Τα καλά κρυμμένα μυστικά του Κολλεγίου Ανατόλια από την εποχή των ναζί…

Το Κολλέγιο Ανατόλια της Θεσσαλονίκης, ένα από τα μεγαλύτερα και πιο λαμπρά εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, κρύβει στα έγκατά του καλά κρυμμένα μυστικά από τα σκοτεινά χρόνια της ναζιστικής κατοχής.

Δύο τούνελ με θαλάμους και βαριές σιδερόφρακτες πόρτες που βρίσκονται σε βάθος μέχρι 15 μέτρα από το ισόγειο του κεντρικού κτιρίου αποκαλύπτουν τον μυστικό κόσμο του εκπαιδευτικού ιδρύματος που έχει γεννήσει μύθους και ιστορίες στο μυαλό των μαθητών του σχολείου εδώ και δεκαετίες.

Κάτω από τις αίθουσες διδασκαλίας από τις οποίες πέρασαν, εκτός όλων των άλλων, και οι γόνοι μερικών από τις πλουσιότερες και πιο γνωστές οικογένειες της Θεσσαλονίκης, της χώρας αλλά και των Βαλκανίων, διακλαδώνονται δύο τούνελ που είχαν κατασκευάσει οι ναζί όταν κατέλαβαν την περιοχή και εγκατέστησαν από τον Απρίλιο του 1941 ως το 1944 την κεντρική τους διοίκηση στους χώρους του κολλεγίου, εκεί όπου ο στρατηγός Τσολάκογλου υπέγραψε το Πρωτόκολλο Παράδοσης της Ελλάδας.

Αμέσως μετά την εγκατάστασή τους οι Γερμανοί κατακτητές κατασκεύασαν τα δύο τούνελ κάτω από το κολέγιο, απομεινάρι σήμερα, μιας σκοτεινής εποχής… Ακόμα και σήμερα 75 χρόνια μετά, τα βαθιά χωμένα στη γη τούνελ προκαλούν ανατριχίλα.

«Βουτιά» στην ιστορία

Ο πρόεδρος ιδρύματος δρ Πάνος Βλάχος ήταν αυτός που άνοιξε στο ethnos.gr την κεντρική πόρτα για αυτή τη βουτιά στην Ιστορία. Η είσοδος για το πρώτο τούνελ ξεκινά πίσω από έναν διάδρομο από τον οποίο περνούν καθημερινά εκατοντάδες παιδιά. Η βαριά πόρτα ξεκλειδώνει με θόρυβο κι αμέσως αποκαλύπτονται λίγα σκαλιά που πρέπει να κατεβεί κάποιος για να μπει στο στενό τοξωτό τούνελ.

Ο αέρας μυρίζει μούχλα και υγρασία, θαρρείς και τίποτε δεν έχει αλλάξει από τα χρόνια που οι ναζί το χρησιμοποιούσαν. Χρειάζεται να κατεβούμε περίπου 2,5 μέτρα για να βρεθούμε σε έναν διάδρομο που έχει πλάτος λιγότερο από ένα μέτρο και ύψος 2,20 μ. Η απόκοσμη ησυχία, το χαμηλό φως, οι δυο βαριές πόρτες με σιδεριές ασφαλείας που υπάρχουν στο αριστερό μας χέρι, προκαλούν ανατριχίλα. Πίσω απ΄ αυτές υπάρχουν δυο μικρά δωμάτια, λαξευμένα μέσα στο βράχο. «Τόσο βαριές πόρτες υπήρχαν μόνο σε καταφύγια του Χίτλερ στο Βερολίνο» μας λέει ο κ. Βλάχος. «Ίσως αυτό δείχνει πως στους δύο αυτούς θαλάμους φυλάσσονταν κάποια πολύτιμα αντικείμενα» προσθέτει.

Πίσω από την αίθουσα υπολογιστών

Το δεύτερο τούνελ είναι ακόμα πιο εντυπωσιακό. Για να φτάσουμε σε αυτό, χρειάζεται να διασχίσουμε μια σύγχρονη αίθουσα πληροφορικής με ηλεκτρονικούς υπολογιστές… Στην πλάτη των μαθητών υπάρχει η βαριά πόρτα που, όταν ανοίγει, σε βάζει σε έναν άλλο υπόγειο κόσμο. Τα σκαλιά που αποκαλύπτονται σχεδόν αμέσως σε τρομάζουν. Είναι στενά και σχεδόν κάθετα.

Χρειάζεται να φοράς κράνος, αφού το τούνελ είναι χαμηλό και μπορεί να κεφάλι σου να ακουμπήσει στην οροφή του. Πιανόμαστε από ένα σχοινί που έχει τοποθετηθεί δίπλα στα σκαλιά και αμίλητοι κατεβαίνουμε 15 μέτρα. Το τούνελ που αποκαλύπτεται μπροστά μας είναι πολύ πιο μεγάλο και δαιδαλώδες από το πρώτο. Σε κάνει να ανατριχιάζεις. Λίγες λάμπες ρίχνουν ένα αχνό φως σε έναν διάδρομο που έχει πλάτος όλο και όλο ένα μέτρο και ύψος 1,85 μέτρα στο πιο ψηλό του σημείο. Στο βάθος από μια χαραμάδα μόλις που διακρίνεται η έξοδος…

Στη διαδρομή υπάρχουν τρεις θάλαμοι, μόλις 9 τετραγωνικά ο καθένας. Σε έναν ξεχωρίζουν ακόμα τα σημάδια από τις σιδερόβεργες και τις αξίνες με τις οποίες οι Γερμανοί στρατιώτες λάξευσαν το βράχο για να τα δημιουργήσουν. Σε ένα άλλο, υπάρχουν ακόμα μπάζα από τις εργασίες που είχαν ξεκινήσει το 1944 λίγο πριν εγκαταλείψουν ηττημένοι την περιοχή. Σε μια κόχη που είχε δημιουργηθεί αλλά παραμένει κλειστή από τότε, κοντοστέκεται ο κ. Βλάχος. «Κάνουμε μια προσπάθεια με μηχανικούς να προσδιορίσουμε τι μπορεί να υπάρχει από πίσω και να την ανοίξουμε» μας λέει. «Όλα έχουν μείνει όπως ήταν τότε. Είναι άγνωστο για ποιον λόγο οι Γερμανοί στρατιώτες έχτισαν τα καταφύγια. Μια πιθανή εξήγηση είναι για να προφυλαχθούν από αεροπορικές επιδρομές» προσθέτει. Σχεδόν ανακουφισμένοι φτάνουμε στην έξοδο στο τέλος του διαδρόμου. Η πόρτα που ανοίγει με θόρυβο μας βγάζει στα ριζά του λόφου πίσω από το κεντρικό κτίριο του Κολλεγίου Ανατόλια, το εμβληματικό Macedonia Hall.

Αξιοποίηση των χώρων

Σε συνέδριο που ξεκίνησε σήμερα το πρωί, το εκπαιδευτικό ίδρυμα μαζί με ειδικούς και από τη Γερμανία αναζητούν τρόπους ανάδειξης των καταφυγίων που άφησαν πίσω τους οι ναζί, ακόμα και το ενδεχόμενο να μετατραπούν σε χώρους εκπαίδευσης για μαθητές. Το καλοκαίρι του 2018, στο πλαίσιο ενός εκπαιδευτικού εργαστηρίου ιατροδικαστικής, σπουδαστές του ιδρύματος χρησιμοποίησαν τους χώρους αυτούς για να… εξιχνιάσουν έναν φόνο!

Στόχος του συνεδρίου είναι να παρουσιάσει πτυχές της Ιστορίας της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή, καθώς και πώς μπορεί να καλυφθεί το κενό πίσω από τον χρόνο για να μεταφερθεί η Ιστορία στις νέες γενιές, πώς τα μνημεία μπορούν να «αφηγηθούν» την Ιστορία και το πώς η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να υποκαταστήσει τη βιωματική εμπειρία.

«Η πρωτοβουλία αποτελεί έναυσμα για περαιτέρω έρευνα σε θέματα διαχείρισης της συλλογικής μνήμης» τόνισε ο πρόεδρος του εκπαιδευτικού ιδρύματος. Όπως είπε, στόχος είναι να μετατραπούν τα καταφύγια σε χώρους μάθησης και μνήμης. «Χρησιμοποιώντας τη νέα τεχνολογία, θέλουμε να φέρουμε κοντά μας παιδιά δημοτικού και Γυμνασίου, για να τα συνδέσουμε την Ιστορία. Μια ιστορία που γι' αυτά είναι κάτι πάρα πολύ μακρινό, γιατί δεν υπάρχουν πια οι άνθρωποι που τη βιώσαν» τόνισε. 

Ο χώρος θα είναι ανοιχτός και θα απευθύνεται στην ευρύτερη κοινότητα, αλλά δεν θα λειτουργεί ως μουσείο. Όπως εξήγησε ο κ. Βλάχος, «θα προσπαθούν οι μαθητές μέσα από την τεχνολογία να χτίσουν τις δικές τους ιστορίες, ερχόμενοι σε επαφή με κάποια κομμάτια της Ιστορίας. Σκεφτόμαστε ακόμη να έχουμε και ολογράμματα, ώστε να υπάρχει διάδραση των μαθητών και να τους κινεί το ενδιαφέρον. Σκοπεύουμε να έχουμε κατά τακτά διαστήματα επισκέψεις σχολείων» πρόσθεσε.