Αυτοψία στα πρώην βασιλικά ανάκτορα στο Τατοΐ: Από την εγκατάλειψη στην αξιοποίηση

Ένα βίντεο ντοκουμέντο για την κατάσταση που επικρατεί στα πρώην βασιλικά ανάκτορα στο Τατόι δημοσιεύει το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Μια πραγματική «αυτοψία» του χώρου, στον οποίον, μετά τη συνάντηση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, με την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, μετά τις προγραμματικές δηλώσεις, δείχνει ότι δρομολογούνται καταιγιστικές εξελίξεις γύρω από το θέμα της αξιοποίησης του Κτήματος. 

Ξεναγός του Πρακτορείου, ο Πρόεδρος των «Φίλων του κτήματος Τατοΐου Βασίλης Κουτσαβλής, ο οποίος θεωρεί ότι «υπάρχει σχέδιο, υπάρχουν χρήματα που δεν έχουν απορροφηθεί από κοινοτικές χρηματοδοτήσεις, συνεπώς είναι μια καλή αρχή που μπορεί να ξεπεράσει τη γραφειοκρατία και επιτέλους να αρχίσει το Τατόι να αποτελεί μεγάλη πηγή εσόδων».

Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του ΔΣ του Σωματείου, το γεγονός ότι δίνεται στο υπουργείο Πολιτισμού ο συντονιστικός ρόλος μεταξύ των τεσσάρων συναρμόδιων υπουργείων (ΥΠΠΟ, ΥΠΕΚΑ, Αγροτικής Ανάπτυξης, Οικονομικών) αποτελεί μια πολύ καλή αρχή για να περιοριστεί το «κουβάρι» γραφειοκρατίας και συναρμοδιοτήτων μεταξύ των εμπλεκόμενων κρατικών φορέων.

Η εγκατάλειψη

Η πρώτη επαφή του επισκέπτη στο Τατόι ξεκινά με τη διαπίστωση στην κεντρική πύλη ότι τα μαύρα σιδερένια κάγκελα με τις λόγχες κατά μήκος του δρόμου που έφθαναν εκατοντάδες μέτρα μέχρι τα ανάκτορα δεν υπάρχουν. Έχει κλαπεί ακόμη και το κεντρικό φύλλο από μασίφ σίδερο της πόρτας στην ανακτορική είσοδο, ήδη από τη δεκαετία του '80-'90. 

Είναι το σημείο που διαπιστώνει κανείς, όπως μας λέει ο κ. Κουτσαβλής, ότι ο χώρος διαιρείται σε δύο μέρη: «Την επίσημη ανακτορική ενότητα με προεξέχων κτίριο το ανάκτορο και το δεύτερο μέρος που είναι η αγροτροφική μονάδα, το φρουραρχείο το ιστορικό ξενοδοχείο «Τατόιον», το κοιμητήριο κλπ».

Καταγράφοντας το ανάκτορο με drone από ψηλά αλλά και προσεγγίζοντας τον περιβάλλοντα χώρο από κάτω η διαπίστωση της εγκατάλειψης είναι προφανής. Καμία συντήρηση, ρωγμές, σπασμένα μάρμαρα και χορταριασμένοι και με εμφανή υγρασία, τοίχοι. 

Η ανακατασκευή και η δημιουργία ενός μουσείου με τα εκθέματα που φυλάσσονται, θα μπορούσε να δημιουργήσει μια τεράστια πηγή εσόδων και ένα ιδιόμορφο θεματικό τουρισμό.

Η αγορά με χρήματα της προίκας

Ο πρόεδρος των Φίλων κ. Κουτσαβλής μας διηγείται την ιστορία του κτήματος και πώς ο τότε βασιλιάς Γεώργιος ο Α' με ένα αντίτιμο 300.000 δραχμών που είχε από την προίκα της συζύγου του, Όλγας Κονσταντίνοβα Ρομανόφ, αγοράζει από την οικογένεια Σούτσου τα 35.000 στρέμματα για να κτίσει τη θερινή του κατοικία.

Μάλιστα φέρεται να είναι ο ίδιος ο Ερνέστος Τσίλλερ που υπέδειξε στον τότε βασιλιά το Τατόι -για το οποίο γνώριζε ότι ο Σούτσος πρόθυμος θα πωλούσε- εκθειάζοντάς του το κλίμα, την ύπαρξη σε αυτό άφθονου νερού καθώς και την άμεση επικοινωνία του με την πρωτεύουσα. 

Μάλιστα αφού αγοράσθηκε, η Όλγα το πρώτο πράγμα που θα χτίσει στο Τατόϊ είναι το βασιλικό παρεκκλήσιο, ο ναός του προφήτη Ηλία.

«Ο Τσίλερ αναλαμβάνει το σχεδιασμό των ανακτόρων αλλά στο πρώτο σχέδιο εξοργίζεται ο Γεώργιος ο Α' καθώς ο Τσίλερ παρουσιάζει ένα κτίριο τεραστίων διαστάσεων (τα σχέδια αυτά φυλάσσονται στα αρχεία της ελληνικής πινακοθήκης), επιθυμούσε κάτι πιο μικρό καθώς δεν χαρακτηριζόταν μεγαλομανής και δεν πρόβαλλε τα πλούτη Το δεύτερο σχέδιο του Τσίλερ είναι ένα μικρότερο ελληνο-ελβετικού ρυθμού».

Ενα στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι το 1924 -όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Πρόεδρος των Φίλων του κτήματος Τατοΐου- όταν η Ελλάδα ανακηρύσσεται αβασίλευτη δημοκρατία, ολόκληρη η έκταση περνάει στο ελληνικό Δημόσιο για πρώτη φορά και τότε, όπως λέει ο κ. Κουτσαβλής, «αντί να το αφήσει το ελληνικό Δημόσιο να ρημάξει όπως έγινε εδώ τα τελευταία 30 χρόνια, δημιουργείται ενιαίος φορέας διαχείρισης υπό το Υπουργείο Εργασίας, έρχονται ορφανά παιδιά από όλη την Ελλάδα και ζουν στο γεωπονικό ορφανοτροφείο, γίνονται οι καλλιέργειες, τα ζώα, όλα λειτουργούν άψογα, χωρίς βασιλική αιγίδα».

Αυτό το παράδειγμα δείχνει πόσο αξιοποιήσιμα θα μπορούσαν να γίνουν και σήμερα η έκταση και τα κτίρια, και να αναπτύξουν, μεταξύ των άλλων, ένα ιδιόμορφο θεματικό αγροτουρισμό με διαπεραστικότητα, όπου θα μπορεί να συμμετέχει στις δραστηριότητες και ο επισκέπτης.

Το κτήμα, λέει χαρακτηριστικά ο κ. Κουτσαβλής, «μας το παρέδωσε η ιστορία, μέσα από δύο παγκοσμίους πολέμους, εθνικούς διχασμούς, εμφυλίους, χούντες, δικτατορίες, και δεν είμαστε ανάξιοι εμείς οι νέοι Ελληνες, να αξιοποιήσουμε αυτό το στολίδι, να το σώσουμε και να το παραδώσουμε στις επόμενες γενιές». Γι' αυτό γεννάται σήμερα αυτό το ερώτημα περί αξιοποίησης, συνεχίζει ο ίδιος,«πόσο σημαντικό είναι να καταφέρουμε επιτέλους να σώσουμε το Τατόι».

Το ξενοδοχείο στο Τατόι

Ένα από τα ισχυρά «χαρτιά» για την αξιοποίηση, εκτός από την εκθεσιακή πλευρά όπου μαζί με το ανάκτορο θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν τα αυτοκίνητα και οι άμαξες, το οινοποιείο κ.α., είναι η επαναλειτουργία του ξενοδοχείου, που είχε κτίσει ο τότε βασιλιάς Γεώργιος με στόχο την παραγωγή εσόδων.

Αυτό το ξενοδοχείο λειτουργούσε με οκτώ δωμάτια, ως ξενοδοχείο βουνού. 

Εκείνη την εποχή μας λέει ο κ. Κουτσαβλής, ο δρόμος που ένωνε την Αθήνα με την Χαλκίδα περνούσε από το σημείο αυτό και έτσι υπήρχε κίνηση επιβατών. Κάποιοι άλλοι, ας τους ονομάσουμε φιλοβασιλικούς, έφθαναν και έμεναν πολλές ημέρες και ξεχειμώνιαζαν για να είναι δίπλα στη βασιλική οικογένεια, μέσα στα πόδια τους, κάτι που δεν άρεσε καθόλου στον Γεώργιο, ο οποίος καθιερώνει κανονισμό λειτουργίας που αναρτάται στο ξενοδοχείο και απαγόρευε να παραμείνουν οι επισκέπτες πάνω από τρία βράδια.

Ας σημειωθεί ότι παλαιότερα είχε εκδηλωθεί ενδιαφέρον ο χώρος να γίνει καζίνο ακόμη και ταβέρνα, κάτι απαράδεκτο, που τελικά απέτυχε. Ετσι, όπως λέει ο πρόεδρος των Φίλων, τίποτα δεν πρέπει να δημιουργηθεί πέρα από αυτό που ήταν στην ιστορία του. Ένα ξενοδοχείο μπουτίκ με θέα από την Πάρνηθα, στην Πεντέλη και που θα δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να βρίσκουν χρόνο για να αξιοποιούν τις προσφορές του χώρου σε ένα πλούσιο και όμορφο περιβάλλον.

Ο Σύλλογος Φίλων Τατοΐου χαιρετίζει πάντως την απόφαση του κεντρικού κράτους να αξιοποιήσει το χώρο και βρίσκεται στο πλευρό του Υπουργείου Πολιτισμού και της Λίνας Μενδώνη, διατηρεί ανοικτό δίαυλο επικοινωνίας έτσι ώστε το σχέδιο αξιοποίησης να προχωρήσει με ταχύτατους ρυθμούς και θεωρεί ότι δεν είναι οικονομικό το θέμα: «Χρήματα υπάρχουν στα Κοινοτικά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, υπάρχουν ιδιώτες και ιδιωτικοί φορείς που θέλουν να βάλουν «πλάτη» για αυτήν την εθνική προσπάθεια, να σώσουμε το Τατόϊ και μαζί του ένα πλούσιο οικοσύστημα στις πλαγιές της Πάρνηθας».

*Τη σκηνοθεσία και το σενάριο του τηλεοπτικού αφιερώματος του ΑΠΕ-ΜΠΕ υπογράφει ο Γιώργος Κουβαράς.