Οι δαιδαλώδεις προσφυγικοί δρόμοι των Βαλκανίων (pics)

Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι δίνουν καθημερινά μάχες επιβίωσης στις  δαιδαλώδεις προσφυγικές – μεταναστευτικές διαδρομές των Βαλκανίων. Μικρές και μεγάλες «Μόριες» πίσω από φράχτες και κλειστά σύνορα, ανελέητο ανθρωποκυνηγητό στους δρόμους και στα παράνομα περάσματα, σωματική βία, επαναπροωθήσεις, ακόμα και πυροβολισμοί από τις αστυνομικές Αρχές, κι ένα εμπόριο ελπίδας με τζίρο εκατομμυρίων στις τσέπες των κυκλωμάτων διακίνησης, συνθέτουν το ζοφερό σκηνικό, που έχει στηθεί κατά μήκος των δρόμων που οδηγούν προς τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης.

Η Ελλάδα, χώρα εισόδου για τους περισσότερους στην ευρωπαϊκή ήπειρο, δεν είναι παρά μόνο ένας ενδιάμεσος σταθμός του ταξιδιού. Από το Μάρτιο του 2016, όταν «σφραγίστηκε» ο πάλαι ποτέ «βαλκανικός διάδρομος» και μπήκε φραγμός στο τεράστιο προσφυγικό κύμα προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας, Βόρειας Μακεδονίας, Σερβίας, υπήρξε διασπορά των ροών σε όλο το μήκος των βόρειων συνόρων της χώρας. Οι διελεύσεις προς τα βόρεια έπαψαν να είναι μαζικές, αλλά δεν σταμάτησαν ποτέ να επιχειρούνται. Δεκάδες παράνομα περάσματα που παρακάμπτουν τον φράχτη στην περιοχή της Ειδομένης, και εκατοντάδες άλλα δυτικότερα, στα ελληνοαλβανικά σύνορα, παρέχουν την δυνατότητα στους διακινητές να θησαυρίσουν, πουλώντας ακριβά κάθε επισφαλές και επικίνδυνο πέρασμα.

Οι πρόσφυγες αγοράζουν ελπίδα, παρόλο που γνωρίζουν πως θα χρειαστεί να το κάνουν πολλές φορές ακόμη, αν θέλουν να περάσουν τα διαδοχικά σύνορα που μεσολαβούν μέχρι τη χώρα προορισμού τους. Οι περισσότεροι θα χρειαστεί να περιμένουν επί μήνες εγκλωβισμένοι σε άθλιους καταυλισμούς κατά μήκος της διαδρομής, κάποιοι θα κάνουν απανωτές ανεπιτυχείς διελεύσεις, ενώ πολλοί θα συλληφθούν και θα επιστραφούν νύχτα στην πίσω πλευρά των συνόρων χτυπημένοι, κακοποιημένοι και άφραγκοι.

Οι διαδρομές των Δυτικών Βαλκανίων

Το «σφράγισμα» της Ειδομένης εξέτρεψε τους μεταναστευτικούς δρόμους των Βαλκανίων προς τα δυτικά, αναδεικνύοντας ως βασική οδό διαφυγής αυτή μέσω Αλβανίας, Μαυροβουνίου και Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, με συνεχείς αυξητικές τάσεις τα τελευταία δύο χρόνια. Την ίδια ώρα, η βασική διαδρομή μέσω Βόρειας Μακεδονίας παραμένει ενεργή. Και οι δύο διαδρομές, με τις όποιες διακλαδώσεις τους, περνούν από τη Βοσνία – Ερζεγοβίνη, η οποία έχει κομβική θέση ως ενδιάμεση χώρα. Τα σύνορά της με την Κροατία -χώρα μέλος της Ε.Ε. και πέρασμα προς την Κεντρική Ευρώπη- έχουν χαρακτηριστεί ως «λαιμός μπουκαλιού», από όπου θα προσπαθήσουν να περάσουν όσοι ακολουθούν τη διαδρομή μέσω Αλβανίας – Μαυροβουνίου, αλλά και οι περισσότεροι από όσους διέρχονται μέσω Βόρειας Μακεδονίας και Σερβίας. Σε δύο μεγάλους και αρκετούς μικρότερους καταυλισμούς που έχουν σχηματιστεί στη βορειοδυτική πλευρά των συνόρων, έχουν διαμορφωθεί συνθήκες ανθρωπιστικής κρίσης, με χιλιάδες ανθρώπους να δίνουν μάχη επιβίωσης σε άθλιες συνθήκες, εκτεθειμένοι στο κρύο και στις αρρώστιες. Τον περασμένο Αύγουστο 18 άτομα τραυματίστηκαν σε συγκρούσεις με την αστυνομία στην προσπάθειά τους να περάσουν μαζικά τα σύνορα, ενώ πριν από λίγες μέρες, βορειότερα, Κροάτες αστυνομικοί άνοιξαν πυρ κατά μεταναστών που επιχειρούσαν να περάσουν στη Σλοβενία, τραυματίζοντας ένα άτομο.

Μόνο φέτος, μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, έχουν περάσει στο έδαφος της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης πάνω από 27.000 πρόσφυγες και μετανάστες. Το 2017 είχαν περάσει μόλις 1.116.

Τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης είναι ενδεικτικά της κινητικότητας σε όλες τις χώρες των Βαλκανίων.

Πινακας: Εντοπισμοί μεταναστών στις χώρες των Βαλκανίων ως τις 31 Οκτωβρίου (στοιχεία από ΔΟΜ)

Το ανθρωποκυνηγητό στην Ελλάδα

Αστυνομικοί που έκαναν έλεγχο σε βαν πριν από λίγες μέρες στην Εγνατία Οδό, στην περιοχή της Ημαθίας, έμειναν έκπληκτοι όταν άνοιξαν τη συρταρωτή πόρτα του οχήματος και βρήκαν στοιβαγμένους 27 μετανάστες, που είχαν προορισμό τα ελληνοαλβανικά σύνορα και τη διαφυγή προς την Ευρώπη μέσω της διαδρομής των δυτικών Βαλκανίων. Άλλοι 25 είχαν βρεθεί το Μάιο στην περιοχή του Κιλκίς, σε παρόμοιο περιστατικό με άλλο βανάκι που κινούνταν προς τα σύνορα με τη Βόρεια Μακεδονία, ενώ δεκάδες ακόμη έχουν συλληφθεί σε απανωτές επιχειρήσεις από την αρχή του χρόνου.  Οι αστυνομικές Αρχές, ωστόσο, αμφισβητούν τα στοιχεία που δίνουν οι γειτονικές χώρες για τον αριθμό των συλλήψεων μεταναστών που έχουν περάσει από την Ελλάδα στο έδαφός τους. Σύμφωνα με την τελευταία αναφορά της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, οι αρμόδιες Αρχές της Βόρειας Μακεδονίας κάνουν λόγο για μέσο όρο 169 αφίξεων καθημερινά κατά το μήνα Σεπτέμβριο και 135 καθημερινά για τον Αύγουστο. Αντίστοιχα, οι αλβανικές Αρχές διοχετεύουν στοιχεία για 2.310 συλλήψεις στο έδαφός τους μόνο κατά τους τρεις καλοκαιρινούς μήνες.

Οι προσπάθειες μετακίνησης προσφύγων και μεταναστών από την Ελλάδα προς τα σύνορα με τις δύο χώρες είναι σχεδόν καθημερινές, όπως και οι επιχειρήσεις της αστυνομίας για την αποτροπή τους. Με περιπολίες κατά μήκος της οριογραμμής και μπλόκα στους δρόμους που οδηγούν προς αυτήν, οι αστυνομικοί επιχειρούν να βάλουν «φρένο» στη δράση των κυκλωμάτων. Στα σύνορα με την Βόρεια Μακεδονία συνεργάζονται σε κοινές περιπολίες με τη διεθνή δύναμη της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής – Ακτοφυλακής (FRONTEX), ενώ σε αυτά με την Αλβανία, συνοριοφύλακες της FRONTEX έχουν εγκατασταθεί από τον περασμένο Μάιο στην αλβανική πλευρά των συνόρων, στο πλαίσιο της πρώτης επιχείρησης της ευρωπαϊκής δύναμης σε χώρα μη μέλος της Ε.Ε.

Συχνές είναι οι συλλήψεις και στο λιμάνι της Ηγουμενίτσας, όπου μετανάστες επιχειρούν να επιβιβαστούν σε πλοία και να «αποδράσουν» προς την Ιταλία, κρυμμένοι στις καρότσες φορτηγών.

Τον περασμένο Απρίλιο η ΕΛ.ΑΣ. παρενέβη δυναμικά και εμπόδισε δύο απόπειρες μαζικής μετακίνησης εκατοντάδων προσφύγων και μεταναστών προς τα σύνορα Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας και Ελλάδας – Αλβανίας, αντίστοιχα. Πιστεύοντας σε fake news που διέσπειραν κάποιοι για επικείμενο άνοιγμα των συνόρων, πρόσφυγες από διάφορους καταυλισμούς σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και άλλες περιοχές συγκεντρώθηκαν στα camps των Διαβατών και του Κατσικά Ιωαννίνων και επιχείρησαν να σχηματίσουν «καραβάνια ελπίδας» προς τα σύνορα, αλλά συνάντησαν φραγμό από την αστυνομία και έκαναν πίσω.

Κεντρικός στόχος του σχεδιασμού της αστυνομίας είναι να αποτρέψει με κάθε τρόπο το ενδεχόμενο να δημιουργηθούν «μικρές Ειδομένες» κοντά στα σύνορα.