Οι Έλληνες κομάντος που τα βάζουν με επικίνδυνους πειρατές

Στις επικίνδυνες θάλασσες του Ινδικού και του Ατλαντικού Ωκεανού ταξιδεύουν Ελληνες «κομάντος», οι οποίοι είναι περιζήτητοι χάρη στην εκπαίδευσή τους στη φύλαξη πλοίων που πολιορκούνται από πάνοπλους πειρατές. Σε μία από τις επικίνδυνες ζώνες, στον Κόλπο της Γουινέας, απήχθη ο 20χρονος Ελληνας Δημήτρης Γκιάτης, μαζί με ακόμα τρία μέλη του ελληνόκτητου τάνκερ «Elka Aristotle». Οι πειρατές, οι οποίοι χρησιμοποιούν καλάσνικοφ και ρουκετοβόλα RPG, καραδοκούν για να καταλάβουν εμπορικά πλοία ή να απαγάγουν μέλη του πληρώματος και να ζητήσουν λύτρα, που μπορεί να φτάσουν ακόμα και τα 10 εκατ. ευρώ.

Η ζήτηση για φρουρούς αυξάνεται όσο περνούν τα χρόνια. Ελληνες «κομάντος» αναχωρούν κάθε μήνα από το αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» για να φυλάξουν δεξαμενόπλοια από όλες τις χώρες του κόσμου. Συνήθως είναι εν αποστρατεία βατραχάνθρωποι του Πολεμικού Ναυτικού (ΟΥΚ), καταδρομείς και έφεδροι των Ενόπλων Δυνάμεων. Στο «Εθνος της Κυριακής» μίλησε «μπαρουτοκαπνισμένος» φρουρός τάνκερ, ο οποίος διαθέτει πλούσια πείρα από τη δράση Νιγηριανών αλλά και Σομαλών πειρατών. «Στο πρόσφατο παρελθόν οι Σομαλοί ήταν με διαφορά οι πιο επικίνδυνοι. Σήμερα τα ηνία έχουν πάρει οι Νιγηριανοί, οι οποίοι πιθανότατα βρίσκονται πίσω από την απαγωγή του 20χρονου Ελληνα στο Τόγκο. Υπάρχει τρόπος αντιμετώπισής τους, αρκεί το πλοίο να έχει την κατάλληλη φύλαξη» λέει στο «Εθνος της Κυριακής» ο Γιάννης, ο οποίος έχει έρθει αρκετές φορές πρόσωπο με πρόσωπο με πάνοπλους πειρατές.

«Με το δάχτυλο στη σκανδάλη»

«Στις κόκκινες ζώνες είσαι με το δάχτυλο στη σκανδάλη. Υπάρχουν στάδια διαχείρισης συμβάντος. Οταν δούμε πειρατές να έρχονται, σηκώνουμε το όπλο ψηλά για να δουν ότι το πλοίο φυλάσσεται και να φύγουν. Αν δεν υπακούσουν, πυροβολούμε στον αέρα και μετά στο νερό. Αν και πάλι συνεχίσουν, ανοίγουμε πυρ. Αυτοί ανταποδίδουν και γίνεται μάχη. Δεν δίνουν σημασία στην ανθρώπινη ζωή. Ξέρουμε ότι αν μας νικήσουν θα υποστούμε άγριους βασανισμούς, ίσως και μέχρι θανάτου» συμπληρώνει. Η ημέρα που δεν θα ξεχάσει είναι εκείνη που αντιμετώπισε μέσα σε 12 ώρες τρεις διαφορετικές απόπειρες κατάληψης του πλοίου: «Αν δεν είχα τα 20 χρόνια σκληρής εκπαίδευσης πίσω μου, δεν θα τα είχα καταφέρει. Μας πυροβολούσαν από παντού. Αυτή τη δουλειά δεν την κάνει κάποιος μόνο για τα λεφτά, αλλά και για τη δράση στην οποία πρέπει να είναι εθισμένος».

Η αμοιβή των κομάντος έχει μειωθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια, λόγω του μεγάλου ανταγωνισμού που έχει δημιουργηθεί από τις καινούργιες εταιρείες ναυτιλιακής ασφάλειας που έχουν μπει στον χώρο. Ενώ το 2008 ένας ένοπλος φρουρός έπαιρνε 1.000 ευρώ για την κάθε ημέρα παραμονής του στο πλοίο, σήμερα το μεροκάματο έχει πέσει στα 150 ευρώ την ημέρα (τα έξοδα μετακίνησης καλύπτονται από την εταιρεία τους). Οι ομάδες αποτελούνται συνήθως από τέσσερα έως οκτώ άτομα και έχουν αρχηγό (team leader), ο οποίος συνήθως έχει μόνιμη σύμβαση με την εταιρεία και λαμβάνει τουλάχιστον 2.500 ευρώ μηνιαίως.

Στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται περίπου 10 εταιρείες «ναυτιλιακής ασφάλειας», οι περισσότερες εκ των οποίων ιδρύθηκαν από εν αποστρατεία στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, με διασυνδέσεις στον κλάδο της ναυτιλίας. Οι συμφωνίες που κλείνουν με τις πλοιοκτήτριες εταιρείες προβλέπουν οι κομάντος να οπλίζονται με βαρύ οπλισμό, λίγο πριν φτάσουν με φουσκωτό στο εμπορικό πλοίο. Πάνω τους έχουν πλήρη εξοπλισμό πολέμου, τα προσωπικά τους αντικείμενα και υλικά με τα οποία θα θωρακίσουν το πλοίο, όπως συρματοπλέγματα και ηλεκτροφόρα καλώδια.

Στις συμβάσεις που υπογράφονται υπάρχουν όροι ότι οι φρουροί απαγορεύεται να αποκαλύψουν-διαρρεύσουν οποιαδήποτε εμπιστευτική πληροφορία για το ταξίδι, απαγορεύεται να καταναλώσουν αλκοόλ ή ναρκωτικά και να δεχθούν να υποβληθούν σε έλεγχο αλκοτέστ αν τους ζητηθεί. Η σύμβαση προβλέπει, επίσης, οι κομάντος να μεριμνήσουν για τη λειτουργία «χώρου καταφυγής του πληρώματος σε περίπτωση κατάληψης του πλοίου», ενώ αναφέρει ότι «η αποζημίωση για την απελευθέρωσή τους σε περίπτωση ομηρείας καλύπτεται από την εταιρεία».

Οι «πολέμαρχοι» της Νιγηρίας

Οι Αρχές του Τόγκο αλλά και της Νιγηρίας δεν επιτρέπουν στις ναυτιλιακές εταιρείες να φυλάσσουν τα πλοία τους με δικούς τους φρουρούς, όταν αυτά εισέρχονται στα χωρικά τους ύδατα και στα λιμάνια τους. Ετσι, οι εταιρείες αναγκάζονται να πληρώνουν κατά μέσο όρο 2.000 ευρώ ημερησίως για τη φύλαξη των πλοίων από ομάδα τεσσάρων ντόπιων φρουρών, οι οποίοι συνήθως ανήκουν στο Πολεμικό Ναυτικό ή στο Λιμενικό του Τόγκο και της Νιγηρίας. Οταν τα ξημερώματα της περασμένης Δευτέρας το ελληνόκτητο δεξαμενόπλοιο «Elka Aristotle» δέχτηκε επίθεση από πειρατές, οι φρουροί που κλήθηκαν να το προστατεύουν ήταν Τογκολέζοι. Η φύλαξη, ωστόσο, αποδείχθηκε ανεπαρκής. Οι πειρατές απήγαγαν τέσσερα μέλη του πληρώματος, ανάμεσα στα οποία και ο 20χρονος Δημήτρης Γκιάτης.

Το ερώτημα είναι πού κρατείται ο νεαρός από το Μεσολόγγι. Το πιθανότερο είναι, όπως εξηγούν στελέχη υπηρεσιών ασφαλείας, να κρατείται σε μία από τις «ασφαλείς ζώνες» της νιγηριανής μαφίας. Εκεί όπου οι περίφημοι «πολέμαρχοι», όπως ονομάζονται οι αρχηγοί των συμμοριών, ελέγχουν ολόκληρες περιοχές με οπλισμένους άντρες. Τα κυκλώματα απασχολούν στρατιές ανδρών, που διαθέτουν ταχύπλοα σκάφη, προσποιούνται τους ψαράδες και έχουν όπλα, με την πρόφαση ότι θέλουν να προστατευτούν από τους… πειρατές.

Μάλιστα, υπάρχουν και τα λεγόμενα «μητρικά σκάφη», που χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη των πειρατών με καύσιμα για τη διάνυση μεγάλων αποστάσεων. Οι χώρες της Δυτικής Αφρικής ταλανίζονται από φαινόμενα εκτεταμένης διαφθοράς. Οι ναυτιλιακές εταιρείες καλούνται, ωστόσο, να εμπιστευτούν τα κράτη αυτά, καθώς δεν έχουν άλλη επιλογή για την ασφάλεια των πλοίων τους.