Ο «νέος» Μηχανισμός των Αντικυθήρων

Τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων κατασκεύασε εκ νέου και μάλιστα με τα εργαλεία που χρησιμοποίησε ο αρχαίος τεχνίτης την περίοδο 150-100 π.Χ., όταν δημιούργησε το τέχνεργο αυτό, η επιστημονική ομάδα The FRAMe (Function Reconstruction Antikythera Mechanism) Project. O Αριστείδης Βούλγαρης, ως επικεφαλής της ομάδας, θα παρουσιάσει τον «νέο» Μηχανισμό των Αντικυθήρων σε διάλεξη που θα δώσει στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, την Τετάρτη 27 Νοεμβρίου, στις 7 το απόγευμα. «Μελετώντας τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων εδώ και τουλάχιστον έξι χρόνια καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι ο αρχαίος κατασκευαστής χρειάστηκε μετρητικούς διαβήτες, παχύμετρα, πριόνι για πλάκες μπρούντζου, λίμες διαφόρων διαστάσεων, τρυπάνια και οπωσδήποτε τόρνο», λέει στο ethnos.gr και προσθέτει ότι ο Μηχανισμός που κατασκεύασαν είναι πλήρως λειτουργικός και μάλιστα διαφοροποιημένος από το αρχικό μοντέλο. 

Συγκεκριμένα, έγινε σημαντική διόρθωση του μηχανολογικού σχεδίου και του μηχανισμού, έχει αλλάξει η μπροστινή του όψη και τα μέλη της ομάδας έχουν δείξει ότι δεν έφερε μπροστά όλους τους πλανήτες, αλλά μόνο τον Ήλιο και τη Σελήνη.

«Με αξονικές τομογραφίες ακτίνων-Χ ανακατασκευάσαμε όλα τα εξαρτήματα και συναρμολογήσαμε δύο πλήρως λειτουργικά αντίγραφα του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Από την μελέτη αυτών των αξονικών τομογραφιών διαπιστώθηκαν σε αρκετά εξαρτήματα του αρχαίου πρωτότυπου, στοιχεία που αποδεικνύουν την χρήση από τον αρχαίο κατασκευαστή, κάποιου διατρητικού εργαλείου, καθώς και κάποιους είδους τόρνου της εποχής εκείνης», τονίζει ο Α. Βούλγαρης. Η ομάδα εντόπισε επίσης σε αρχαία κεραμικά αγγεία και τοιχογραφίες, σημαντικές και αντιπροσωπευτικές αναπαραστάσεις εργαλείων της αρχαϊκής και ελληνιστικής εποχής, τα οποία μπορούν να θεωρηθούν ως πρόγονοι των εργαλείων που χρησιμοποίησε ο αρχαίος κατασκευαστής. Με βάση τις αναπαραστάσεις, ανακατασκεύασαν πιστά και πλήρως λειτουργικά αυτά τα εργαλεία. Τα νέα αυτά στοιχεία που θα παρουσιαστούν στην εκδήλωση, αφορούν σε πολύ σημαντικές διορθώσεις στο μηχανολογικό σχέδιο του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, όπως το είδος και η θέση των αξόνων, καθώς και ο αριθμός των οδόντων των γραναζιών. Επίσης, θα γίνει παρουσίαση και χρήση του λειτουργικού μοντέλου του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, ενώ το κοινό θα έχει τη δυνατότητα να χειριστεί τις λειτουργικές ανακατασκευές των δύο αρχαιοελληνικών τοξωτών δραπάνων και του πτολεμαϊκού κατακόρυφου τόρνου.

Πλην του Αριστείδη Βούλγαρη, στην ομάδα συμμετέχουν ακόμη ο φυσικός στο Noesis Γιώργος Μποκοβός, ο μαθηματικός Χριστόφορος Μουρατίδης και ο γραφίστας βιομηχανικού σχεδίου Ανδρέας Βοσινάκης. Η έρευνα των μελών της ομάδας έχει δημοσιευτεί σε 6 εργασίες σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και έχει παρουσιαστεί σε διεθνή συνέδρια.

Ο Άρης Βούλγαρης είναι μέλος της Συμφωνικής Ορχήστρας του δήμου Θεσσαλονίκης και παράλληλα δραστηριοποιείται στην αστρονομία, την γεωμετρική και την εφαρμοσμένη οπτική, έχοντας κατασκευάσει διάφορα αστρονομικά και οπτικά όργανα-φασματογράφους, ηλιοστάτες, κορωνογράφους, φίλτρα Lyot, οπτικές-ηλιακές τράπεζες. Τα περισσότερα από τα όργανα που κατασκευάζει χρησιμοποιούνται για ερευνητικούς σκοπούς κατά τη διάρκεια ολικών ηλιακών εκλείψεων, μια και είναι μέλος διεθνούς διεπιστημονικής ομάδας ηλιακών αστρονόμων με επικεφαλής τον καθηγητή Jay Pasachoff, στην οποία συμμετέχουν επίσης ο καθηγητής του Α.Π.Θ., Ι. Σειραδάκης και ο καθηγητής Α. Οικονόμου, του πανεπιστημίου του Σικάγο. Μέχρι τώρα έχει παρακολουθήσει, καταγράψει και μελετήσει 9 ολικές εκλείψεις του ήλιου και τις επόμενες μέρες αναχωρεί για την 10η, στο Ομάν.

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένα είδος γρανωτού αναλογικού υπολογιστή, ο οποίος μπορούσε να προβλέψει τη θέση του Ήλιου στον ουρανό, τις φάσεις της Σελήνης, τις εκλείψεις του Ήλιου και της Σελήνης, καθώς και την ημερομηνία έναρξης των Στεφανιτών αθλητικών αγώνων. Βρέθηκε τυχαία σε ένα ναυάγιο των Αντικυθήρων το 1900 από συμιακούς σφουγγαράδες. Από τα σωζόμενα λείψανα και το φορτίο του πλοίου, προκύπτει ότι αυτό ήταν φορτηγό, εκτιμώμενης χωρητικότητας 300 τόνων, που μετέφερε χάλκινα και μαρμάρινα αγάλματα, γυάλινα αγγεία και χάλκινα σκεύη, ενώ μεγάλο μέρος του φορτίου καταποντίστηκε μαζί με το πλοίο σε πολύ μεγάλο βάθος.