Σαντορίνη: Φρένο σε νέες τουριστικές εγκαταστάσεις, περιορισμοί στα Airbnb και σαρωτικοί έλεγχοι για αυθαίρετα, αλλά για... 5 χρόνια

Πενταετή «πάγο» στην ανέγερση οποιασδήποτε τουριστικής εγκατάστασης, περιορισμούς στη βραχυχρόνια μίσθωση, αλλά και στα οχήματα που αποβιβάζονται στο νησί και «κυνήγι» των αυθαιρέτων κτισμάτων ή χρήσεων που κατασκευάστηκαν μετά το 2011 προτείνει για τη Σαντορίνη το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο (ΕΠΣ), το οποίο παρουσιάστηκε την Πέμπτη.

Για τις χρήσεις τουρισμού και αναψυχής προτείνονται τρεις περιοχές, οι οποίες όμως θα «ξεκλειδώσουν» για την ανοικοδόμηση τουριστικών εγκαταστάσεων σε πέντε χρόνια, αφού έχουν ολοκληρωθεί βασικά έργα υποδομής και εφόσον πληρούνται σωρευτικά τρεις προϋποθέσεις: αρτιότητα στα 40 στρέμματα, Συντελεστής Δόμησης από 0,10 έως 0,15 ανάλογα με την περιοχή και μέγιστο όριο κλινών ανά οικόπεδο τις 150.

Οι αυστηρές αυτές προϋποθέσεις, οι οποίες θα γίνουν πιο συγκεκριμένες μετά το πέρας της διαβούλευσης και της ενσωμάτωσης των σχολίων που θα υποβληθούν, καταδεικνύουν από μόνες τους το ποσοστό κορεσμού, στο οποίο έχει φτάσει η Σαντορίνη, η οποία εκτός των ελλείψεων σε υποδομές αντιμετωπίζει επίσης και σημαντικό οικιστικό πρόβλημα αδυνατώντας να στεγάσει δασκάλους, γιατρούς, νοσηλευτές, κλπ.

Ταυτόχρονα το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εμφανίζεται αποφασισμένο για μετωπική επίθεση στους αυθαιρετούντες στη Σαντορίνη πραγματοποιώντας συχνούς ελέγχους μέσω των Επιθεωρητών, στο μοντέλο που ακολουθήθηκε για τη Μύκονο.

Ο γενικός γραμματέας του υπουργείου, Ευθύμιος Μπακογιάννης κατά την παρουσίαση του ΕΠΣ στο νησί, ανέφερε με νόημα πως «όσοι έχουν αυθαίρετα μετά το 2011 (χρονιά που αποτελεί την κόκκινη γραμμή για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων), ας μην κοιμούνται ήσυχοι».

Προανήγγειλε συνεχείς ελέγχους επισημαίνοντας ότι το νησί θα επισκεφτεί κλιμάκιο και την επόμενη εβδομάδα. Ανέφερε βέβαια ότι οι ανθρώπινοι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι, καθώς με το έργο αυτό έχουν επιφορτιστεί μόλις πέντε άτομα, με τους μηχανικούς να δείχνουν απροθυμία να καταλάβουν αυτές τις θέσεις. Οσον αφορά τα αυθαίρετα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, είπε πως θα ισχύσει η ρύθμιση της Μυκόνου για αφαίρεση και της άδειας λειτουργίας εφόσον εντοπίζονται αυθαιρεσίες.

Η Σαντορίνη, πάντως, αντιμετωπίζει ήδη τεράστιο πρόβλημα με τα αυθαίρετα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, ενώ στις νησιωτικές περιοχές η δομημένη επιφάνεια όλων των χρήσεων θα πρέπει να είναι 40 - 80 τ.μ. ανά κάτοικο, σήμερα συνυπολογίζοντας και τα αυθαίρετα φτάνει τα 278,62 τ.μ. στο Ημεροβίγλι, τα 245,1 τ.μ. στη Θήρα, τα 208,77 τ.μ. στο Ακρωτήρι, τα 194,99 τ.μ. στην Οία και ακόμα και στη Θηρασία είναι 140,82 τ.μ. Εάν αφαιρεθούν τα αυθαίρετα στη Θήρα διαμορφώνονται στα 177,55 τ.μ., στο Ημεροβίγλι στα 173 τ.μ. και στην Οία τα 153,66 τ.μ.

Στις αιτιάσεις ότι η Υπηρεσία Δόμησης είναι υποστελεχωμένη, ο γ.γ. του υπουργείου επέρριψε τις ευθύνες στους δήμους: «Αν δεν έχει υπαλλήλους η ΥΔΟΜ, δε φταίει ο υπουργός. Είναι του δήμου. Εάν οι δήμοι θέλουν να μην τις έχουν, εδώ είναι το υπουργείο να πάρει τις ΥΔΟΜ», ανέφερε.

Ο κ. Μπακογιάννης επεσήμανε ότι είναι τεράστιος και ο αριθμός οχημάτων που αποβιβάζονται από τα πλοία στη Σαντορίνη «και θα δούμε αν πρέπει να παρέμβουμε», όπως ανέφερε, καθώς τη θερινή περίοδο η κυκλοφοριακή ικανότητα του οδικού δικτύου είναι μικρότερη από το 50% των υφιστάμενων οχημάτων διέλευσης.

Εξαιρετικά μεγάλη είναι και η απόκλιση από τα όρια της φέρουσας ικανότητας και ως προς τα καταλύματα στο νησί, αφού υπάρχει εκτεταμένη διάσπαρτη δόμηση ειδικά στις περιοχές του Εξωμύτη και στο φρύδι της Καλντέρας, ραγδαία ανάπτυξη της βραχυχρόνιας κατοικίας, μη οργανωμένη ανάπτυξη χρήσεων γης στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών εκτάσεις με αποτέλεσμα την άναρχη μίξη των υφιστάμενων χρήσεων (τουρισμός κατοικία, γεωργική δραστηριότητα), τον περιορισμό των παραγόμενων ιδιαίτερων και ΠΟΠ προϊόντων του πρωτογενούς τομέα και συγκέντρωση των εμπορικών χρήσεων εκατέρωθεν των κύριων οδικών αξόνων.

Οι τρεις ζώνες

Για τον λόγο αυτό στο προκρινόμενο ΕΠΣ, προτείνονται τρεις ζώνες που μπορούν να φιλοξενήσουν και τουριστικές χρήσεις:

• Ζώνη Περίσσα – Εξωμύτη: Για την αρτιότητα τουριστικών εγκαταστάσεων απαιτούνται 40 στρέμματα, Σ.Δ 0,15 και ανώτερος αριθμός κλινών οι 150 ανά οικόπεδο. Για την κατοικία η αρτιότητα αυξάνεται στα 8 από τα 4 στρέμματα και για τις λοιπές χρήσεις η αρτιότητα είναι 6 στρέμματα.

• Ζώνη Μονόλιθου: Τα μεγέθη είναι τα ίδια με τη μοναδική διαφορά ότι εδώ ο Σ.Δ. Πέφτει στο 0,10.

• Ζώνη Οίας: Τα μεγέθη παραμένουν τα ίδια με τη διαφορά ότι ο Σ.Δ. Για τις τουριστικές εγκαταστάσεις είναι 0,15 και τα απαιτούμενα στρέμματα για τις λοιπές χρήσεις είναι αυξημένα στα 8.

Οπως αποσαφηνίστηκε κατά την παρουσίαση, οι τουριστικές ζώνες θα ενεργοποιηθούν μόνο μετά την ολοκλήρωση των απαραίτητων έργων υποδομής με χρονικό ορίζοντα 5ετίας. Τα έργα αυτά αφορούν:

• έργα ύδρευσης (αφαλατώσεις δίκτυα). Απαγόρευση κολυμβητικών δεξαμενών σε όλες τις νέες άδειες λόγω λειψυδρίας μέχρι να λειτουργήσει νεά αφαλάτωση.

• Εργα αποχέτευσης και διαχείρισης αποβλήτων.

• Εργα οδοποιίας.

• Θέσεις στάθμευσης στις κύριες πύλες οδικής εισόδου των οικισμών.

• Εργα του δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας.

Μετά την ανάλυση του 5ετούς φρένου στις τουριστικές εγκαταστάσεις, υπήρξαν σχόλια από το κοινό σχετικά με την ανάγκη περιορισμού του τουρισμού. Ο κ. Μπακογιάννης απάντησε ότι δε συμφωνεί να μπει «λουκέτο» στο νησί: «Θέλουμε να βάλουμε κανόνες για να πετύχουμε πολύ υψηλούς στόχους αυτών που εν δυνάμει θα μπορούσαν να φιλοξενηθούν κάποιους μήνες. Γιατί να το σφραγίσουμε το νησί εάν υπάρχει κάτι εξαιρετικό στα επόμενα 30 χρόνια; Πολεοδομικά και επιστημονικά δεν μπορώ να υποστηρίξω κάτι τέτοιο», ανέφερε.

Στο ΕΠΣ προβλέπονται μικρές επεκτάσεις στους οικισμούς της Οίας, του Θόλου, του Ημεροβιγλίου και της Θήρας προκειμένου να περιοριστεί η εκτός σχεδίου δόμηση, όπως είπε ο κ. Μπακογιάννης, ενώ αυτήν την περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη μελέτη καταγραφής του συνόλου του οδικού δικτύου της Σαντορίνης.

Ειδικά στην περιοχή της Καλντέρας, η οποία πλέον έχει χαρτογραφηθεί με συντεταγμένες προτείνεται η απαγόρευση δόμησης νέων κατασκευών για λόγους ασφαλείας εξαιτίας των κατολισθητικών φαινομένων, ενώ το ΕΠΣ προτείνει και περιοχή για την κατασκευή Κοινωνικής Κατοικίας για τους εργαζομένους του νησιού με χαμηλή αρτιότητα που καθορίστηκε στα 2 στρέμματα.

Οι στρατηγικές επενδύσεις

Για ακόμα μία φορά σημείο τριβής με τους κατοίκους ήταν οι στρατηγικές επενδύσεις και κυρίως το εάν αυτές θα προχωρούν κατα παρέκκλιση του... πάγου που μπαίνει για τις υπόλοιπες τουριστικές εγκαταστάσεις.

Απαντώντας ο γ.γ. του υπουργείου ανέφερε ότι δεν έχει θεσμοθετηθεί καμία στρατηγική επένδυση στη Σαντορίνη καθώς βρίσκονται σε διαδικασία αναμονής μέχρι να ολοκληρωθεί το ΕΠΣ. Στις αντιδράσεις των παρευρισκόμενων ότι κάποιοι κάνουν ήδη γεωτρήσεις, ο κ. Μπακογιάννης παραδέχτηκε ότι υπάρχει μία επένδυση, η οποία έχει ήδη περάσει από τη διυπουργική επιτροπή, αλλά έχουν «παγώσει» τα επόμενα στάδια αδειοδότησης κι αυτό ειναι κάτι που γνωρίζουν και οι επενδυτές.

Εξέφρασε μάλιστα την άποψη ότι με τους όρους που θέτει το ΕΠΣ μια επένδυση τουριστικής εγκατάστασης «δε βγαίνει χρηματοοικονομικά. Δεν είναι φαραωνική επένδυση οι 150 κλίνες σε 40 στρέμματα. Είναι μια επένδυση για κάποιον Όμιλο που θέλει να κάνει ένα 7άστερο στη Σαντορίνη για να προσφέρει και αυτόν τον προορισμό στους πελάτες τους. Σε κάθε άλλη περίπτωση η αναλογία είναι ασύμφορη», επιχειρηματολόγησε.

Προβληματισμός εκφράστηκε και για τη χρηματοδότηση των απαραίτητων έργων υποδομής, με τον εκπρόσωπο του υπουργείου να επισημαίνει ότι υπάρχουν διάφορες πηγές χρηματοδότησης υπενθυμίζοντας ότι είναι ήδη νομοθετημένο όλα τα έσοδα των προστίμων από τα αυθαίρετα να μην πηγαίνουν πλέον στο Πράσινο Ταμείο αλλά σε έναν κουμπαρά του δήμου για έργα φέρουσας ικανότητας. Είπε επίσης ότι θα μεταφέρει στο αρμόδιο υπουργείο την πρόταση να κατευθύνεται ποσόστωση των εσόδων από υψηλούς ΕΝΦΙΑ στους δήμους, ενώ προσέθεσε ότι υπάρχουν και τα έσοδα από τα τέλη κλιματικής κρίσης και κρουαζιέρας και οι πόροι του Πράσινου Ταμείου που θα μπορούσαν να βοηθήσουν νησιά με έντονο πρόβλημα.

Η βραχυχρόνια μίσθωση

Αναφερόμενος στο οικιστικό πρόβλημα, ο κ. Μπακογιάννης σημείωσε ότι θα πρέπει να υπάρχει ποσόστωση στα καταλύματα σε σχέση με τις κατοικίες, κάτι το οποίο είναι στις προτεραιότητες του σχεδιασμού και αναμένεται να παρουσιαστεί σε 3 - 4 μήνες μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσης και αφού ληφθεί υπόψη και η πολιτική του αρμόδιου υπουργείου.

Υπογράμμισε, πάντως, ότι δε θα επιτρέπεται καμία κατοικία να μετατρέπεται σε Airbnb προαναγγέλλοντας νομοθετική ρύθμιση τους επόμενους μήνες που θα αναφέρεται σε ποσοστώσεις, αλλά με συγκεκριμένη διαδικασία: «Σε άλλα μέρη του κόσμου ο δήμος εφόσον αποφασιστεί ότι η χωρητικότητα είναι για παράδειγμα 50 καταλύματα βραχυχρόνια μίσθωσης, μπορεί να απευθύνει πρόσκληση και αυτά να λειτουργήσουν είτε με διαγωνισμό, είτε με κλήρωση, είτε με προτεραιότητα. Τρόποι υπάρχουν, νομοθετική εξουσιοδότηση δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή», είπε.