Το τραμ... βούλιαξε στον Ιλισό

Χωρίς συντήρηση παραµένουν σηµαντικά έργα υποδοµής ακόµα και στο κέντρο της Αθήνας, καθώς εδώ και δεκαετίες το... µπαλάκι των αρµοδιοτήτων πετάγεται από φορέα σε φορέα και από υπηρεσία σε υπηρεσία, χωρίς να υπάρχει συνολική στρατηγική για την ασφαλή λειτουργία τους. Ακόµα και οι γραµµές του τραµ έχουν κατασκευαστεί πάνω από την υπόγεια κοίτη του Ιλισού, η οποία παρουσιάζει εντονότατα σηµεία διάβρωσης µε κίνδυνο να µετατραπεί ανά πάσα στιγµή σε παγίδα. Κι αυτό παρότι πριν από την κατασκευή του µετρό και του τραµ υπήρξαν σχετικές επισηµάνσεις των ειδικών σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγµές (το 1998 και το 2002), οι οποίες ωστόσο αγνοήθηκαν.
Οι φάκελοι, µάλιστα, από τις συγκεκριµένες τεχνικές εκθέσεις, τις οποίες παρουσιάζει σήµερα το «Eθνος», βρέθηκαν σε χαρτόκουτα στην αποθήκη ενός αµαξοστασίου του µετρό χωρίς µέχρι τώρα να αποτελέσουν την αφορµή για έργα συντήρησης.

Το µέγεθος του προβλήµατος εντοπίστηκε ύστερα από την καθίζηση που υπέστη πριν από µερικούς µήνες ένας δηµοτικός χώρος στάθµευσης στον σταθµό του ΗΣΑΠ στον Ταύρο. Από τις αυτοψίες που ακολούθησαν ύστερα από εντολή του υπουργού Υποδοµών Χρήστου Σπίρτζη και συνεργασία του µε την περιφερειάρχη Αττικής Ρένα ∆ούρου και από τα αποτελέσµατα του ελέγχου σπηλαιολόγων που παραδόθηκαν στην ΕΥ∆ΑΠ και το υπουργείο πριν από µερικές ηµέρες, προέκυψε η ανάγκη άµεσων επεµβάσεων.
Φαίνεται µάλιστα ότι η κατάσταση της υποδοµής σε ορισµένα σηµεία είναι τόσο οριακή, ώστε ο κ. Σπίρτζης έδωσε εντολή για προληπτική διακοπή της κυκλοφορίας του τραµ στο τµήµα Κασοµούλη - Σύνταγµα εντός δύο ηµερών. Οι στάσεις που θα επηρεαστούν από την αναστολή της λειτουργίας του τραµ είναι οι Νέος Κόσµος, Συγγρού-Φιξ, Ζάππειο και Σύνταγµα. Αντιθέτως δεν θα γίνει το ίδιο µε την κυκλοφορία των οχηµάτων, η οποία θα συνεχιστεί κανονικά, καθώς σύµφωνα µε πληροφορίες κυρίως η νησίδα του τραµ βρίσκεται ακριβώς πάνω από τον αγωγό, ενώ οι λωρίδες κυκλοφορίας των οχηµάτων είναι σε στέρεο έδαφος.

Πρώτη αυτοψία

Ερωτηθείς για το ενδεχόµενο αποκλεισµού και της οδικής κυκλοφορίας, ο κ. Σπίρτζης σηµείωσε ότι «το τραµ έχει µεγάλο φορτίο, δεν µεταφέρει έναν επιβάτη. Αλλά το σηµαντικότερο είναι γιατί ένα µεγάλο κοµµάτι του τραµ είναι πάνω από τον κλειστό αγωγό σε µεγάλο τµήµα, σε πολύ µεγάλο τµήµα. ∆εν είναι ένα σηµειακό κοµµάτι» επισήµανε.

Ηδη έχει γίνει µια πρώτη αυτοψία στην κοίτη του Ιλισού από την παλιά Σχολή Χωροφυλακής στην οδό Μεσογείων και τη Μιχαλακοπούλου έως τη Χαµοστέρνας στην Καλλιθέα, ενώ οι αυτοψίεςεπικινδυνότητας θα συνεχιστούν και σε άλλους άξονες. Με τη διαδικασία του κατεπείγοντος θα γίνουν οι µελέτες για τα απαραίτητα έργα ενίσχυσης της υπόγειας κοίτης, οι οποίες και θα αποκαλύψουν τις επεµβάσεις που πρέπει να γίνουν αλλά και το ύψος της δαπάνης, η οποία θα καλυφθεί από το Πρόγραµµα Δηµοσίων Επενδύσεων. Οπως καταδεικνύουν οι φωτογραφίες των σπηλαιολόγων µηχανικών που κατέβηκαν στην κοίτη του Ιλισού για να αποτυπώσουν τις βλάβες στα έργα, υπάρχουν σηµεία στα οποία παρατηρείται υποσκαφή θεµελίων αντιστήριξης, έντονο νεροφάγωµα, αποκάλυψη και διάβρωση των ράβδων οπλισµού, ενώ σε κάποια σηµεία έχει κοπεί και µέρος των φορέων ή λείπουν τµήµατα του τοιχίου. Εµφανίζονται συγκεντρώσεις νερού (ποταµάκια) µέσα στον αγωγό ως αποτέλεσµα του ξηλώµατος και της αποκόλλησης του σκυροδέµατος από τον πυθµένα του έργου.

Ο κ. Σπίρτζης σηµείωσε µάλιστα ότι «το παράδειγµα της Καλλιθέας µπορεί να γίνει σε πάρα πολλά σηµεία που διατρέχουν τον Ιλισό». Προσέθεσε δε ότι «το αντιπλημμυρικό έχει να καθαριστεί 60 χρόνια, έχει νεροφαγώματα και δεν μπορούν να εκτιμηθούν οι ζημιές στο έργο». «Αντιμετωπίζουμε με υπευθυνότητα αυτό που έδειξαν οι αυτοψίες αντί να το κρύβουμε κάτω από το χαλί. Δεν θέλουμε να κλείσουμε τα μάτια αντί να κλείσουμε το τραμ για 5, 8 μήνες ή 1 χρόνο» δήλωσε ο υπουργός. Από την πλευρά της η κυρία Δούρου σημείωσε ότι «ερχόμαστε να καλύψουμε κενά και αβελτηρίες του παρελθόντος», επισημαίνοντας ότι «η περίπτωση του Ιλισού είναι χαρακτηριστική».

Αν και ο υπουργός Υποδομών απέδωσε την αγνόηση των τεχνικών εκθέσεων στη βιασύνη να ολοκληρωθεί το έργο του τραμ για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, επισήμανε ότι «δεν καταλαβαίνουμε γιατί μετά τους Ολυμπιακούς δεν έγινε κάποια ενέργεια προκειμένου αυτό το έργο να συντελεστεί όπως έπρεπε», δεδομένου ότι περνάει πάνω από τον κλειστό ποταμό, τον κλειστό αγωγό του Ιλισού.

Για το ζήτημα υπήρξε αναφορά σε τεχνική έκθεση του 1988, η οποία είχε παραγγελθεί εν όψει των κατασκευαστικών έργων του μετρό για την αποτί-
μηση κινδύνου των κτιρίων της περιοχής, καθώς ο μετροπόντικας θα περνούσε από κοντινό σημείο. Στην έκθεση αυτή περιλαμβάνεται χειρόγραφη αναφορά πως «υπάρχουν ενδείξεις ότι η θεμελίωση του τοίχου αντιστηρίξεως είναι ανεπαρκής ή πλημμελής» στο σημείο από την Καλλιρρόης μέχρι τη Συγγρού.
Σε άλλο σημείο μάλιστα ο μηχανικός ζητεί πρόσθετα στοιχεία για τη συμπλήρωση του φακέλου για:

• την πεζογέφυρα της Στρόγκονωφ (πλατεία Αρμενίων – Καλλιρρόης/Κασομούλη),
• τους μεγάλους τοίχους αντιστήριξης εκατέρωθεν των υπόγειων διαβάσεων της Καλλιρρόης,
• τις δίδυμες μεγάλες γέφυρες της Συγγρού πάνω από τις υπόγειες διαβάσεις της Καλλιρρόης,
• τον δίδυμο αγωγό του Ιλισού κατά μήκος της Καλλιρρόης και
• τις διαβάσεις της Καλλιρρόης εκατέρωθεν της Συγγρού πάνω στον αγωγό. «Για όλες αυτές τις κατασκευές, μάλλον βαριές και άκαμπτες, κυρίως από οπλισμένο ή προτεταμένο σκυρόδεμα, δεν έχουν υποβληθεί εκ μέρους της Κ/Ξ ΟΜ εκθέσεις και στοιχεία για τη δόμηση και την κατάστασή τους, έστω συνο-

πτικώς. Ετσι θα παρακαλούσα όπως επισημάνετε τη σημαντική αυτή έλλειψη προς την Κ/Ξ ΟΜ και ζητήσετε την επείγουσα εκ μέρους τους συμπλήρωση του φακέλου» αναφέρει. Σε τεχνική έκθεση της εταιρείας SST το 2002 για το έργο του τραμ μετά τη διενέργεια αυτοψίας στην υπόγεια κοίτη του Ιλισού από τη λεωφόρο Βουλιαγμένης ως την οδό Φραντζή, σύμφωνα με τον κ. Σπίρτζη, «καταγράφηκε διάβρωση στο σκυρόδεμα, στα τοιχία αντιστήριξης, στον οπλισμό, σε όλα τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του έργου». Τον Ιανουάριο του 2002, σε εκθέσεις του Εργαστηρίου Αντισεισμικής Τεχνολογίας του ΕΜΠ κατά τη διάρκεια κατασκευής του τραμ, έπειτα από εντολή της κοινοπραξίας κατασκευής «ελέγχθηκε μόνο η πλάκα επικάλυψης του Ιλισού και όχι τα τοιχία αντιστήριξης. Δηλαδή ελέγξαμε την πλάκα, αλλά όχι πού στηρίζεται η πλάκα. Ενα μέρος είναι στα πρανή που έκανε ο Μεταξάς» σημείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Σπίρτζης.

Η εκτροπή του ποταμού

Σημειώνεται ότι το έργο του Ιλισού ξεκίνησε τη δεκαετία του 1930, τότε που ο Ιλισός δεν είχε εκβολές στο Φάληρο και ήταν παραπόταμος του Κηφισού.  Το 1936 έγινε η εκτροπή και η νέα κοίτη πήγε στη λεωφόρο Παναγή Τσαλδάρη στα όρια των Δήμων Μοσχάτου και Καλλιθέας, εκβάλλοντας στον φαληρικό όρμο. Μέχρι τότε έστριβε στην Καλλιθέα και έπεφτε στον Κηφισό. Το υπουργείο Υποδομών, πάντως, αναμένεται να καταθέσει σχέδιο νόμου στη Βουλή για τη δημιουργία ηλεκτρονικού συστήματος καταγραφής, λειτουργίας και συντήρησης δημοσίων και ιδιωτικών έργων και παρατηρητηρίου τιμών και προδιαγραφών. Θα υπάρχει ένα μητρώο υποδομών σε ηλεκτρονική μορφή για όλες τις υποδομές που υπάρχουν μαζί με τον φάκελο ασφάλειας και λειτουργίας, ώστε να είναι σαφές πότε πρέπει να γίνεται συντήρηση ενός έργου και ποιοι θα τη διεκπεραιώνουν. «Μέχρι τώρα φτιάχναμε ένα έργο, μια υποδομή, δεν τη συντηρούσε κανείς και προφανώς δεν τη λειτουργούσαν και αυτοί που έπρεπε να τη λειτουργήσουν» κατέληξε ο κ. Σπίρτζης