Ο έλεγχος εναέριας κυκλοφορίας στηρίζεται σε πεπαλαιωμένα συστήματα: Το νέο «χαστούκι» της Κομισιόν και το «παράθυρο» για προσλήψεις

«Παράθυρο» για την πρόσληψη ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας ορισμένου χρόνου ή ακόμα και συνταξιούχων βλέπει η Ένωση Ελεγκτών Εναέριας Κυκλοφορίας στο νομοσχέδιο του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών για το σιδηρόδρομο, το οποίο περιλαμβάνει και διατάξεις για την αεροναυτιλία.

Συγκεκριμένα στο άρθρο 27 του νομοσχεδίου επισημαίνεται ότι «με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, μετά από αιτιολογημένο αίτημα της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, σύμφωνα με το πέμπτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 39 του ν. 4765/2021 (Α’ 6), περί προϋποθέσεων πρόσληψης προσωπικού με σχέση εργασίας Ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου, καθορίζονται τα όρια ηλικίας για την πρόσληψη του προσωπικού, ανάλογα με τη φύση και τις ιδιαιτερότητες των καθηκόντων τους».

«Η πρόσληψη Ελεγκτών Ορισμένου Χρόνου είναι μια ενέργεια επικίνδυνη και θα ήταν αδιανόητη, έως το περασμένο Σάββατο όταν διαβάσαμε ένα άρθρο σε ηλεκτρονικό τύπο, που ερμηνεύει ότι το πρόσφατα υπογραφέν μνημόνιο συνεργασίας ΥΠΑ και του γερμανικού αντίστοιχου οργανισμού την DFS για το οποίο δεν γνωρίζουμε το περιεχόμενο, ως απόπειρα πρόσληψης Γερμανών Ελεγκτών για να αντικαταστήσουν τους Έλληνες στα αεροδρόμια», επεσήμανε ο πρόεδρος της Ένωσης, Παναγιώτης Ψαρρός προσθέτοντας ότι «η ίδια η διοίκηση της ΥΠΑ εξέφρασε σκέψεις για την πρόσληψη συνταξιούχων Γερμανών ελεγκτών με σύμβαση Ορισμένου Χρόνου στην ΥΠΑ».

Σύμφωνα με τον ίδιο, διεθνείς μελέτες έχουν δείξει ότι μετά τα 50 έτη ξεκινά να μειώνεται ραγδαία και όχι σταδιακά η ικανότητα συγκέντρωσης και τα αντανακλαστικά των Ελεγκτών και το αντιστάθμισμα για τη διατήρηση της επάρκειας τους είναι η εμπειρία που έχουν αποκτήσει. «Αν προσπαθήσουμε να φέρουμε συνταξιούχους σε ένα περιβάλλον νέο γι’ αυτούς στο οποίο πρέπει να προσαρμοστούν από την αρχή τότε δημιουργούν μια κατάσταση επικίνδυνη. Είναι φανερό ότι η πρόσληψη ελεγκτών ορισμένου χρόνου έχει μηδαμινό μόνο όφελος αλλά και ταυτόχρονα μεγάλο ρίσκο για την ασφάλεια των πτήσεων. Είναι ένα πείραμα και πειράματα με την ασφάλεια των πτήσεων δεν μπορεί να κάνει κανείς».

Ο κ. Ψαρρός ανέφερε ότι τίθεται και ζήτημα εθνικής κυριαρχίας αφού στον εναέριο χώρο του Αιγαίου θα έχουμε πολίτες ξένης χώρας οι οποίοι θα συνεργάζονται με την Πολεμική Αεροπορία και θα επιτηρούν τον εναέριο χώρο σε σχέση με ενδεχόμενες παραβιάσεις.

Νέες «καμπάνες» από την Κομισιόν για τα συστήματα

Την ίδια ώρα ο έλεγχος εναέριας κυκλοφορίας στην Ελλάδα εξακολουθεί να στηρίζεται σε πεπαλαιωμένα συστήματα με την Ελλάδα να δέχεται τη Δευτέρα ένα ακόμα ισχυρό ράπισμα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Κομισιόν αποφάσισε την αποστολή προειδοποιητικής επιστολής στην Ελλάδα λόγω μη εφαρμογής της απαιτούμενης τεχνολογίας αναγνώρισης αεροσκάφους, όπως ορίζει ο κανονισμός (ΕΕ) 2017/373, ο οποίος διέπει τη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας και τα συστήματα αεροναυτιλίας.

«Η ικανότητα αυτή είναι ζωτικής σημασίας για την ενίσχυση των υπηρεσιών επιτήρησης και την αύξηση της αποτελεσματικότητας του ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας, με την εξασφάλιση ακριβέστερης ιχνηλάτησης των αεροσκαφών», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Η Κομισιόν εξηγεί ότι παρά τη συμφωνία το 2020 μεταξύ του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασφάλεια της Αεροπορίας (EASA) και της Ελληνικής Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας (ΑΠΑ) για την προμήθεια, εγκατάσταση και ανάθεση των απαραίτητων συστημάτων ραντάρ, εξακολουθούν να εκκρεμούν τα διορθωτικά μέτρα. Η ανάπτυξη σύγχρονων ραντάρ θα διασφαλίσει τη διαλειτουργικότητα της Ελλάδας με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ που χρησιμοποιούν ήδη τα εν λόγω συστήματα και θα αυξήσει τελικά τη χωρητικότητα του εναέριου χώρου, η οποία είναι αναγκαία, λαμβανομένων υπόψη των υψηλότερων επιπέδων κυκλοφορίας στον ελληνικό εναέριο χώρο, ιδίως κατά τη θερινή περίοδο.

«Οι πληροφορίες που παρασχέθηκαν από την ΑΠΑ ως απάντηση στο αίτημα της Επιτροπής δεν παρέχουν ικανοποιητικές πληροφορίες σχετικά με το πότε θα εφαρμοστεί αποτελεσματικά η ικανότητα αναγνώρισης αεροσκαφών στην Ελλάδα» και για το λόγο αυτό δόθηκε δίμηνη προθεσμία στην Ελλάδα να ανταποκριθεί και να άρει τις ελλείψεις που επισημάνθηκαν από την Επιτροπή. Η Επιτροπή, εάν δεν λάβει ικανοποιητική απάντηση, μπορεί να αποφασίσει να αποστείλει αιτιολογημένη γνώμη.

Δυσμενέστερη ήταν η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο ζήτημα της εφαρμογής διαδικασιών προσέγγισης βάσει επιδόσεων στους ελληνικούς αερολιμένες. Η χώρα μας δέχτηκε αιτιολογημένη γνώμη, η οποία αποτελεί το τελευταίο στάδιο πριν την παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επειδή δεν έλαβε τα αναγκαία μέτρα για να εφαρμόσει διαδικασίες πλοήγησης βάσει επιδόσεων (PBN) στους ελληνικούς αερολιμένες, όπως απαιτείται από τους εκτελεστικούς κανονισμούς (ΕΕ) 2018/1048 και 2018/1139 της Επιτροπής.

Με τη βελτιστοποίηση των διαδρομών υπηρεσιών εναέριας κυκλοφορίας και των διαδικασιών ενόργανης προσέγγισης, η χρήση των διαδικασιών PBN στη διαχείριση της εναέριας κυκλοφορίας και στις υπηρεσίες αεροναυτιλίας αποφέρει ένα φάσμα οφελών, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της ασφάλειας, της αύξησης της χωρητικότητας, της μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της βελτίωσης της οικονομικής αποδοτικότητας.

Η Επιτροπή σημειώνει ότι οι τρέχουσες δραστηριότητες προσγείωσης στα ελληνικά αεροδρόμια είναι ασφαλείς. Προσθέτει ωστόσο ότι η εφαρμογή των διαδικασιών προσέγγισης PBN που λείπουν από τους ελληνικούς αερολιμένες θα επιτρέψει στους πιλότους να προσγειωθούν με κατακόρυφη καθοδήγηση, βελτιώνοντας περαιτέρω την ασφάλεια.

Υπενθυμίζεται ότι για το ζήτημα αυτό η Επιτροπή είχε αποστείλει τον Απρίλιο του 2024 προειδοποιητική επιστολή στην Ελλάδα. Οπως όμως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Κομισιόν, η απάντηση της Ελλάδας, της 19ης Ιουνίου, δεν παρείχε ικανοποιητικά αποδεικτικά στοιχεία, ούτε σχετικά με την εφαρμογή των διαδικασιών PBN στους ελληνικούς αερολιμένες, ούτε σχετικά με την εφαρμογή των διορθωτικών μέτρων που συμφωνήθηκαν μεταξύ του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ασφάλεια της Αεροπορίας και της Ελληνικής Αρχής Πολιτικής Αεροπορίας. Για τον λόγο αυτόν, η Επιτροπή αποστέλλει αιτιολογημένη γνώμη στην Ελλάδα, η οποία έχει πλέον προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσει και να λάβει τα αναγκαία μέτρα. Διαφορετικά, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει να παραπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Οι ελλείψεις της χώρας μας σε εξοπλισμό αεροναυτιλίας είναι γνωστές. Σύμφωνα με τον κ. Ψαρρό, «στο θέμα των συστημάτων έχουμε μείνει πολύ πίσω. Υπάρχουν δεκαετίες λαθών, χαμένων ευκαιριών. Είμαστε οι τελευταίοι της Ευρώπης. Στην κάλυψη για το ραντάρ, το mod S, το οποίο είναι μια τεχνολογία που δίνει πολύ περισσότερες πληροφορίες για τα αεροπλάνα και είναι υποχρεωτική εδώ και χρόνια για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, με ευρωπαϊκό κανονισμό, είμαστε οι τελευταίοι σε όλη την Ευρώπη που δεν το έχουμε βάλει ακόμα. Έχουν βάλει οι Τούρκοι δίπλα μας, έχουν βάλει στα νότια οι Αιγύπτιοι. Αν δει κάποιος το χάρτη της κάλυψης του mod S, είμαστε μια μαύρη τρύπα στο χάρτη της ευρύτερης περιοχής», ανέφερε ο κ. Ψαρρός.

Ακόμα δεν έχει εγκατασταθεί και το σύστημα ζεύξης δεδομένων μεταξύ πιλότου και ελεγκτή, που δίνει τη δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ πιλότου και ελεγκτή χωρίς χρήση του ασυρμάτου ώστε να επιτυγχάνεται επικοινωνία ταυτόχρονα με πολλά αεροπλάνα. Σύμφωνα με τον κ. Ψαρρό, ούτε αυτό το σύστημα υπάρχει και είναι το θέμα για το οποίο η Ελλάδα δέχτηκε την αιτιολογημένη γνώμη. «Πλέον και η ηγεσία της ΥΠΑ και το Υπουργείο φαίνεται ότι δραστηριοποιούνται. Δυστυχώς, όμως, το πρόβλημα είναι τόσο μεγάλο που δεν μπορεί να λυθεί σε ένα χρόνο. Ακόμα και σήμερα να υπογράφαμε για νέα συστήματα, θα τα είχαμε στην καλύτερη περίπτωση πρώτη φορά σε χρήση το καλοκαίρι του ’27, αν όχι του ‘28».

Ελλείψει αυτών των συστημάτων και προκειμένου να επιτευχθεί η ασφάλεια των πτήσεων, οι ελεγκτές μειώνουν τη ροή της κυκλοφορίας στα επίπεδα που είναι ανεκτά.

Τον έλεγχο με πεπαλαιωμένα συστήματα παραδέχτηκε και ο υποδιοικητής της ΥΠΑ, Γιώργος Βαγενάς: «Πράγματι, είναι γεγονός ότι τα συστήματά μας είναι παλιά. Όμως, έχουμε κάνει τα αδύνατα δυνατά για να μπορέσουμε να τρέξουμε, να λύσουμε προβλήματα και να υλοποιηθούν συμβάσεις. Πρόχειρα, θα σας έλεγα ότι από 13 project ήδη έχουν «ξεκολλήσει» τις δέκα από αυτές τις απαιτήσεις και αυτά τα project», ανέφερε κατά την ακρόαση στη Βουλή.

Οπως είπε, μένουν δύο τρία μεγάλα θέματα για τα οποία υπάρχει έτοιμη πρόταση. Το ένα είναι το κύριο κομμάτι Control System της υπηρεσίας, το ονομαζόμενο Palas: «Έχουμε πρόταση για το πώς θα το αναβαθμίσουμε, όπως και τα ραντάρ μας τα οποία είναι και αυτά πολύ παλιά. Πάνω κάτω σχεδόν 25 - 30 ετών. Άρα, λοιπόν, έχουμε δρομολογήσει τις διαδικασίες για να τα επιλύσουμε, έτσι ώστε τα επόμενα χρόνια, δηλαδή από το 2027, να έχουμε και το προσωπικό που απαιτείται αλλά και τα συστήματα που, όπως σας είπα, μια σειρά από συμβάσεις υλοποιούνται αυτή τη στιγμή και παίρνουν συστήματα τα οποία θα διευκολύνουν τους ελεγκτές μας».

Σε ό,τι αφορά το προσωπικό, ο κ. Βαγενάς ανέφερε ότι η ΥΠΑ σχεδιάζει να προσλάβει για το 2025 με προκήρυξη ΑΣΕΠ 97 ελεγκτές, άλλους 97 για το 2026 και 97 για το 2027.