«Ατζέντα 2030»: Το πρόγραμμα για τη δημιουργία των ισχυρότερων Ένοπλων Δυνάμεων που είχε ποτέ η Ελλάδα

Η Ελλάδα επικεντρώνεται στη δημιουργία των ισχυρότερων Ένοπλων Δυνάμεων που είχε ποτέ, παρέχοντας αμυντική εκπαίδευση, δεξιότητες για επαγγελματική ανάπτυξη και ουσιαστική συμμετοχή των στρατευσίμων.

Αυτό τόνισε και στο μήνυμα που έστειλε την Δευτέρα (28/10), από τη Θεσσαλονίκη, στην Επέτειο της 28^ης Οκτωβρίου ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, προαναγγέλλοντας την «Ατζέντα 2030» για τις Ένοπλες Δυνάμεις.

«Το νόημα της 28ης Οκτωβρίου 1940 είναι η διαχρονική απόφαση του ελληνικού λαού, του ελληνικού έθνους, της ελληνικής κοινωνίας, να προασπίσει την ανεξαρτησία, την κυριαρχία, την ακεραιότητά τους. Για να μπορούμε να το πετύχουμε αυτό προχωράμε στη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων που έχει γίνει στο νέο ελληνικό κράτος- αυτό που έχουμε ονομάσει Ατζέντα 2030» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Νίκος Δένδιας.

«Για να αποκτήσουμε έτσι τις ισχυρότερες Ένοπλες Δυνάμεις που είχαμε ποτέ, για να μπορούν με τη σειρά τους να μας γεμίζουν υπερηφάνεια και να εγγυώνται το μεγάλο αγαθό της εθνικής ανεξαρτησίας και εθνικής αξιοπρέπειας» κατέληξε ο Νίκος Δένδιας.

Το «φινλανδικό μοντέλο» που φέρνει σαρωτικές αλλαγές

Με τις δηλώσεις του, ο Νίκος Δένδιας επί της ουσίας προανήγγειλε το λεγόμενο φινλανδικό μοντέλο στράτευσης στο οποίο έχει αναφερθεί ξανά τους προηγούμενους μήνες. Στη Φινλανδία, η θητεία είναι υποχρεωτική για τους άνδρες και εθελοντική για τις γυναίκες, ενώ οι στρατεύσιμοι λαμβάνουν ημερομίσθιο και εκπαιδεύονται σε ποικίλες δεξιότητες.

Πρόσφατα, ο κ. Δένδιας, ο οποίος βρέθηκε στη χώρα, είχε πει πως εξετάζονται αλλαγές στην στράτευση στην Ελλάδα οι οποίες αναμένεται να είναι ριζικές, «όχι στον χρόνο ή στην αντικατάσταση των στρατεύσιμων από επαγγελματικά και μόνο στελέχη, ενδεχόμενο το οποίο απορρίπτουμε, καθώς πιστεύουμε στον στρατό των πολιτών, αλλά για να αποτελεί ποιοτικό χρόνο και όχι 'χαμένο', όπως πιστεύει σημαντική μερίδα των νέων μας σήμερα». «Με μια εκπαίδευση ταχύρρυθμη, αλλά αποτελεσματική, στα πρότυπα της εκπαίδευσης των στρατεύσιμων στη Φινλανδία» είχε πει τον περασμένο Απρίλιο.

Το σχέδιο δράσης

Η «Ατζέντα 2030» στοχεύει και στην ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των στρατευσίμων στην Ελλάδα. Ήδη υπάρχει συνεργασία με τον ΣΕΒ και άλλους επαγγελματικούς φορείς για τον προσδιορισμό των δεξιοτήτων που χρειάζεται η αγορά, ώστε η θητεία να συμβάλλει και στην επαγγελματική ανάπτυξη των στρατευσίμων. Υπάρχει επίσης πλάνο για αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στις Ένοπλες Δυνάμεις, με προτάσεις για εθελοντική στράτευση.

Πώς λειτουργεί το «φινλανδικό μοντέλο» 

Οι φινλανδικές αμυντικές δυνάμεις βασίζονται στην καθολική στράτευση των ανδρών. Όλοι οι άνδρες άνω των 18 ετών υποχρεούνται να υπηρετήσουν 165, 255 ή 347 ημέρες. Ετησίως εκπαιδεύονται περίπου 27.000 στρατεύσιμοι.

Περίπου το 80% των Φινλανδών ανδρών πολιτών ολοκληρώνουν τη θητεία τους. Έτσι, η Φινλανδία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στράτευσης, μαζί με χώρες όπως η Σιγκαπούρη, το Ισραήλ, η Αρμενία, η Νότια Κορέα, η Τουρκία, η Εσθονία και η Βόρεια Κορέα. Οι στρατεύσιμοι λαμβάνουν πρώτα βασική εκπαίδευση (8 εβδομάδες), μετά την οποία κατανέμονται σε διάφορες μονάδες για ειδική εκπαίδευση.

Οι οπλίτες που εκπαιδεύονται για καθήκοντα που δεν απαιτούν ειδικές δεξιότητες υπηρετούν για πεντέμισι μήνες. Σε τεχνικά απαιτητικά καθήκοντα, ο χρόνος υπηρεσίας είναι οκτώμισι μήνες ή (σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως αυτοί που επιλέγονται για εκπαίδευση υπαξιωματικών ή αξιωματικών) έντεκαμισι μήνες.

Παρουσιάζονται μόλις κλείσουν τα 18 χρόνια

Όλοι οι άρρενες υποχρεούνται να παρουσιαστούν στην εκδήλωση στράτευσης του δήμου κατοικίας τους το φθινόπωρο του έτους που συμπληρώνουν τα 18 τους χρόνια. Οι Φινλανδικές Δυνάμεις Άμυνας αποστέλλουν στους νέους επίσημη πρόσκληση για την εκδήλωση μαζί με ένα πακέτο πληροφοριών.

Πριν από την εκδήλωση στράτευσης, ο άνδρας πρέπει να επισκεφθεί έναν δημοτικό γιατρό για μια φυσική εξέταση. Η εκδήλωση στράτευσης πραγματοποιείται ταυτόχρονα για όλους τους άνδρες της ηλικιακής ομάδας του δήμου. Σε πόλεις όπου αυτό δεν είναι εφικτό, τα άτομα που έχουν συμπληρώσει τα 18 τους έτη χωρίζεται σε διαφορετικές ημέρες με βάση τα πρώτα γράμματα του επωνύμου.

Η εκδήλωση στράτευσης αποτελείται από μια σειρά διαλέξεων, μετά την οποία ένας γιατρός που ορίζεται από τον δήμο εξετάζει κάθε άνδρα. Μετά την εξέταση, ο νέος συναντά αυτοπροσώπως την επιτροπή επιστράτευσης. Η επιτροπή στράτευσης αποτελείται από δύο αξιωματικούς από το στρατιωτικό περιφερειακό γραφείο και από έναν πολίτη που διορίζεται από τον δήμο. Ο νέος μπορεί να εκφράσει τις επιθυμίες του για τον τόπο υπηρεσίας, τον κλάδο υπηρεσίας και τον χρόνο κατάταξης.

Μετά από αυτό, το συμβούλιο αποφασίζει αν ο νέος είναι κατάλληλος για υπηρεσία. Εάν δεν είναι, απαλλάσσεται πλήρως ή προσωρινά. Σε όσους είναι κατάλληλοι για υπηρεσία δίνεται διαταγή κατάταξης που καθορίζει τον τόπο υπηρεσίας και τον χρόνο κατάταξης ή, εάν είναι απαραίτητο, επιστολή αναβολής της υπηρεσίας.

Ο νέος έχει επίσης τη δυνατότητα να επιλέξει την εθνική θητεία ενώπιον της στρατολογικής επιτροπής. Η απόφαση του συμβουλίου στράτευσης να δώσει εντολή κατάταξης ή να δώσει δήλωση ακαταλληλότητας για υπηρεσία μπορεί να προσβληθεί στο Κεντρικό Συμβούλιο Στράτευσης, το οποίο αποτελείται από πέντε νομικά καταρτισμένα μέλη και δύο μέλη που έχουν ελάχιστο βαθμό αντισυνταγματάρχη. Η απόφαση του κεντρικού συμβουλίου στράτευσης είναι οριστική.

Οι βαθμοί και οι αναβολές

Η επιτροπή στράτευσης χρησιμοποιεί ένα σύστημα έξι βαθμών (εκ των οποίων μόνο πέντε χρησιμοποιούνται ενεργά) για να καθορίσει την καταλληλότητα του στρατεύσιμου για υπηρεσία:

1. Πλήρως υγιής, ικανός για κάθε υπηρεσία
2. Μικρή ή σοβαρή αναπηρία
3. Απαλλαγή από την υπηρεσία σε καιρό ειρήνης
4. Απαλλαγή από την υπηρεσία σε καιρό πολέμου και ειρήνης, δεν χρησιμοποιείται πλέον
5. Προσωρινή απαλλαγή από την υπηρεσία (π.χ. λόγω χειρουργικής επέμβασης)
6. Απαλλαγή από την υπηρεσία σε καιρό ειρήνης, αποφασίζεται από την επιτροπή στράτευσης αντί για ιατρική διάγνωση (συνήθως λόγω εγκληματικού παρελθόντος του στρατεύσιμου ή άλλου σοβαρού κινδύνου για την ασφάλεια της υπηρεσίας).

Η βασική εκπαίδευση

Η βασική εκπαίδευση πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια των πρώτων οκτώ εβδομάδων. Στο τέλος της βασικής εκπαίδευσης, η πραγματική ειδικότητα εκπαίδευσης και, κατά συνέπεια, ο χρόνος υπηρεσίας, αποφασίζονται από τον διοικητή ταξιαρχίας μετά από εισήγηση του διοικητή λόχου. Όσοι προορίζονται για εκπαίδευση ηγεσίας παρακολουθούν στη συνέχεια το μάθημα των υπαξιωματικών. Μετά τη φάση Ι των επτά εβδομάδων του προγράμματος, ένα μέρος των σπουδαστών αποστέλλεται στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών ή σε ισοδύναμο ίδρυμα για εκπαίδευση αξιωματικών, ενώ οι υπόλοιποι σπουδαστές υπαξιωματικών ολοκληρώνουν τη φάση ΙΙ των 12 εβδομάδων του μαθήματος των υπαξιωματικών.

Ταυτόχρονα, οι βαθμοφόροι λαμβάνουν την εξειδικευμένη εκπαίδευση του κλάδου τους, συχνά στην ίδια μονάδα που έλαβαν τη βασική τους εκπαίδευση. Μετά την ολοκλήρωση της εκπαίδευσης των υπαξιωματικών ή των εφέδρων αξιωματικών τους, οι νέοι στρατεύσιμοι αξιωματικοί αποστέλλονται σε κανονικές μονάδες για να υπηρετήσουν ως υπεύθυνοι της επόμενης επερχόμενης ομάδας στρατευμένων.

Οι υπαξιωματικοί υπηρετούν ως δεκανείς (στο Πολεμικό Ναυτικό, υπαξιωματικοί 3ης τάξης), με δυνατότητα προαγωγής σε λοχία (υπαξιωματικός 2ης τάξης).

Όσοι έχουν αποφοιτήσει από τη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών ή ισοδύναμη σχολή υπηρετούν ως υποψήφιοι αξιωματικοί, κατατάσσονται κατώτεροι από το προσωπικό καριέρας αλλά ανώτεροι από τους κληρωτούς λοχίες. Στο τέλος της θητείας τους, οι υποψήφιοι αξιωματικοί προάγονται σε ανθυπολοχαγούς (στο ναυτικό, υπολοχαγούς). Οι οπλίτες έχουν τη δυνατότητα να προαχθούν σε υποδεκανέα (στο ναυτικό, ναύτη) για εξαιρετικά καλή υπηρεσία.

Οι χρόνοι θητείας καθορίζονται έτσι ώστε οι στρατεύσιμοι αρχηγοί να αποστρατεύονται μαζί με τους βαθμοφόρους της συγκεκριμένης σειράς. Μετά την απόλυση, οι στρατεύσιμοι διατηρούν τους βαθμούς τους ως ανενεργούς εφεδρικούς βαθμούς.

Σε εφεδρεία μέχρι τα 60 έτη

Μετά τη στρατιωτική τους θητεία, οι στρατεύσιμοι τίθενται σε εφεδρεία μέχρι την ηλικία των 50 ή 60 ετών, ανάλογα με τον στρατιωτικό τους βαθμό. Κατά τη διάρκεια του χρόνου παραμονής τους στην εφεδρεία, οι έφεδροι είναι υπόχρεοι ενεργοποίησης για πέντε τύπους υπηρεσίας:

• υποχρεωτικές στρατιωτικές ασκήσεις ανανέωσης για μέγιστο χρονικό διάστημα 40, 75 ή 100 ημερών, ανάλογα με τον στρατιωτικό βαθμό του εφέδρου,
• έκτακτη ενεργοποίηση κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης κλίμακας καταστροφής ή μιας μολυσματικής επιδημίας,
• έκτακτη ενεργοποίηση εάν η στρατιωτική απειλή κατά της Φινλανδίας έχει αυξηθεί σοβαρά,
• μερική κινητοποίηση
• πλήρης κινητοποίηση

Υποχρεωτικές ασκήσεις ετοιμότητας

Οι άνδρες που δεν ανήκουν στην εφεδρεία μπορούν να ενεργοποιηθούν μόνο σε περίπτωση πλήρους κινητοποίησης, ενώ το τακτικό προσωπικό που έχει συμπληρώσει το 50ό έτος της ηλικίας του μόνο με ειδική κοινοβουλευτική απόφαση.

Εκτός από τις υποχρεωτικές ασκήσεις επανεκπαίδευσης, ο έφεδρος μπορεί να ενεργοποιηθεί για εθελοντικές ασκήσεις, αλλά η συμμετοχή σε αυτές είναι, όπως υποδηλώνει και το όνομα, εθελοντική. Ωστόσο, όταν ο έφεδρος απαντήσει θετικά σε αίτημα εθελοντικής ενεργοποίησης, καθίσταται ενεργό μέλος του στρατού για τη διάρκεια της άσκησης, με τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις όπως ένας υποχρεωτικά ενεργοποιημένος έφεδρος, αν και με ένα μόνο επίδομα που αντιστοιχεί μόνο στο χαμηλότερο επίδομα του στρατεύσιμου.

Οι έφεδροι που έχουν ενεργοποιηθεί υποχρεωτικά για οποιονδήποτε λόγο λαμβάνουν φορολογητέα αμοιβή 58,85-64,50 ευρώ ημερησίως, με βάση τον βαθμό τους και αφορολόγητο επίδομα που αντιστοιχεί στο χαμηλότερο επίδομα του στρατεύσιμου.

Ομοίως με την κατάταξη, ο ενεργοποιημένος έφεδρος καθίσταται στρατιωτικός τη στιγμή που διατάχθηκε να παρουσιαστεί στην υπηρεσία. Η ανυπακοή στη διαταγή ενεργοποίησης διώκεται ως απουσία χωρίς άδεια ή ως λιποταξία, ανάλογα με τη διάρκεια της απουσίας.

Επιδόματα και καθυστέρηση στράτευσης

Η στρατιωτική θητεία μπορεί να αρχίσει μετά τη συμπλήρωση των 18 ετών, αλλά μπορεί να καθυστερήσει λόγω σπουδών, εργασίας ή άλλων προσωπικών λόγων μέχρι την ηλικία των 28 ετών. Εκτός από τη στέγαση, τη σίτιση, τον ρουχισμό και την υγειονομική περίθαλψη, οι στρατεύσιμοι λαμβάνουν αφορολόγητο επίδομα μεταξύ 5,10 και 11,90 ευρώ ημερησίως, ανάλογα με το χρόνο που έχουν υπηρετήσει. Εκτός από το βασικό επίδομα, οι στρατεύσιμοι που υπηρετούν ως αλεξιπτωτιστές, δύτες ή πιλότοι λαμβάνουν επίδομα επικινδυνότητας 10-20 ευρώ ανά άλμα ή ημέρα κατάδυσης ή, για τους πιλότους, 182 ευρώ το μήνα.

Κάλυψη των εξόδων των οπλιτών και των οικογενειών τους

Το κράτος πληρώνει το ενοίκιο και τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος του στρατεύσιμου. Εάν οι στρατεύσιμοι έχουν οικογένειες, δικαιούνται επίσης επιδόματα. Οι έφεδροι δικαιούνται παρόμοια στήριξη μόνο εάν το συνολικό εισόδημα της οικογένειας του εφέδρου από όλες τις πηγές είναι κάτω από ένα συγκεκριμένο, μάλλον χαμηλό, όριο.

Είναι παράνομη η απόλυση υπαλλήλου λόγω απουσίας λόγω στρατιωτικής θητείας ή λόγω άσκησης ανανέωσης ή ενεργοποίησης. Οι γυναίκες που υπηρετούν εθελοντικά τη στρατιωτική θητεία λαμβάνουν τα ίδια επιδόματα με τους άνδρες και ένα μικρό πρόσθετο όφελος, επειδή αναμένεται να παρέχουν οι ίδιες τα εσώρουχα και άλλα προσωπικά τους είδη.