Παιδιά ενός κατώτερου θεού

Εφτάχρονα αγόρια και κορίτσια, των οποίων η παιδική αθωότητα έχει σβήσει από το πρόσωπό τους, αναγκάζονται από εκμεταλλευτές, σε πολλές περιπτώσεις είναι οι ίδιοι οι γονείς τους, να ζητιανεύουν στους δρόμους, να πουλάνε χαρτομάντηλα, να περιφέρονται παίζοντας κάποιο μουσικό όργανο για φιλοδώρημα ή να καθαρίζουν τζάμια αυτοκινήτων σε σηματοδότες.

Σε λίγο μεγαλύτερη ηλικία, όταν θα έπρεπε να φοιτούν σε κάποιο Γυμνάσιο, σε χωράφια της ελληνικής υπαίθρου, κάτω από τον καυτό ήλιο, καλλιεργούν τη γη για το μεροκάματο ή μαζεύουν καρπούς οπωροφόρων δέντρων. Όταν μεγαλώσουν λίγο παραπάνω και «δέσει» το κορμί τους, εντοπίζονται σε γιαπιά να κουβαλούν σακιά με τσιμέντο και να βοηθάνε στις οικοδομικές εργασίες.

Είναι παιδιά που δε γνώρισαν το ανέμελο παιχνίδι, που βίωσαν από πολύ μικρά τη σκληρότητα της ζωής, που ακόμα και δικοί τους άνθρωποι τους είπαν ότι αυτός είναι ο φυσιολογικός τρόπος επιβίωσης. Παιδιά που αναγκάζονται να «δουλεύουν» έξι έως δώδεκα ώρες την ημέρα, για να μπορέσουν να επιβιώσουν ή να εξοικονομήσουν λίγα χρήματα για την επιβίωση της οικογένειάς τους.

Σε πολλές περιπτώσεις είναι αναγκασμένα να ζουν ακόμα και μαζί με άλλα είκοσι άτομα (ανήλικους και ενήλικους και συχνά χωρίς τους γονείς τους), σε υπόγεια και ημιυπόγεια διαμερίσματα, υπό άθλιες συνθήκες και χωρίς να τηρούνται ούτε καν οι στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής. Συχνά βρίσκονται αντιμέτωπα με λεκτική ή ψυχολογική βία, όταν τα χρήματα που εξοικονομούν είναι λιγότερα από τις προσδοκίες του εκμεταλλευτή, ενώ έχουν καταγραφεί περιπτώσεις, κατά τις οποίες έχουν πέσει θύματα και σωματικής βίας ή ακόμα και σεξουαλικής κακοποίησης.

Μόνο στη Θεσσαλονίκη φτάνουν τα 545

Σύμφωνα με τον Σελατίν Μουσταφάογλου, μέλος των ομάδων Street Workers της μη κυβερνητικής οργάνωσης «ΆΡΣΙΣ», μόνο στη Θεσσαλονίκη ο αριθμός των ανηλίκων που εργάζονται με κάποιο τρόπο φτάνει σήμερα τους 545. Από τα παιδιά αυτά τα 450 είναι ασυνόδευτα προσφυγόπουλα, περίπου τα 50 από την Ελλάδα και τα υπόλοιπα από βαλκανικές χώρες, κυρίως από την Αλβανία και τη Βουλγαρία.

«Οι εκμεταλλευτές μπορεί να είναι ακόμα και οι γονείς τους. Συνήθως μαζί με αυτούς τα παιδιά επαιτούν στους δρόμους της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, υπάρχουν και κυκλώματα που εκμεταλλεύονται τα παιδιά αυτά, τα οποία δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν την κατάστασή τους. Είναι παιδιά που γνώρισαν από πολύ μικρά τη φτώχεια και την ανέχεια, δεν έτυχαν εκπαίδευσης και έμαθαν ότι με αυτόν τον τρόπο πρέπει να ζουν», τονίζει ο κ. Μουσταφάογλου.

Κατά τον ίδιο, έχουν καταγραφεί και περιπτώσεις, κατά τις οποίες οι ίδιοι οι γονείς (κυρίως πολύτεκνες οικογένειες βαλκανικών χωρών) νοικιάζουν τα παιδιά τους σε εκμεταλλευτές, που τα μεταφέρουν στην Ελλάδα και τα εξωθούν σε κάθε είδους εργασία ή στην επαιτεία. Οι συγκεκριμένες οικογένειες έχουν συνήθως οικογενειακά προβλήματα ή μπορεί να αδυνατούν να εξυπηρετήσουν κάποιο δάνειο. Ένα μεγάλο μέρος από αυτά τα παιδιά δε γυρίζει ποτέ στην οικογένειά του και πολύ συχνά πέφτει στην παρανομία…

Παιδιά στην παραβατικότητα

Εκμεταλλευόμενοι τους μεγάλους όγκους προσφύγων στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, κακοποιοί δελεάζουν συνήθως ασυνόδευτα προσφυγόπουλα και τα εξωθούν σε κάθε λογής παρανομία. Το αποτέλεσμα είναι 15χρονοι και 16χρονοι να στήνονται σε σκοτεινές γωνιές του κέντρου της Θεσσαλονίκης και ως «βαποράκια» να πουλάνε ποσότητες ναρκωτικών, να συγκροτούν μικρές εγκληματικές ομάδες και να προχωρούν σε κλοπές μέσα σε αστικά λεωφορεία ή στους δρόμους, ακόμα και με την απειλή κάποιου αιχμηρού αντικειμένου ή να γίνονται τα ίδια διακινητές προσφύγων. Με κίνδυνο τη ζωής τους, αλλά και τη ζωή αυτών που μεταφέρουν, 15χρονοι αναγκάζονται να οδηγούν βανάκια και να μεταφέρουν με αυτά άλλους πρόσφυγες προς τις πόλεις. 

Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Σύμφωνα με την Αναστασία Καρκούλια, δικηγόρο του Δικτύου για τα Δικαιώματα του Παιδιού, η πλειοψηφία των περιστατικών που φτάνουν στο Δίκτυο είναι παιδιά από Πακιστάν και Μπαγκλαντές, αλλά και από Αφγανιστάν ή και Αλγερία. Είναι παιδιά από χώρες όπου συνήθως εργάζονται από την ηλικία των πέντε ετών, οπότε αρκετές φορές είναι το μόνο που γνωρίζουν. Μάλιστα, πολλές φορές μέσα στην κοινότητά τους υπάρχουν και κυκλώματα τα οποία, με το που φτάνουν οι ανήλικοι στην Ελλάδα, τους παίρνουν και τους προωθούν στην εργασία. 

Όπως αναφέρει η ίδια, τα τελευταία δύο χρόνια το Δίκτυο έχει εντοπίσει περίπου 350 παιδιά που εργάζονται, τα δύο στα τρία από το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές, κάποια από αυτά σε απάνθρωπες συνθήκες, για παράδειγμα, σε αγροτικές περιοχές χωρίς μισθό ή σε μικρομάγαζα γειτονιάς, όπου δουλεύουν ανασφάλιστα. Ανάμεσά τους είναι και παιδιά που δεν έχουν εντοπιστεί από τις Αρχές για πάνω από ένα χρόνο και είναι άστεγα. Είναι πρόθυμα να δουλέψουν οπουδήποτε λίγο ψωμί ή για ένα φρούτο.