Γιαπωνέζα μύγα εξολοθρεύει τα ελληνικά κεράσια

Λέγεται «μύγα της Ασίας» ή Drosophila Suzuki, ήρθε από την Ιαπωνία και αποτελεί σήμερα τον υπ’ αριθμόν ένα εχθρό της κερασιάς στην Ελλάδα και την Ευρώπη, προκαλώντας «πονοκέφαλο» σε παραγωγούς, συνεταιρισμούς, εμπόρους, γεωπόνους και εντομολόγους που αναζητούν τρόπους αποτελεσματικής αντιμετώπισης.

Το έντομο, που έχει επιβεβαιωμένη παρουσία άνω του ενός αιώνα στην Ιαπωνία και πολλών δεκαετιών σε άλλα κράτη της Aπω Ανατολής, έχει «μεταναστεύσει» εδώ και δέκα χρόνια σε Ευρώπη και Αμερική, απειλώντας τους οπωρώνες και κυρίως τις καλλιέργειες των λεγόμενων soft fruits (κεράσια, φράουλες, βατόμουρα, σμέουρα κ.ά.). Σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειονότητα των σχεδόν 3.000 μυγών του γένους των δροσόφιλων, η συγκεκριμένη διαθέτει πριονωτό ωοθέτη, γεγονός που της επιτρέπει να εναποθέτει τα αβγά της και να αναπτύσσεται σε υγιείς καρπούς κερασιάς. Οι προνύμφες του εντόμου καταστρέφουν τον καρπό από μέσα και αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως μπορεί να προκαλέσουν ολοκληρωτική ζημιά στην καλλιέργεια.

Στο Εργαστήριο Εντομολογίας και Γεωργικής Ζωολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας οι επιστήμονες έχουν βάλει στο μικροσκόπιο τον νέο εισβολέα, ερευνώντας τη βιολογία του, σε αναζήτηση κατάλληλου τρόπου αντιμετώπισης, σε συνεργασία και με άλλα ευρωπαϊκά ερευνητικά εργαστήρια. Οπως αναφέρει στον «Αγρότη» ο διευθυντής του Εργαστηρίου, καθηγητής εφαρμοσμένης εντομολογίας, Νικόλαος Παπαδόπουλος, η πρώτη επιβεβαιωμένη παρουσία του εντόμου στην Ελλάδα έγινε το 2013 στην περιοχή των Ιωαννίνων και στην Κεντρική Λαχαναγορά της Θεσσαλονίκης, ενώ γρήγορα επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα. «Το συγκεκριμένο έντομο έχει έναν σύντομο βιολογικό κύκλο και μπορεί να έχει εκρηκτική αύξηση πληθυσμού μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα» σημείωσε ο καθηγητής, προσθέτοντας πως έχει επιβεβαιωθεί προσβολή καλλιεργειών κερασιού στη Μαγνησία, την Ημαθία και την Πέλλα.

Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του συγκεκριμένου εχθρού, που καθιστά δύσκολη την καταπολέμησή του, είναι το γεγονός ότι προσβάλλει τον καρπό λίγο πριν από τη συγκομιδή του. Αυτό υποχρεώνει τους παραγωγούς να κάνουν ψεκασμούς κατά τη συγκομιδή και έχει ως αποτέλεσμα να εντοπίζονται υπολείμματα φυτοφαρμάκων στο προϊόν.

Πρώιμη ανίχνευση

Σε ανακοίνωσή του το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών, Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Θεσσαλονίκης προτείνει έναν πρακτικό τρόπο ανίχνευσης πιθανής παρουσίας προνυμφών στους καρπούς κερασιάς στα αρχικά στάδια, όταν η προσβολή δεν είναι ευδιάκριτη: «Συλλέγονται τυχαία 50 με 80 φρούτα και τα τοποθετούμε σε πλαστική τσάντα που διαθέτει σύστημα κλεισίματος. Τα φρούτα συνθλίβονται ελαφρά και προστίθεται ένα φλιτζάνι υδατικό διάλυμα ζάχαρης (1/4 φλιτζάνι ζάχαρη και 4 φλιτζάνια νερό). Επειτα από μικρό χρονικό διάστημα, εάν στους καρπούς υπάρχουν προνύμφες, αυτές θα πλέουν στην επιφάνεια, ενώ τα φρούτα θα καθίσουν στον πυθμένα».

Οπως διευκρινίζεται, η μέθοδος δείχνει την παρουσία προνυμφών εντόμων στα φρούτα, δεν καθορίζει όμως ότι πρόκειται για το συγκεκριμένο έντομο. Στην περίπτωση που βρεθούν προνύμφες στα δείγματα των καρπών θα πρέπει να ακολουθήσει εντατικότερη παρακολούθηση του οπωρώνα (τοποθέτηση παγίδων, συλλογή και επώαση καρπών για την εμφάνιση νυμφών και ενηλίκων), ώστε να διαπιστωθεί εάν πρόκειται για το συγκεκριμένο είδος. Η υπηρεσία επισημαίνει πως το θηλυκό έντομο ωοτοκεί και σε πεσμένους καρπούς, οπότε πρέπει να ληφθεί μέριμνα για την απομάκρυνση ή το θάψιμό του. Επίσης, μετασυλλεκτικά μέτρα πρέπει να λαμβάνονται για τον περιορισμό της διασποράς του εντόμου από προσβεβλημένο καρπό.

Δεν αντέχει τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού

«Η μύγα της Ασίας έχει πρωτοεμφανιστεί το 2009 στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στην Ιταλία, ενώ η παρουσία του στην Ελλάδα επιβεβαιώθηκε τα τελευταία χρόνια» ανέφερε στον «Αγρότη» ο προϊστάμενος του Κέντρου, Αντώνης Υφούλης, και προσέθεσε πως, ευτυχώς για τη χώρα μας, λόγω της μη αντοχής του εντόμου σε υψηλές θερμοκρασίες, οι ζημιές στην Ελλάδα είναι σχετικά περιορισμένες και αφορούν συγκεκριμένα είδη φρούτων. «Χτυπάει κυρίως το κεράσι και σε άλλα είδη berries, γιατί η καλλιέργειά της γίνεται την περίοδο της άνοιξης που η θερμοκρασία είναι ακόμη χαμηλή. Ετσι, ενώ αποτελεί δυνητικό εχθρό για μια σειρά από φρούτα, μεταξύ των οποίων και το ροδάκινο, δεν αντέχει τις υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού και έτσι η συγκεκριμένη καλλιέργεια παραμένει αλώβητη». Πολύ σημαντική ζημιά είχε προκαλέσει το έντομο το 2017 στους οπωρώνες του Νομού Πέλλας και κυρίως στις κερασιές της επαρχίας Αλμωπίας, με αποτέλεσμα απώλεια παραγωγής που σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπέρασε και το 80%, ενώ κυμάνθηκε κατά μέσο όρο στο 60%, σύμφωνα με τη δειγματοληπτική έρευνα του Περιφερειακού Κέντρου Θεσσαλονίκης. «Εκτιμούμε πως οι προσβολές είναι περισσότερες από τις επιβεβαιωμένες, καθώς οι παραγωγοί δεν έχουν την εμπειρία να αναγνωρίσουν το είδος της προσβολής» επεσήμανε ο διευθυντής του Εργαστηρίου, καθηγητής εφαρμοσμένης εντομολογίας, Νικόλαος Παπαδόπουλος.

Από το 1916

Το δίπτερο έντομο drosophila Suzuki είναι ένα από τα μόλις δύο είδη μύγας του γένους drosophila που προκαλούν ζημιές σε καλλιέργειες. Ιθαγενές είδος της Νοτιοανατολικής Ασίας, με επιβεβαιωμένη παρουσία στην Ιαπωνία ήδη από το 1916, πέρασε μόλις το 2008 στις ΗΠΑ και στον Καναδά και έναν χρόνο αργότερα στην Ευρώπη, προφανώς μέσω των θαλάσσιων εμπορικών δρόμων. Κατά μέσο όρο, κάθε θηλυκό γεννάει 1-3 αβγά σε κάθε οπή ωοτοκίας μέσα στο φρούτο που προσβάλλει και συνολικά περισσότερα από 300 αβγά σε όλη τη ζωή του. Στην Ιαπωνία αναφέρεται ότι το έντομο έχει 13 γενιές κατ’ έτος.

Οι αριθμοί

• 60 % της παραγωγής καταστράφηκε από την «επίθεση» της Drosophila Suzuki το 2017 στους οπωρώνες του Νομού Πέλλας και κυρίως στις κερασιές της επαρχίας Αλμωπίας. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις η απώλεια παραγωγής ξεπέρασε και το 80%
• 1-3 αβγά γεννάει κάθε θηλυκό σε κάθε οπή ωοτοκίας μέσα στο φρούτο που προσβάλλει και συνολικά περισσότερα από 300 αβγά σε όλη τη ζωή του.