Φωτιά στην Ηλεία: Το χωριό-φάντασμα όπου η ανοικοδόμηση δεν έφτασε ποτέ

Όταν ακούµε για κάποιο χωριό-φάντασµα, το µυαλό µας σκηνοθετεί οµιχλώδη τοπία µε γκρεµισµένα σπίτια και εγκατάλειψη. Όµως υπάρχει ένα χωριό στην Ελλάδα που το λες φάντασµα, αλλά τα σπίτια του είναι -σχεδόν όλα- καινούργια! Ένα χωριό µε 73 νεόκτιστα, από τα οποία όµως είναι ζήτηµα να κατοικούνται τα 20. Με ολοκαίνουργια πλατεία, αλλά χωρίς καφενείο, χωρίς παιδιά, χωρίς δηµοτικό σχολείο, χωρίς παντοπωλείο, χωρίς τίποτα να κάνουν οι κάτοικοι και όποιος βρεθεί εκεί. ∆ύσκολα βέβαια θα βρεθεί ξένος εκεί, αφού ακόµα κι ο δρόµος που ενώνει το χωριό µε την κοντινή Ζαχάρω είναι ένας κακοτράχαλος χωµατόδροµος.

Κι όµως, πάνω από το χωριό βρίσκονται τα ερείπια του αρχαίου θεάτρου της Πλατιάνας, που είναι το δεύτερο σωζόµενο µνηµείο της συγκεκριµένης κατηγορίας στον Νοµό Ηλείας µετά το θέατρο της Αρχαίας Ηλιδας. Αυτό το χωριό-φάντασµα, όπως το περιγράφει µιλώντας στο «Έθνος» ο κάτοικός του και πρόεδρος του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου κ. Φώτης Βλάχος, είναι η Μάκιστος.

Το ένα από τα δύο χωριά της Ζαχάρως που έγιναν µέσα σε µία µέρα συνώνυµα της τραγωδίας: στη Μάκιστο και στην γειτονική Αρτέµιδα βρήκαν τραγικό θάνατο δεκάδες άνθρωποι -ανάµεσά τους και η Αθανασία Παρασκευοπούλου που κάηκε αγκαλιά µε τα τέσσερα παιδιά της- τον Αύγουστο του 2007, όταν η πύρινη λαίλαπα κατέστρεψε µέρος της Ηλείας. Συνολικά 26 άνθρωποι, ανάµεσά τους και τρεις πυροσβέστες και µικρά παιδιά, κάηκαν εκεί προσπαθώντας να γλιτώσουν, από τους συνολικά 63 που έχασαν τη ζωή τους από τις φλόγες εκείνο τον θλιβερό Αύγουστο που καταστράφηκαν 147 χωριά, απανθρακώθηκαν 30.000 ζώα και κάπου 1 εκατ. στρέµµατα δάσους και καλλιεργειών έγιναν στάχτη.

«Τα χωριά µας κάηκαν ολοσχερώς από την πυρκαγιά» λέει ο κ. Βλάχος. «Λόγω της τραγικότητας της ιστορίας που γράφτηκε εδώ, την ανοικοδόµηση του δικού µας χωριού ανέλαβε ο όµιλος Βαρδινογιάννη, ενώ της Αρτέµιδας η Κυπριακή ∆ηµοκρατία, µε απόφαση του τότε Προέδρου της, Τάσσου Παπαδόπουλου. Πράγµατι, τα σπίτια και στα δύο χωριά ξαναχτίστηκαν, όπως και η πλατεία στη Μάκιστο, µε δωρεά της Vodafone, όµως λίγοι άνθρωποι επέστρεψαν. Είναι βέβαια το ψυχολογικό στοιχείο που τους έδιωξε, αλλά επίσης όλα αυτά τα χρόνια δεν έγινε τίποτα µε τις υπόλοιπες υποδοµές. ∆εν έχουµε καν πόσιµο νερό, ο δρόµος που οδηγεί στο χωριό είναι από τότε κατεστραµµένος, το αγροτικό δίκτυο επίσης, ενώ αν και η φύση αναγεννήθηκε µε φυσικό τρόπο και είναι ξανά καταπράσινη, δεν έχει γίνει τίποτα ούτε για αντιπυρική προστασία. Τι θα γίνει αν ξαναπιάσει φωτιά; Και γιατί το χωριό µας δεν πήρε ούτε ένα ευρώ από το λεγόµενο Ταµείο Μολυβιάτη;» αναρωτιέται.

Ανοικοδόµηση

Μιλάει για το Ειδικό Ταµείο Eκτακτων Αναγκών (ΕΤΕΑ) που πήρε το όνοµά του από τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Πέτρο Μολυβιάτη, που αρχικά ορίστηκε πρόεδρός του. Σύµφωνα µε αναφορά του ιδίου, στο Ταµείο εισέρρευσαν από 93.000 δωρητές συνολικά 208.314.428 ευρώ. Το Ταµείο χρηµατοδότησε την ανοικοδόµηση ή την επισκευή 1.158 σπιτιών και 802 κτισµάτων, κυρίως αγροτικών, καθώς επίσης περιφέρειες και δήµους στην Πελοπόννησο και αλλού για την κατασκευή αντιπληµµυρικών, αντιδιαβρωτικών κ.λπ. έργων, µικρών µεν, αλλά χρήσιµων για τις τοπικές κοινωνίες. Όµως µε την κρίση, το 2011, περιήλθε στην αρµοδιότητα του υπουργού Οικονοµικών και τα υπόλοιπα χρήµατα κάλυψαν διάφορες άλλες «τρύπες», παρότι το 2007 είχε ανακοινωθεί ότι το 50% των δωρεών θα πήγαινε στην Ηλεία.

Τελικά, µόλις το 2016 εγκρίθηκαν από το Περιφερειακό Συµβούλιο ∆υτικής Ελλάδας ακόµα 36 ώριµα έργα για την Ηλεία, µε προϋπολογισµό 14,28 εκατ. ευρώ. Οπως εξηγεί στο «Εθνος» ο αντιπεριφερειάρχης Ηλείας -και υποψήφιος δήµαρχος Ολυµπίας- Γιώργος Γεωργιόπουλος, από τα χρήµατα του Ταµείου η Ηλεία είναι ζήτηµα αν πήρε 60-65 εκατ. ευρώ, καθώς τα υπόλοιπα διανεµήθηκαν σε... 18 νοµούς της χώρας, ενώ ακόµα και σήµερα δεν γνωρίζουµε αν έχει αποµείνει κάποιο υπόλοιπο και πόσο είναι. Και ορισµένα από τα έργα αυτά υλοποιούνται ακόµα. Ανάµεσά τους ο κατεστραµµένος δρόµος για τη Μάκιστο, για τον οποίο υπάρχει κονδύλι 5,5 εκατ. ευρώ από το Πρόγραµµα ∆ηµοσίων Επενδύσεων και θα γίνει σταδιακά σε τρία τµήµατα.

Αντιπληµµυρικά έργα

«Όµως δεν υπήρξε µέριµνα για αντιπληµµυρικά έργα και µόνο κάποια στοιχειώδη έγιναν τότε. Μόνο πέρυσι το καλοκαίρι, όταν µεταβιβάστηκαν οι αρµοδιότητες καθαρισµού χειµάρρων στην περιφέρεια, άρχισε να τρέχει διαγωνισµός ύψους 10 εκατ. ευρώ για αντιπληµµυρικά, διευθετήσεις και καθαρισµούς. Ούτε αντιπυρικές ζώνες έγιναν σωστά, αρκεί να σας πω ότι τα δασαρχεία σε Πύργο και Ολυµπία έχουν προϋπολογισµούς της τάξης των 30.000-60.000 ευρώ για τη δουλειά αυτή, δηλαδή ελάχιστα. Ευτυχώς στα εναέρια µέσα είχαµε πέρυσι ένα αεροπλάνο στην Ανδραβίδα και αρκετά µηχανήµατα, ενώ ασκούµε πιέσεις και γι’ άλλα, καθώς ο νοµός µας έχει το δυσµενές προνόµιο να έχει πολλές πυρκαγιές, πληµµύρες αλλά και σεισµούς. Για τον λόγο αυτό, µάλιστα, έχουµε προτείνει στην πολιτεία να ξεκινήσει εδώ την πιλοτική λειτουργία του νέου σχεδίου Πολιτικής Προστασίας που αποφασίστηκε µετά το Μάτι. Ακόµα όµως δεν έχουµε απάντηση…».

Πού πήγαν τα λεφτά για τους πυρόπληκτους;

Το πώς τα χρήµατα του Ταµείου Μολυβιάτη ξοδεύτηκαν σε διάφορες περιφέρειες για έργα άσχετα µε τον σκοπό για τον οποίον συγκεντρώθηκαν το έχει διαπιστώσει και η ειδική Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, η οποία το 2013 ερεύνησε το θέµα και διαπίστωσε ότι «δεν τηρήθηκε ο όρος εκταµίευσης των κονδυλίων αυτών αποκλειστικά για έργα αποκατάστασης πυρόπληκτων περιοχών».

Χαρακτηριστικά, ο βουλευτής του νοµού (ΣΥΡΙΖΑ), Μάκης Μπαλαούρας, ανέφερε: «Από το 2007 έως το 2010 από το ανωτέρω Ταµείο εκταµιεύθηκαν 97 εκατ. ευρώ για την αποκατάσταση των πυροπλήκτων, ελάχιστο τµήµα όµως των κονδυλίων έφτασε στις πυρόπληκτες περιοχές της Ηλείας. Αντίθετα, ανακαλύψαµε πως υπάρχει κωδικός εκταµίευσης από αυτά τα χρήµατα για "Ασφαλτόστρωση Οδών ∆ήµου Χαλκιδέων"». Και κατέληξε χαρακτηριστικά: «Ισως λοιπόν κάποια στελέχη της κυβέρνησης Σαµαρά - Βενιζέλου να είναι καταλληλότερα να απαντήσουν στο ερώτηµα "πού πήγαν τα λεφτά;"».

Αποτέλεσµα: πριν από τη φωτιά, στη Μάκιστο ζούσαν περίπου 150 µόνιµοι κάτοικοι. Σήµερα, 12 χρόνια αργότερα, δεν ξεπερνούν τους 20. Κάπως καλύτερα είναι τα πράγµατα στην Αρτέµιδα, όπου ζουν κάπου 80 κάτοικοι, το νερό πίνεται και υπάρχει καφενείο αλλά και βιολογικός καθαρισµός. Παιδιά όµως δεν βρίσκει εύκολα κανείς εδώ πια. Και όσα υπάρχουν στα γύρω χωριά, πάνε σχολείο στη Ζαχάρω. Η ερήµωση, κοινωνική και οικονοµική, έχει αφήσει τα δικά της σηµάδια της εκεί που τα σηµάδια της καταστροφικής πυρκαγιάς υποχώρησαν και δεν είναι πια ορατά παρά µόνο σαν αναµνήσεις, στα µικρά ξωκλήσια που ανεγέρθησαν για τους νεκρούς…

Ο κ. Βλάχος, µάλιστα, επικοινωνεί από πέρυσι µε άλλους πολιτιστικούς συλλόγους στο Μάτι. «∆είξαµε την αλληλεγγύη µας και τη συµπάθειά µας σε αυτούς τους ανθρώπους, αφού και οι δύο περιοχές ζήσαµε τραγικές καταστάσεις. Τους λέω να µην πιστεύουν υποσχέσεις. Γιατί η εµπειρία η δική µας έδειξε ότι µόλις περάσει λίγος χρόνος ξεχνιούνται…».