Ερχεται νέο χαράτσι για περισσότερα είδη πλαστικής σακούλας

Στην επιβολή νέου περιβαλλοντικού τέλους σε μια διευρυμένη γκάμα πλαστικών σακουλών προσανατολίζεται η κυβέρνηση, καθώς το υπουργείο Περιβάλλοντος εξετάζει την υποβολή σχετικής πρότασης στους δήμους. Υπενθυμίζεται ότι έως το τέλος της χρονιάς θα πρέπει να έχει ξεκαθαριστεί και το εάν θα συνεχιστεί η επιβολή τέλους ύψους 9 λεπτών του ευρώ που ήδη ισχύει αλλά, μόνο για τις λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς.

Όπως επεσήμανε ο υπουργός Περιβάλλοντος, Κωστής Χατζηδάκης, κατά τη διάρκεια συνέντευξης τύπου για την απόσυρση των πλαστικών μίας χρήσης έως τον Ιούνιο του 2020, έχουν ήδη αρχίσει οι επαφές του υπουργείου με τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) και την Ελληνική Εταιρία Ανακύκλωσης αναφορικά με το αν θα παραταθεί η επιβολή του τέλους στις λεπτές πλαστικές σακούλες. 

Όπως επεσήμανε ο γενικός γραμματέας φυσικού περιβάλλοντος, Κωνσταντίνος Αραβώσης, το τέλος εισπράττεται σήμερα από τα σημεία πώλησης και θα υπάρξει μια πρόταση σε δήμους που θα αφορά και την επέκτασή του και σε άλλα είδη σακούλας. Αν και το υπουργείο δεν έχει καταλήξει σε συγκεκριμένη πρόταση, εφόσον κάτι τέτοιο προχωρήσει, θα μπορούσε να σημαίνει πιθανότατα την είσπραξή του μέσω των δημοτικών τελών.

Αναφερόμενος στο υπάρχον περιβαλλοντικό τέλος που επιβάλλεται στις λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς, το υπουργείο διευκρινίζει ότι αυτό έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα. «Στο πρόγραμμα δράσης για τα πλαστικά μιας χρήσης που εξαγγείλαμε, ένα από τα μέτρα είναι η πρόταση για επιστροφή του τέλους στους πολίτες μέσω των δήμων». Στόχος είναι το ποσό να χρησιμοποιηθεί από τον ΕΟΑΝ σε συνεργασία με τους δήμους για την δωρεάν διάθεση στους πολίτες εναλλακτικών μέσων (επαναχρησιμοποιούμενη πλαστική πολλών χρήσεων, πάνινη, διχτάκι, βιοαποδομήσιμη σακούλα), κάτι το οποίο ωστόσο προβλεπόταν από την έναρξη επιβολής του συγκεκριμένου τέλους.

Σε κάθε περίπτωση η κυβέρνηση φέρεται αποφασισμένη να πρωτοπορήσει στην απόσυρση των πλαστικών μίας χρήσης προχωρώντας σ΄ αυτήν από τον Ιούνιο του 2020 παρόλο που η καταληκτική προθεσμία της Ε.Ε. είναι ο Ιούλιος του 2021.

26 εκ. ευρώ το ετήσιο κόστος

Άλλωστε εκτός των τεράστιων περιβαλλοντικών προβλημάτων που προκαλεί η «πλαστική ρύπανση» στη χώρα μας, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, θεωρείται υπεύθυνη και για ετήσιες οικονομικές απώλειες ύψους 26 εκατομμυρίων ευρώ λόγω των επιπτώσεών της σε κλάδους όπως ο τουρισμός, η αλιεία και η ναυτιλία. Σύμφωνα με μελέτη της WWF, την οποία επικαλέστηκε ο κ. Χατζηδάκης,  39 τόνοι πλαστικού καταλήγουν στις ελληνικές θάλασσες κάθε μέρα! «Οι επιπτώσεις από την πλαστική ρύπανση έχουν πολλές διαστάσεις. Αφορούν τη δημόσια υγεία, τα θαλάσσια οικοσυστήματα, αλλά και την οικονομική δραστηριότητα σε τομείς όπως ο τουρισμός και η αλιεία» τόνισε.

Πρώτο βήμα σε αυτή την κατεύθυνση είναι η υιοθέτηση της ευρωπαϊκής οδηγίας 2019/904 για περιορισμό των πλαστικών μιας χρήσης. «Εξετάζουμε, μάλιστα, το πώς θα υιοθετήσουμε ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους από αυτούς που εμπεριέχονται στην εν λόγω οδηγία. Ώστε η Ελλάδα να γίνει πρωτοπόρος στην Ευρώπη στη μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης» σημείωσε ο κ. Χατζηδάκης.

Υπενθυμίζεται ότι η οδηγία για απόσυρση αφορά μαχαιροπίρουνα, πιάτα, καλαμάκια, αναδευτήρες ποτών, περιέκτες τροφίμων, κύπελα, ποτήρια, περιέκτες ποτών, λεπτές πλαστικές σακούλες μεταφοράς, πακέτα και περιτυλίγματα από εύκαμπτο υλικό που περιέχουν τρόφιμα, τα οποία προορίζονται για άμεση κατανάλωση.

Η οδηγία ορίζει μείωση και σταδιακή κατάργηση των προϊόντων που εμπίπτουν σε αυτήν, αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίηση ανακυκλωμένων υλικών ως πρώτης ύλης (25% έως το 2025 και 30% έως το 2030), συντεταγμένη μετάβαση στην κυκλική οικονομία αλλά και απαιτήσεις σχετικά με τη σήμανση, η οποία θα καταστεί απαραίτητη είτε πάνω στη συσκευασία είτε πάνω στο ίδιο το προϊόν.

Επιπλέον στην οδηγία ορίζεται η χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών, μέχρι το 2025, στο 77% της διάθεσής τους στην αγορά, μέσω καθιέρωσης συστημάτων επιστρεφόμενων συσκευασιών (DRS) ή μέσω των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης με ειδικούς στόχους χωριστής συλλογής.

Ως συνεργάτης στις δράσεις απαλλαγής από την πλαστική ρύπανση επελέγη από το υπουργείο το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανασίου Κ. Λασκαρίδη και το ρόλο της συντονίστριας αναλαμβάνει η Αγγελική Κοσμοπούλου, εκτελεστική του Διευθύντρια.

Βάσει των διαθέσιμων στοιχείων, η Ελλάδα το 2015 παρήγαγε 183.800 τόνους αποβλήτων πλαστικής συσκευασίας, αριθμός που αντιστοιχεί σε παραγωγή 17 κιλών αποβλήτων πλαστικών ανά άτομο, ενώ απ΄αυτά ανακυκλώθηκε μόνο το 37%.

Σύμφωνα με την κυρία Κοσμοπούλου, ετησίως η Ελλάδα εισάγει περίπου 700.000 τόνους πρώτων υλών πλαστικών ουσιών, ενώ αφήνει στο περιβάλλον περί τους 40.000 τόνους πλαστικών απορριμμάτων, εκ των οποίων 70% καταλήγουν στις ακτές. Επιπλέον, τους καλοκαιρινούς μήνες τα απορρίμματα αυξάνονται δραματικά (παρατηρήθηκε αύξηση κατά 76% στην Πάρο το διάστημα Μάρτιος-Οκτώβριος), ενώ μόνον 8% ανακυκλώνονται. 

Για τη συμμόρφωση με την ευρωπαϊκή οδηγία θα ληφθούν επίσης μέτρα από τη βιομηχανία, όπως η αυξημένη ευθύνη του παραγωγού και η χωριστή συλλογή, ενώ θα δοθούν κίνητρα και για τις επιχειρήσεις του κλάδου.

Το σχέδιο της κυβέρνησης

Αναφερόμενος στο σχέδιο μετάβασης της κυβέρνησης στην κυκλική οικονομία ο κ. Αραβώσης αφού χρησιμοποίησε το παράδειγμα της επανάχρησης ενός τζιν παντελονιού που συμβάλλει στη σωτηρία 275 δένδρων και τη μείωση πέντε κιλών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, μίλησε για τους βασικούς άξονες της πολιτικής, οι οποίοι συνοψίζονται στα εξής: Ανασυγκροτείται η διυπουργική ομάδα εμπειρογνωμόνων για την «Κυκλική Οικονομία» με σκοπό το συντονισμό των δράσεων και συγκροτείται μία Γνωμοδοτική Επιτροπή Παραγωγικών Φορέων, για τον καθορισμό συνολικότερων στρατηγικών προτεραιοτήτων για την κυκλική οικονομία. Επιπλέον, θα καταρτιστεί άμεσα Επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσης, με χρονοδιάγραμμα και στόχους, όπου, μεταξύ άλλων, θα προβλέπονται:

• Κύκλος συναντήσεων της Γεν. Γραμματείας του υπουργείου με τους εμπλεκόμενους φορείς.
• Οργάνωση μικτών Ομάδων Εργασίας και δημιουργία ιστοσελίδας. Διοργάνωση σειράς εκδηλώσεων ενημέρωσης και διαλόγου (φεστιβάλ κ.α.).
• Υιοθέτηση Κυκλικών και Πράσινων κριτηρίων για τις Δημόσιες Συμβάσεις. Στόχος η ύπαρξη κριτηρίων για 5 ομάδες προϊόντων και 20% των Συμβάσεων έως Ιούνιο 2020. 
• Εφαρμογή επιδοτήσεων και οικονομικών κινήτρων για επιχειρήσεις που επενδύουν σε περιβαλλοντικές τεχνολογίες προάγοντας κυκλική οικονομία και βιομηχανική συμβίωση. Επίκειται ήδη προδημοσιευμένη πρόσκληση του ΕΠΑΝΕΚ με 40 εκ.
• Χρηματοδότηση μελετών για το πλαίσιο επαναχρησιμοποίησης νερού και ιλύος Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Λυμάτων.
• «Οδηγός Κυκλικής Πόλης», για υποστήριξη των ΟΤΑ, αξιοποιώντας ανάλογες πρωτοβουλίες σε διεθνές και εθνικό επίπεδο.
• Επεξεργασία ρυθμίσεων για την ενσωμάτωση κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού προϊόντων
•  Αξιοποίηση LIFE18 –IP CEI GR – έναρξη 1/11/2019 – Κυκλική Οικονομία σε νησιά. Κέντρα Αστικών Πόρων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (8 χρόνια, προϋπολογισμός 16 εκ. ευρώ).
• Διαμόρφωση προτάσεων ενίσχυσης της αγοράς δευτερογενών υλικών και διευκόλυνσης της βιομηχανικής συμβίωσης καθώς και προϋποθέσεων και μέτρων παραγωγής δευτερογενών καυσίμων και πρώτων υλών από απόβλητα.
•  Διαμόρφωση ειδικών επιχειρησιακών προγραμμάτων για τους τομείς προτεραιότητας (Τρόφιμα, Πλαστικά, Δευτερογενή καύσιμα, Νερό, Βιομάζα), τις κρίσιμες πρώτες ύλες, καθώς και ειδικής στρατηγικής για τα Νησιά.
• Πρόγραμμα για Πλαστικά μιας Χρήσης: Επεξεργασία πρότασης/ διάλογος με φορείς για νομοθετική ρύθμιση και για κίνητρα στις επιχειρήσεις του χώρου προσαρμογής τους στην κυκλική οικονομία με εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού και επανακατάρτιση των εργαζομένων.
• Πρόταση επιστροφής τέλους πλαστικής σακούλας σε ΟΤΑ και δημότες.

Τι απαντά ο Σωκράτης Φάμελος 

Για «ουσιαστική απουσία πολιτικής», η οποία την αφήνει «σοβαρά εκτεθειμένη» κατηγορεί την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και τέως αναπληρωτής υπουργός, Σωκράτης Φάμελλος σχολιάζοντας την ανακοίνωση της στρατηγικής για την απόσυρση των πλαστικών μιας χρήσης

«Πρόκειται για μία κίνηση που, όπως φάνηκε από το αποτέλεσμα, την εξέθεσε σοβαρά, καθώς και την ανάγκασε να αποδεχτεί την αδυναμία της, αποφασίζοντας ότι ένα Ίδρυμα εκτός ΥΠΕΝ, το Ίδρυμα Λασκαρίδη,  θα σχεδιάσει τις κυβερνητικές πολιτικές για τα πλαστικά μιας χρήσης και την κυκλική οικονομία» σημειώνει σε δήλωσή του ο κ. Φάμελλος προσθέτοντας πως «Εμφανίστηκαν, εντελώς απροετοίμαστοι, χωρίς να έχουν γνώση ούτε καν των βασικών κανόνων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και της πραγματικότητας στην Ελλάδα, παρουσιάζοντας τις διαφάνειες και σχεδόν όλο τον προγραμματισμό της κυβερνητικής περιόδου του ΣΥΡΙΖΑ.  Φαίνεται ότι, τομείς που δεν περιλαμβάνουν ιδιωτικοποιήσεις δεν ενδιαφέρουν τον κ.Χατζηδάκη και φροντίζει να τους θέτει εκτός ενασχόλησής του» αναφέρει χαρακτηριστικά κάνοντας λόγο για «μαθητευόμενους μάγους».

Ο κ. Φάμελλος προχωρεί κι ένα βήμα παρακάτω τονίζοντας πως «η ουσιαστική απουσία πολιτικής δεν μπορεί να κρυφτεί  πίσω από ανούσιες παραστάσεις και μεγάλα λόγια, ειδικά όταν η υφιστάμενη αδυναμία σε κρίσιμους τομείς φτάνει μέχρι και σε σύγκρουση αρμοδιοτήτων μεταξύ των Γενικών Γραμματέων του Υπουργείου.​