί κατάλληλο ηλεκτρονικό εξοπλισμό.

Ανεξαρτήτως, πάντως, της εγκατάστασης αυτοματοποιημένου συστήματος διαχείρισης διελεύσεων και είσπραξης διοδίων, η σύμβαση - μέσω της χρήσης τεχνολογικών μέσων και της φωτογραφίας του αριθμού κυκλοφορίας - διασφαλίζει τον παραχωρησιούχο στις περιπτώσεις διελεύσεων χωρίς την πληρωμή διοδίου, ορίζοντας μάλιστα και υψηλή ποινή.

Συγκεκριμένα ορίζεται ότι βεβαίωση της μη καταβολής του διοδίου συνοδευόμενη από ευκρινή φωτογραφία του αριθμού κυκλοφορίας του οχήματος με επισημείωση του χρόνου διέλευσης και βεβαίωση Αρμόδιας Αρχής για τα στοιχεία του υπόχρεου που θα εκδίδεται εντός 5 ημερών από τη σχετική αίτηση, θα αποτελεί πλήρη απόδειξη για τη διέλευση του οχήματος χωρίς την καταβολή του αντιτίμου και για την υποχρέωση του ιδιοκτήτη του να καταβάλει το οφειλόμενο τέλος και το 20πλάσιο ποσό απ΄αυτό, ως αστική ποινή.

Ο Παραχωρησιούχος, μετά από παρέλευση 15 ημερών από την ημερομηνία βεβαίωσης της μη καταβολής, εντός των οποίων ο υπόχρεος θα δικαιούται να καταβάλει το οφειλόμενο τέλος με τον τρόπο που θα υποδείξει ο Παραχωρησιούχος, απαλλασσόμενος από κάθε άλλη επιβάρυνση, θα δικαιούται να ζητήσει και έκδοση διαταγής πληρωμής και για τα δύο αυτά ποσά με βάση την παραπάνω βεβαίωση.

Το Δημόσιο δεν φέρει την ευθύνη της βεβαίωσης της μη καταβολής και της είσπραξης των ανωτέρω, αλλά μπορεί να επιβάλει επιπροσθέτως οποιαδήποτε επιπλέον πρόστιμα ορίζει ο ΚΟΚ.

Οι εν λόγω προβλέψεις ισχύουν και για συναλλαγές σε χειροκίνητες πύλες, ηλεκτρονικές πύλες, και πύλες με ειδική συσκευή αποδοχής νομισμάτων ή/και πιστωτικών και χρεωστικών καρτών και ανεξάρτητα από την επιλογή του Παραχωρησιούχου να εγκαταστήσει ή όχι πλήρως αυτοματοποιημένο σύστημα διαχείρισης διελεύσεων και είσπραξης διοδίων με ελεύθερη ροή οχημάτων.

Οι εργαζόμενοι

Θολό παραμένει το ζήτημα των σημερινών εργαζομένων στην παραχώρηση, ο αριθμός των οποίων υπολογίζεται σε περίπου 800 άτομα. Οπως απορρέει από τη σύμβαση, ο νέος παραχωρησιουχος δεν υποχρεώνεται να διατηρήσει παλαιές συμβάσεις. Ωστόσο πρόκειται για ανθρώπους που γνωρίζουν άριστα το αντικείμενο και μπορούν να εγγυηθούν τη «βελούδινη» μετάβαση, η οποία είναι και το ζητούμενο για το υπουργείο.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το ζήτημα των εργαζομένων δεν είχε ξεκαθαρίσει έως αργά το βράδυ της Παρασκευής. Αυτό το οποίο ξεκαθαρίζεται ωστόσο στη σύμβαση των 238 σελίδων, είναι ότι ο παραχωρησιούχος δεν ευθύνεται για απαιτήσεις και αξιώσεις που απορρέουν από οποιαδήποτε εργασιακή σύμβαση ή σχέση που συνδέεται με την υλοποίηση της παλιάς σύμβασης παραχώρησης του 1996.

Επισημαίνεται επίσης ότι ο νέος παραχωρησιούχος εντός μίας ημέρας από την παράδοση σε αυτόν των συμβάσεων που έχουν συνάψει οι «Αττική Οδός Α.Ε.» και «Αττικές Διαδρομές Α.Ε.» για τη λειτουργία και εκμετάλλευση του δρόμου, θα προσδιορίσει ποιες από αυτές θέλει να διατηρήσει ως μεταβιβαζόμενες.

Οι μεταβιβαζόμενες συμβάσεις, οι οποίες λήγουν την ημερομηνία έναρξης Παραχώρησης ή την προηγουμένη, «παρατείνονται αυτοδικαίως για χρονικό διάστημα τεσσάρων μηνών από την Ημερομηνία Έναρξης Παραχώρησης, δυνάμενου του Παραχωρησιούχου να προβεί οποτεδήποτε εντός της ανωτέρω περιόδου σε καταγγελία οποιασδήποτε εκ των συμβάσεων αυτών αζημίως».

Σε κάθε περίπτωση ορίζεται σαφώς ότι ο νέος παραχωρησιούχος δεν καθίσταται διάδοχος του προηγούμενου και των υπεργολάβων της εταιρίας και δε μεταβιβάζονται σε αυτόν δικαιώματα και υποχρεώσεις της «Αττική Οδός Α.Ε», ενώ - όπως αναφέρεται- δεν ευθύνεται έναντι οιουδήποτε δανειστή ή τρίτου και για οιαδήποτε χρέη ή οφειλές της Αττική Οδός ΑΕ. 

Τι άλλο προβλέπει η σύμβαση

Στις υποχρεώσεις του παραχωρησιούχου συγκαταλέγονται και έργα διευκόλυνσης της κυκλοφορίας. Συγκεκριμένα, ορίζεται ότι στο πλαίσιο των Κατασκευών για την εύρυθμη λειτουργία του Έργου Παραχώρησης προβλέπονται, εφόσον ζητηθεί από το Δημόσιο, εντός πέντε ετών η κατασκευή

- αναστροφών στον Α/Κ Λεονταρίου προς περιορισμό του κυκλοφοριακού προβλήματος στην απόληξη του κλάδου της Δυτικής Περιφερειακής Λεωφόρου Υμηττού στον Α/Κ Λ. Δ. Πλακεντίας και εξασφάλιση της δυνατότητας σύνδεσης του κλάδου Ραφήνας προς τον Αερολιμένα των Σπάτων. 

- εξόδου διαφυγής πεζών στη σήραγγα Βριλησσίων μήκους σήραγγας μεγαλύτερου των 500 μέτρων, καθώς και οι σuνοδές Η/Μ εγκαταστάσεις εντός ενός έτους από την έκδοση των απαιτούμενων αδειών για την έναρξη των εργασιών κατασκευής.

Οι υπόλοιπες προβλέψεις της σύμβασης:

• εγκατάσταση και λειτουργία συστήματος αδιάλειπτής μέτρησης του κυκλοφοριακού φόρτου σε συνεχή βάση στους Σταθμούς Διοδίων ανά κατηγορία οχημάτων.
• Αντικατάσταση των μεταλλικών στηθαίων του Αυτοκινητοδρόμου, πλευρικά ή στην κεντρική νησίδα, σε όλα τα οδικά τμήματα που οι μελέτες του έργου το προβλέπουν (ή πρόκειται να το προβλέψουν κατά την διάρκεια της Παραχώρησης). Εντός τριών ετών από την Ημερομηνία Έναρξης Παραχώρησης, ο Παραχωρησιούχος υποχρεούται να προβεί στη πλήρη αντικατάσταση όλων των μεταλλικών στηθαίων. Επιπλέον θα πρέπει να προβεί σε κατάλληλο προγραμματισμό ώστε κατά την επιστροφή του Έργου στο Δημόσιο να ικανοποιείται η απαίτηση του παραμένοντος χρόνου ζωής τους που είναι 10 έτη. Σε περίπτωση που ο Παραχωρησιούχος δεν επιτύχει την τοποθέτηση του απαιτούμενου μήκους εντός της χρονικής περιόδου, για κάθε ημερολογιακή ημέρα υπαίτιας εκ μέρους του καθυστέρησης θα καταβάλλει ποινική ρήτρα στο Δημόσιο ίση με 500.000 ευρώ.
• Ορίζεται το πλαίσιο αποζημιώσεων του παραχωρησιούχου, αλλά και του δημοσίου σε περιπτώσεις εκτάκτων γεγονότων, ανωτέρας βίας, αλλά και γεγονότων ευθύνης των δύο μερών.
• Προβλέπεται η υποχρέωση σύνταξης εγχειριδίου λειτουργίας από τον παραχωρησιούχο εντός 4 μηνών. Το Εγχειρίδιο Λειτουργίας πρέπει να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων λεπτομερείς διαδικασίες για τη διαχείριση, ρύθμιση και περιορισμούς της κυκλοφορίας, αντιμετώπισης εκτάκτων περιστατικών περιλαμβανομένων, σε περίπτωση ατυχήματος, των διαδικασιών κλεισίματος λωρίδων κυκλοφορίας, με εξειδίκευση στις περιοχές σηράγγων, κλπ.
• Ορίζεται ρητά ότι ο Παραχωρησιούχος είναι υποχρεωμένος σε περίπτωση έκτακτων καταστάσεων, στις οποίες συγκαταλέγονται και τα επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα «να λαμβάνει κάθε μέτρο που είναι αναγκαίο και να παρέχει κάθε διευκόλυνση στις Αρμόδιες Αρχές να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους, ακόμη και αν τούτο έχει επιπτώσεις στα Έσοδα, προκειμένου να διασφαλιστούν συνθήκες ασφάλειας για τους Χρήστες, το Έργο Παραχώρησης και τους τρίτους».
• Προβλέπεται ο ορισμός αρμοδίου για την ασφάλεια των σηράγγων και η διενέργεια ασκήσεων ετοιμότητας.
• Εντός τριάντα ημερών από το τέλος κάθε ημερολογιακού έτους, ο Παραχωρησιούχος υποχρεούται να συντάσσει και να υποβάλλει στον Ανεξάρτητο Μηχανικό και στο Δημόσιο έκθεση με όλες τις εργασίες επιθεώρησης, συντήρησης, επιδιόρθωσης καιιτεχνικής βελτίωσης οι οποίες πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του παρελθόντος έτους. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις προθεσμίες αυτές, ο Παραχωρησιούχος υποχρεούται να καταβάλει στο Δημόσιο αποζημίωση.
• Ο Παραχωρησιούχος υποχρεούται εντός 12 μηνών να εκπονήσει μελέτη προστασίας των υδατικών οικοσυστημάτων στην περιοχή των ρεμάτων Ραφήνας και Βραυρώνας που τελούν υπό καθεστώς προστασίας, από ατυχηματική ρύπανση.
• Επίσης υποχρεούται στην υποβολή σχεδίου Κλιματικής ανθεκτικότητας εντός 12 μηνών προτείνοντας μέτρα προσαρμογής ώστε να βελτιωθεί η ανθεκτικότητα της υποδομής σε ακραία κλιματικά φαινόμενα και προβλέψεις κλιματικής αλλαγής.
• Εχει την υποχρεωση να εκπαιδεύσει κατά τους τελευταίους τρεις μήνες της Περιόδου Παραχώρησης το προσωπικό που θα οριστεί από το Δημόσιο σε όλες τις δραστηριότητες της λειτουργίας και συντήρησης.