Μιχάλης Σάλλας: Οταν ο ουρανός γέμισε σύννεφα για τον σταρ των τραπεζών

Το 1991 στην Ελλάδα κυβερνούσε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης µε την ψήφο Κατσίκη. Ο βασικός µισθός έφτασε στις 78.272 δραχµές τον Ιούλιο εκείνης της χρονιάς, ο δείκτης της Σοφοκλέους -εκεί ήταν τότε το χρηµατιστήριο- έκλεισε στις 809 µονάδες, καθόλου άσχηµα για µία αγορά που είχε βιώσει τρεις απανωτές εκλογικές αναµετρήσεις την περίοδο 1989-90.

Το Ειδικό ∆ικαστήριο δίκαζε σε ζωντανή τηλεοπτική µετάδοση τον Ανδρέα Παπανδρέου, η Σοβιετική Ενωση όδευε προς τη διάλυσή της, τα Σκόπια κήρυτταν την ανεξαρτησία τους – και άνοιγε ο δρόµος για τη µαζική είσοδο Αλβανών στη χώρα µας. Η αρχή της δεκαετίας του '90‚ είναι µία περίοδος µεγάλων αλλαγών σε όλα τα επίπεδα: το Μάαστριχτ θα γινόταν έναν χρόνο αργότερα – και θα αποτελούσε τη βάση για τη δηµιουργία του ευρώ, δέκα χρόνια αργότερα. Η λέξη της εποχής είναι η «απελευθέρωση».

Για το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα, ο όρος είχε πρωτοακουστεί τρία χρόνια νωρίτερα, όταν λειτουργούσε η περίφηµη «επιτροπή Καρατζά» του µετέπειτα διοικητή της Εθνικής Τράπεζας. Η περίοδος των εξαγορών και των συγχωνεύσεων θα έλθει µερικά χρόνια αργότερα - το 1999 µαζί µε την εκρηκτική άνοδο του χρηµατιστηριακού δείκτη. Το µακρινό 1991, ο Μιχάλης Σάλλας αναζητεί µία ευκαιρία – και τη βρίσκει όταν η Εµπορική πουλάει την Τράπεζα Πειραιώς, που είναι θυγατρική της. Χωρίς να διαθέτει κεφάλαια ο ίδιος, αναλαµβάνει επικεφαλής µίας οµάδας ισχυρών επιχειρηµατιών (ανάµεσά τους ήταν οι κ. ∆ηµ. ∆ασκαλόπουλος, Θεοδ. Βασιλάκης, Βασ. Φουρλής και αργότερα ο Κων. Αγγελόπουλος) και κονταροχτυπιέται µε όµιλο εφοπλιστών, που τον εκπροσωπούσε ο παλιός πρόεδρος του Ολυµπιακού, Σταύρος Νταϊφάς, για την Πειραιώς.

Η οµάδα του παίρνει την τράπεζα µε τίµηµα εξαγοράς 3 δισ. δραχµές. Η Πειραιώς το 1991 ήταν ένα «πουκάµισο αδειανό», µε µερίδιο µόλις 0,15% της αγοράς, σύνολο ενεργητικού 25 δισ. δραχµές και µε ζηµιές στο τέλος του 1991 στα 140‚ εκατοµµύρια δραχµές. Σύντοµα ο κ. Σάλλας θα αποκτούσε τη φήµη του «σταρ-µάνατζερ»: οι κινήσεις του ήταν συνώνυµες της επιτυχίας.

Με 20.000 υπαλλήλους

Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, όταν ο κ. Σάλλας εγκατέλειπε το τιµόνι της Πειραιώς, άφηνε τη  µεγαλύτερη ελληνική τράπεζα. Την Τετάρτη 20 Ιουλίου 2016, µιλώντας στο ΔΣ της τράπεζας έκανε τον απολογισµό του: «Ξεκινώντας τον ∆εκέµβριο του 1991 µε 200 άτοµα προσωπικό και µερίδιο µόλις 0,1 % της ελληνικής τραπεζικής αγοράς, δηµιουργήσαµε µια σηµαντική σε µέγεθος τράπεζα µε πάνω από 20.000 προσωπικό και µερίδιο αγοράς κοντά στο 30%». Οµως, οι καταγγελίες εναντίον του είχαν ήδη αρχίσει...

Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1950. Παιδί µιας µεσοαστικής εύπορης οικογένειας -ο πατέρας του ήταν έµπορος- έφυγε από το νησί για να σπουδάσει οικονοµικά στο πανεπιστήµιο της Αθήνας. Στη συνέχεια συνέχισε τις σπουδές του στη Γερµανία και πήρε διδακτορικό στην Οικονοµετρία από το Πανεπιστήµιο της 
Χαϊδελβέργης. Οταν επέστρεψε στην Ελλάδα δίδαξε στο Πάντειο Πανεπιστήµιο – ακόµα και τα πρώτα χρόνια της Πειραιώς.

Εχοντας φυλακιστεί επί χούντας, ο Σάλλας ήταν από τα ιδρυτικά µέλη του ΠΑΣΟΚ. Το '81 µετά την εκλογική νίκη του ΠΑΣΟΚ, αναλαµβάνει γενικός γραµµατέας στο υπουργείο Εµπορίου – και αργότερα, γενικός διευθυντής στην Εθνική Τράπεζα Βιοµηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΒΑ). Ηταν η θέση που τον µύησε στα µυστικά της τραπεζικής.

Η Τράπεζα Πειραιώς άρχισε να µεγαλώνει. Πήρε την Τράπεζα Χίου από τον όµιλο Βαρδινογιάννη, απορρόφησε τις τράπεζες Μακεδονίας - Θράκης και την ΕΤΒΑ. Η µεγάλη στιγµή όµως ήρθε το καλοκαίρι του 2012. Η Ελλάδα ζει τον τρίτο χρόνο της µνηµονιακής ιστορίας της και ο τραπεζικός κλάδος οδηγείται σε µία άνευ προηγουµένου συρρίκνωση.

Η Πειραιώς πρωταγωνιστεί: Το 2012 προχώρησε στην απορρόφηση της «καλής» Αγροτικής (η τράπεζα έσπασε σε καλή και κακή) και στην εξαγορά της Γενικής Τράπεζας από τους Γάλλους της Societe Generale. Οι εξαγορές συνεχίζονται και το 2013 µε την Πειραιώς να αποκτά λόγω του κυπριακού µνηµονίου τις δραστηριότητες (δάνεια, καταθέσεις, δίκτυο) που είχαν αναπτύξει στην Ελλάδα οι κυπριακές τράπεζες: Κύπρου, Λαϊκή και Ελληνική. Την ίδια χρονιά περνάει κάτω από την οµπρέλα της και η Millennium Bank. Οι εξαγορές ολοκληρώνονται το 2015 µε την απόκτηση του «υγιούς» τµήµατος της Πανελλήνιας Τράπεζας.

Ο ουρανός είχε αρχίσει να σκοτεινιάζει: το πρακτορείο Reuters είχε γράψει τον Ιούλιο 2012 ότι ο Μιχάλης Σάλλας έδωσε µυστικά δάνεια 100 εκατοµµυρίων ευρώ στην οικογένειά του. Αυτό το δηµοσίευµα διαψεύστηκε από την οικογένεια Σάλλα, η οποία ξεκίνησε δικαστικό αγώνα εναντίον του πρακτορείου, ζητώντας 50 εκατοµµύρια ευρώ ως αποζηµίωση και κάνοντας λόγο για προσπάθεια «υπονόµευσης, εκβιασµών και κατασυκοφάντησης».
Εναν χρόνο αργότερα, η εφηµερίδα «New York Times» έγραψε ότι η οικογένεια Σάλλα δανείστηκε 113 εκατοµµύρια από τη Λαϊκή Τράπεζα Κύπρου, που τη βοήθησαν να συµµετάσχει στην αύξηση µετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς το 2011.

Ο έλεγχος της ΤτΕ 

Εναν χρόνο µετά την αποχώρηση του κ. Σάλλα από τη θέση του προέδρου στην Πειραιώς -θέση που είναι µη εκτελεστική-, η Τράπεζα της Ελλάδος ξεκίνησε έλεγχο στην τράπεζα, βάζοντας στο µικροσκόπιο τις συναλλαγές µε δανειοδοτήσεις για έργα σε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, πωλήσεις ναυτιλιακών δανείων και συναλλαγές µε ακίνητα της τράπεζας.

Το πόρισµα πήγε στον εισαγγελέα, εναντίον του κ. Σάλλα έχει ασκηθεί ποινική δίωξη για απιστία σε βαθµό κακουργήµατος, ενώ η Αρχή Καταπολέµησης της Νοµιµοποίησης Εσόδων από Εγκληµατικές ∆ραστηριότητες προχώρησε προ µηνών στη δέσµευση των τραπεζικών λογαριασµών του ιδίου, και την περασµένη Τρίτη δέσµευσε και τις µετοχές (µερίδια) της πολυµετοχικής εταιρείας LYKTOS PARTICIPATIONS, συµφερόντων του κ. Σάλλα, η οποία κατέχει ποσοστό άνω του 20% στην Παγκρήτια Συνεταιριστική Τράπεζα.

Εναν χρόνο µετά την αποχώρηση του κ. Σάλλα από τη θέση του προέδρου στην Πειραιώς, η ΤτΕ ξεκίνησε έλεγχο στην τράπεζα, βάζοντας στο µικροσκόπιο τις συναλλαγές µε δανειοδοτήσεις

Η απάντηση του τραπεζίτη ήταν άµεση: «∆εν θεωρώ τυχαίο ούτε τον χρόνο ούτε τα κίνητρα των διαρροών προς τον Τύπο, συγκεκριµένης δηµόσιας Αρχής» ανέφερε σε δηµοσιογράφους, διευκρινίζοντας πως «η δέσµευση των µεριδίων από την Αρχή συνδέθηκε ανεξήγητα µε δάνειο της Τράπεζας Πειραιώς σε επιχειρηµατικό όµιλο, το οποίο από µηνών έχει εξοφληθεί ολοσχερώς, και ουδόλως αφορά τη LYKTOS PARTICIPATIONS».

Προσφάτως επιβλήθηκαν πρόστιµα -διοικητικά και χρηµατικά- από την Τράπεζα της Ελλάδος σε περισσότερα από 10 πρώην (και νυν) υψηλόβαθµα στελέχη της Τράπεζας Πειραιώς. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το ύψος των χρηµατικών ποινών ξεκινά από τις 10.000 ευρώ και φτάνει τις 400.000 ευρώ. Η επιβολή των ποινών αφορά διοικητικές παραβάσεις.

Εκείνο που είχε κάνει εντύπωση ήταν ότι η κεντρική τράπεζα της χώρας διενήργησε και η ίδια έλεγχο για την επιβολή κυρώσεων, παρότι ο σχετικός φάκελος είχε σταλεί στη ∆ικαιοσύνη από το φθινόπωρο του 2017.

Τότε κύκλοι της Τράπεζας της Ελλάδος ανέφεραν πως: ελεγκτές της ΤτΕ, σε συνεργασία µε τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισµό (SSM), εντόπισαν συναλλαγές που µπορούσαν να προκαλέσουν «δυνητική» ζηµία στην τράπεζα και για τον λόγο αυτό ζητήθηκε από την Πειραιώς να προχωρήσει στη διενέργεια αντίστοιχων προβλέψεων.
Τον Σεπτέµβριο του 2017, το θέµα της Πειραιώς βρισκόταν σχεδόν καθηµερινά σε έντυπα και ηλεκτρονικά µέσα ενηµέρωσης. Μάλιστα ο διευθύνων σύµβουλος της Πειραιώς, Χρήστος Μεγάλου, είχε παραδεχθεί σε συνέντευξή του στο Reuters ότι: η τράπεζα έχει διορθώσει όλες τις αδυναµίες των εσωτερικών ελέγχων που προέκυψαν στο πρόσφατο πόρισµα της Τράπεζας της Ελλάδος. «Η έρευνα της ΤτΕ είναι ένα ζήτηµα µε το οποίο έχουµε ασχοληθεί στα αποτελέσµατα προηγούµενων χρήσεων» τόνισε ο κ. Μεγάλου. «Η διάσταση που αφορά τους εσωτερικούς ελέγχους και την απόδοση συγκεκριµένων στελεχών της προηγούµενης διοίκησης έχει ήδη αντιµετωπιστεί».

Τα δάνεια

Ο κ. Σάλλας, σε συνέντευξή του αναφορικά µε τα ευρήµατα του πορίσµατος της ΤτΕ, έχει µιλήσει για «υπερβάλλοντα ζήλο» από την πλευρά των ελεγκτών και ότι «πιθανόν να µην υπήρξε η σωστή ανταπόκριση από την Τράπεζα Πειραιώς στα ερωτήµατα του ελέγχου». Από την πρώτη στιγµή έχει υποστηρίξει πως δεν υπήρξε ζηµία για την τράπεζα. Και πιο συγκεκριµένα πως: Τα ναυτιλιακά δάνεια που πωλήθηκαν ήταν «κόκκινα» δάνεια που είχαν περιέλθει στην Πειραιώς από τις κυπριακές τράπεζες που ενέταξε στον όµιλό της και ότι το «πακέτο» πωλήθηκε σε πολύ υψηλότερη τιµή από την τιµή απόκτησης.

Συγκεκριµένα είχε αναφέρει ότι «οι τιµές στις οποίες απέκτησε η Τράπεζα Πειραιώς το συγκεκριµένο χαρτοφυλάκιο είχαν προσδιοριστεί από τους αρµόδιους εποπτικούς φορείς µε τη συµµετοχή και της ΤτΕ. Εποµένως, οι εποπτικές Αρχές γνώριζαν ότι το προβληµατικό χαρτοφυλάκιο που πώλησε η Τράπεζα Πειραιώς το απέκτησε σε πολύ χαµηλότερες αξίες».

Πηγές προσκείµενες στη Lyktos αναφέρουν ότι, παρότι τα δάνεια για έργα ΑΠΕ έχουν εξοφληθεί ολοσχερώς και η Πειραιώς έχει ενηµερώσει σχετικά την ΤτΕ, η τελευταία δεν έχει ενηµερώσει την Αρχή, που προχώρησε στη δέσµευση των λογαριασµών.

Στα τέλη Οκτωβρίου, σε άρθρο του σε διαδικτυακό µέσο, επιτέθηκε στον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννη Στουρνάρα σηµειώνοντας πως: «Η µονότονη επίρριψη ευθυνών στις παλαιές διοικήσεις των τραπεζών, οι περισσότερες από τις οποίες έχουν αποχωρήσει χρόνια τώρα, αδυνατεί να σκεπάσει την αστοχία χειρισµών των ρυθµιστικών Αρχών». Αλλά το ντέρµπι δεν έχει τελειώσει...