Τα συνθήματα που έριξαν τη χούντα: Κάποιος τα έγραψε στον τοίχο με μπογιά...

«Το Πολυτεχνείο ζει»… 46 χρόνια μετά και παραμένει παρακαταθήκη μιας τρυφερά εξεγερμένης γενιάς, η οποία δημιούργησε ένα ιστορικό ορόσημο. Το Πολυτεχνείο «δεν ήταν σπορά της τύχης, αλλά ώριμο τέκνο της ανάγκης και της οργής» του λαού μας. Υπήρξε το αποκορύφωμα των κινητοποιήσεων φοιτητών, νεολαίας, αγροτών και άλλων εργαζομένων κατά της φασιστικής χούντας, με προάγγελο την κατάληψη της Νομικής Σχολής στην Αθήνα, το Φλεβάρη του 1973.

Η αυθόρμητη δυναμική της εξέγερσης ξεπέρασε δισταγμούς, αντιρρήσεις, πολιτικούς ενδοιασμούς και μικροσκοπιμότητες. Το Πολυτεχνείο συμπυκνώνει, εντέλει, διαχρονικά και οικουμενικά στοιχεία με αγωνιστικά χαρακτηριστικά τότε και τώρα. Και ακούμε να αντηχούν και πάλι στους δρόμους συνθήματα που εκφράζουν αδικαίωτους πόθους, ελπίδες και προσδοκίες του ελληνικού λαού και της νεολαίας του.

Τα συνθήματα που βροντοφώναξε ο λαός στο Πολυτεχνείο το Νοέμβρη του 1973, συναισθήματα που έγιναν ζωγραφιές στους τοίχους ήταν: «Απόψε πεθαίνει ο φασισμός», «Εργάτες, αγρότες και φοιτητές», «Έξω οι Αμερικάνοι», «Έξω από το ΝΑΤΟ», «Λαέ πεινάς γιατί δεν πολεμάς», «Λαέ πολέμα σου πίνουνε το αίμα», «Κάτω ο Παπαδόπουλος», «Κάτω η Χούντα», «Η Χούντα στο απόσπασμα», «ΕΣΑ-ΕΣΕΣ-Βασανιστές, «Έξι χρόνια αρκετά, δεν θα γίνουνε εφτά», «Απόψε θα γίνει Ταϊλάνδη», «Λαέ, λαέ ή τώρα ή ποτέ», «Θάνατος στον τύραννο», «Θάνατος στον φασισμό», «Λαέ ξεκίνα, πεθαίνεις από την πείνα», «Λαέ σπάσε τις αλυσίδες», «Ουε! Γραμματείς, Φαρισαίοι, Υποκριταί», «Οι φοιτητές δεν βολεύονται, βουλεύονται», «Απόψε θα κάνει ξαστεριά», «Λαός ενωμένος, ποτέ νικημένος», «Ένας είναι ο αρχηγός, ο κυρίαρχος Λαός», «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία»… Με αυτά τα συνθήματα οδηγήθηκε στην εξέγερση του Νοέμβρη, με στόχο καλύτερες συνθήκες ζωής.

Συνθήματα με πολιτικό περιεχόμενο και στόχους, για ανατροπή του φασιστικού καθεστώτος, για απεξάρτηση της χώρας από ξένους ιμπεριαλιστικούς στρατιωτικούς και πολιτικούς οργανισμούς, για εθνική ανεξαρτησία, για δημοκρατία και λαϊκή κυριαρχία, για το δικαίωμα στην εργασία, στη μόρφωση. Αυτά ήταν τα οράματα της νεολαίας του Νοέμβρη.

Όπως γράφει και ο Δημήτρης Παπαχρήστος, ο βασικός εκφωνητής στον ραδιοσταθμό των φοιτητών κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973, «υπάρχουν τσιτάτα και σλόγκαν, στίχοι και αποστάγματα σοφίας επιγραμματικά, που στόλισαν τους τοίχους. Και από τα μάτια των ανθρώπων πέρασαν στο νου. Η ανωνυμία τους, τους δίνει μεγαλύτερη δύναμη.

Στην εξέγερση του Πολυτεχνείου όλα τα συνθήματα ήταν συγκεκριμένα, αλλά την ίδια στιγμή υπονοούσαν κάτι πιο πολύ. Αυτά που μείνανε είναι δυο: Το ‘’Ψωμί, παιδεία, ελευθερία’’ και το ‘’Εργάτες, αγρότες και φοιτητές’’. Είναι εντελώς συγκεκριμένα και ρεαλιστικά και ταυτοχρόνως ξεπερνούσαν το συγκεκριμένο αίτημα και γίνανε υπερβατικά και διαχρονικά. Ακουμπάνε την ανάγκη για ελευθερία που είναι κάτι πιο πολύ και από το ψωμί. Αγγίζουν την παιδεία που πάσχει και εμπορευματοποιείται και το ψωμί που είναι το δικαίωμα στη δουλειά και στη ζωή. Τα συνθήματα της εξέγερσης, τα έχει γράψει ο ανώνυμος, ο φοιτητής, ο μαθητής, ο νέος, ο εργάτης, αυτός που αγωνίζεται και πάλλεται από ύπαρξη».

Το Πολυτεχνείο ζει και αντιστέκεται από μόνο του, και από γενιά σε γενιά, γίνεται λαμπρότερο και φωτεινότερο. Όσο θα υπάρχει αδικία, ανελευθερία, ο αγώνας θα συνεχίζεται και το Πολυτεχνείο θα δείχνει το δρόμο.

Το χρονικό της εξέγερσης

Τετάρτη 14 Νοέμβρη 1973, ώρα 9 π.μ.

Εκατοντάδες φοιτητές του Πολυτεχνείου συγκεντρώνονται στο προαύλιο του Ιδρύματος. Αρχίζουν συνελεύσεις για να αποφασίσουν πώς θα αντιμετωπίσουν το νέο σχέδιο της χούντας για την καθυπόταξη του κινήματος. Οι συγκεντρωμένοι φοιτητές συγκροτούν επιτροπή κατάληψης. Κλείνουν οι πόρτες και στις 8.30 το βράδυ γίνεται η πρώτη συνεδρίαση της συντονιστικής επιτροπής.

Πέμπτη 15 Νοέμβρη 1973

Η κατάληψη κεντρίζει τα αντιδικτατορικά ένστικτα του λαού της Αθήνας που αρχίζει να συρρέει στο Πολυτεχνείο. Οι συγκεντρωμένοι παραμένουν όλη τη νύχτα για συμπαράσταση στους καταληψίες φοιτητές.

Παρασκευή 16 Νοέμβρη 1973

Μπαίνουν σε λειτουργία οι πομποί του ραδιοφωνικού σταθμού. Μεταφέρουν το μήνυμα του αγώνα σε όλη την Αθήνα, που παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα τα γεγονότα. Στις 9 το πρωί στήνονται τα πρώτα οδοφράγματα και σχηματίζονται δύο μεγάλες διαδηλώσεις στην Πανεπιστημίου και στη Σταδίου. Οι συγκεντρωμένοι έξω από το Πολυτεχνείο τραγουδάνε «πότε θα κάνει ξαστεριά». Το απόγευμα οι διαδηλωτές στο χώρο γίνονται χιλιάδες με συμμετοχή των εργατών. Έτσι στις 6 το απόγευμα αρχίζουν οι συγκρούσεις διαδηλωτών και Αστυνομίας με πολλούς τραυματίες. Στις 7 το απόγευμα μεγάλη διαδήλωση κατευθύνεται στο Πολυτεχνείο και η Αστυνομία χτυπάει. Εμφανίζονται τεθωρακισμένα της Αστυνομίας και πέφτουν οι πρώτοι πυροβολισμοί. Στη Σόλωνος, στην Κάνιγγος, στη Βάθη, στην Αριστοτέλους, στην Αλεξάνδρας, στην πλατεία Αμερικής γίνονται μάχες σώμα με σώμα. Στις 9.30 η Αστυνομία απαγορεύει την κυκλοφορία στο κέντρο της Αθήνας μέχρι νεωτέρας διαταγής. Στις 11 το βράδυ ο ραδιοσταθμός και τα μεγάφωνα καλούν τον κόσμο να μη φύγει. Οι αύρες έχουν κυκλώσει το χώρο του Πολυτεχνείου και τα δακρυγόνα έχουν πνίξει την περιοχή.

Σάββατο 17 Νοέμβρη 1973

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα, τα πρώτα τανκς εμφανίζονται, ενώ στο νοσοκομείο που οργανώθηκε στο Πολυτεχνείο, μεταφέρονται όλο και περισσότεροι χτυπημένοι. Στη 1 μετά τα μεσάνυχτα, τα τανκς έχουν ζώσει το Πολυτεχνείο. Στις 1.30 τα τανκς ξεκινούν με αναμμένους τους προβολείς. Οι φοιτητές είναι ανεβασμένοι στα κάγκελα, τραγουδούν τον εθνικό ύμνο και φωνάζουν στους φαντάρους: «Είμαστε αδέρφια». Στις 2.50, τα ξημερώματα του Σαββάτου, ο επικεφαλής αξιωματικός δίνει την εντολή να ξεκινήσει το τανκ. Η πόρτα πέφτει και το τανκ συνεχίζει την πορεία του φτάνοντας μέχρι τις σκάλες του κτιρίου «Αβέρωφ». Πέφτουν πυροβολισμοί. Υπάρχουν φαντάροι που βοηθούν τους φοιτητές να φύγουν, αλλά στις εξόδους τούς περιμένουν ασφαλίτες. Στις 3.20 δεν υπάρχει πλέον κανένας στο Πολυτεχνείο.

Το Πολυτεχνείο σε αριθμούς

• 1.103 τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων με την αστυνομία.
• 56 ώρες διήρκεσε η κατάληψη του Πολυτεχνείου που τερματίστηκε με τη φονική εισβολή του τανκ.
• 100.000 πολίτες συμμετείχαν σε διαδηλώσεις στο κέντρο της Αθήνας.
• Πάνω από 50 ώρες εξέπεμψε το ελεύθερο ραδιόφωνο του Πολυτεχνείου.
• 95 υπολογίζονται τα συνθήματα που βρέθηκαν γραμμένα στους χώρους του Πολυτεχνείου.