Έτσι ήταν ο πρωτόγονος ελέφαντας της Λέσβου (vid)

Tο δεινοθήριο, το οποίο έζησε πριν από 19 εκατοµµύρια χρόνια στις όχθες µιας προϊστορικής λίµνης στη σηµερινή Λέσβο, «ζωντανεύει» στα µάτια ερευνητών και κοινού. Επιστήµονες του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου Δάσους δηµιούργησαν ένα µοντέλο που αναπαριστά σε φυσικό µέγεθος το πρωτόγονο προβοσκιδωτό –πρόγονο του σηµερινού ελέφαντα– µε βάση απολιθωµένα οστά κάτω γνάθου που βρέθηκαν στο νησί και το παρουσιάζουν για πρώτη φορά.

Το µοντέλο (ύψους 2,20 µ. και µήκους 3,50 µ.) δηµιουργήθηκε έπειτα από πολυετή επιστηµονική παλαιοντολογική έρευνα, µε τη συνεργασία και του Τµήµατος Γεωλογίας του ΑΠΘ, και παρουσιάζεται στην έκθεση «Το δεινοθήριο της Λέσβου», που εγκαινιάστηκε χθες το απόγευµα στο επιµελητήριο του νησιού στη Μυτιλήνη. Από τις 6 ∆εκεµβρίου θα µεταφερθεί στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωµένου ∆άσους Λέσβου στο Σίγρι, όπου θα «συστήνεται» στο εξής σε µαθητές, φοιτητές, ερευνητές και στους επισκέπτες του Απολιθωµένου ∆άσους.

Μαζί µε το δεινοθήριο, στην έκθεση που στήθηκε µε την επιµέλεια της παλαιοντολόγου του Μουσείου Κατερίνας Βασιλειάδου, παρουσιάζονται η απολιθωµένη γνάθος του, δόντια αλιγάτορα και άλλων πρωτόγονων ζώων που βρέθηκαν στην περιοχή, καθώς και ίχνη και απολιθώµατα των φυτών που αποτελούσαν την τροφή τους. Επίσης, 
σε µια εικονική αναπαράσταση το κοινό θα µπορεί να έχει µια εικόνα της χλωρίδας και της πανίδας της περιοχής στην εποχή του Μειόκαινου.

«Εχουµε βρει απολιθώµατα από διάφορα ερπετά, µικροθηλαστικά (ποντίκια και άλλα τρωκτικά), αλιγάτορες, σαύρες, νυχτερίδες, ασπόνδυλα και ψάρια της λίµνης. Από τη σύνθεση της χλωρίδας µπορούµε να βγάλουµε συµπεράσµατα για τα ζώα που ζούσαν εκεί, ενώ µπορούµε να υποθέσουµε για την παρουσία και µεγάλων σαρκοφάγων ζώων, όπως οι µαχαιρόδοντες και άλλα αιλουροειδή, παρότι δεν έχουµε βρει κάποια ίχνη τους µέχρι σήµερα» σηµειώνει στο «Εθνος» ο διευθυντής του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας, καθηγητής Νικόλαος Ζούρος.

Το παλαιότερο

Το δεινοθήριο της Λέσβου ζούσε πριν από 19 έως 18,4 εκατοµµύρια χρόνια στις όχθες µιας λίµνης της εποχής του Μειόκαινου στη σηµερινή Λέσβο και δεν αντιµετώπιζε δυσκολία στην αναζήτηση τροφής µέσα στο πυκνόφυτο υποτροπικό δάσος. Χρησιµοποιούσε τους χαυλιόδοντές του για να κατεβάζει τα κλαδιά των ανθοφόρων και καρποφόρων δέντρων και να µασά τα τρυφερά φύλλα τους, ενώ µαζί µε δεκάδες άλλα είδη θηλαστικών δροσιζόταν στο νερό της λίµνης, όπου ζούσαν αλιγάτορες, ερπετά και πολλά είδη ψαριών.

Το ζώο βρισκόταν στην εφηβεία του όταν θάφτηκε ζωντανό κάτω από τόνους στάχτης την περίοδο των µεγάλωνηφαιστειακών εκρήξεων. Το καταστροφικό γεωλογικό φαινόµενο έσβησε κάθε ίχνος ζωής στην περιοχή, αλλά απολίθωσε και κράτησε «ζωντανό» εκατοµµύρια χρόνια αργότερα ένα ανεκτίµητο µνηµείο της φύσης, δίνοντας πολύτιµες πληροφορίες για την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, αλλά και για το κλίµα της εποχής.

Το 1999, µέσα σε λιµναία ιζήµατα που είχαν σκεπαστεί από ηφαιστειακά στρώµατα, στην περιοχή του Γαβαθά στη Βόρεια Λέσβο, βρέθηκε η απολιθωµένη κάτω γνάθος του θηλαστικού και τα οστά που τη συνέδεαν µε το κρανίο του. Πάνω σε κάθε ηµιγνάθο βρίσκονται πέντε δόντια. Οι παλαιοντολόγοι το ταυτοποίησαν και διαπίστωσαν ότι πρόκειται για νεαρό προδεινοθήριο (είδος Prodeinotherium bavaricum), το παλαιότερο µεγάλο θηλαστικό στο είδος του που βρέθηκε στην Ευρώπη.

Η εύρεσή του ήταν ιδιαίτερα σηµαντική, καθώς σηµατοδότησε την πρώτη µετανάστευση των γιγαντιαίων προβοσκιδωτών από την Αφρική προς την Ευρασία, που πραγµατοποιήθηκε πριν από 19 εκατοµµύρια χρόνια µέσω του σηµερινού ελλαδικού χώρου, ο οποίος τότε αποτελούσε την Αιγηίδα.

«Η Αιγηίδα ήταν µια ενιαία ηπειρωτική περιοχή, από τη σηµερινή Μακεδονία και τη Θεσσαλία έως τις µικρασιατικές ακτές, χωρίς να µεσολαβεί θάλασσα. Την εποχή του Μειόκαινου βρισκόταν πιο κοντά στον Ισηµερινό και είχε ηµιτροπικό κλίµα, σαν και αυτό που έχει σήµερα η Νότια Ασία, το Βιετνάµ, η Σρι Λάνκα, η Καµπότζη και η Νότια Ινδία» εξηγεί ο κ. Ζούρος.