Έβρος: Διάτρητος ο φράχτης που άλλαξε τους μεταναστευτικούς δρόμους

Οκτακόσιοι τόνοι χάλυβα, 20.700 μέτρα γαλβανισμένο παχύ συρματόπλεγμα και 140.000 μέτρα κονσερτίνα (λεπιδοφόρο κουλουροειδές συρματόπλεγμα), «δεμένα» σε πάνω από 10.000 πασσάλους με 6.000 κυβικά μέτρα σκυρόδεμα, συνθέτουν το τεχνητό εμπόδιο που τα τελευταία 7 χρόνια αποτρέπει τη μαζική είσοδο προσφύγων και μεταναστών από το μοναδικό χερσαίο τμήμα των ελληνοτουρκικών συνόρων, στον Βόρειο Έβρο.

Από τον Δεκέμβριο του 2012, όταν ολοκληρώθηκε η κατασκευή του, ο διπλός φράχτης μήκους 10.3 χιλιομέτρων άλλαξε τον χάρτη των προσφυγικών μετακινήσεων από την Ασία προς την Ευρώπη μέσω Ελλάδας, εκτρέποντας τις ροές νοτιότερα, τόσο κατά μήκος του υδάτινου συνόρου του ποταμού Έβρου, όσο και στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Οι υπέρμαχοι της κατασκευής του, πιστώνουν στον φράχτη ότι λειτούργησε αποτελεσματικά, σταματώντας τις ανεξέλεγκτες ροές, οι πολέμιοι του χρεώνουν εκατοντάδες θανάτους ανθρώπων που πνίγηκαν στο ποτάμι ή στη θάλασσα στην προσπάθειά τους να εισέλθουν στη χώρα από κάποιο υδάτινο πέρασμα.

Στην πραγματικότητα, πάντως, ο φράχτης αποδεικνύεται πως δεν είναι αδιαπέραστος, καθώς ένας σημαντικός αριθμός μεταναστών έχει καταφέρει να τον περάσει με διάφορους τρόπους: σκαρφαλώνοντας πάνω από τον διπλό φράχτη, με ύψος 2,5 και 3 μέτρα, αντίστοιχα, σκάβοντας λαγούμι κάτω απ΄ αυτόν ή ανοίγοντας τρύπες στο συρματόπλεγμα.

Στο πλαίσιο των νέων μέτρων για το «σφράγισμα» των συνόρων στον Έβρο, ο φράχτης ενισχύθηκε και αυξήθηκαν τα μέτρα επιτήρησής του.

Οι ροές πριν και μετά

Στο τμήμα από τις Καστανιές ως τη Βύσσα, ο ποταμός Έβρος ρέει στο τουρκικό έδαφος και τα σύνορα με την Ελλάδα είναι χερσαία. Το κομμάτι αυτό αποτέλεσε επί χρόνια την βασική οδό διέλευσης προσφύγων και μεταναστών στην Ευρώπη, μέσω Ελλάδας. Μέχρι το 2012, όταν η τότε κυβέρνηση αποφάσισε να βάλει φραγμό στις ανεξέλεγκτες ροές. Η κατασκευή του φράχτη ολοκληρώθηκε τον χειμώνα του 2012 και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά.

Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, το 2011 είχαν γίνει 54.974 συλλήψεις για παράνομη είσοδο στη χώρα από τα χερσαία ελληνοτουρκικά σύνορα και το 2013 -πρώτη χρονιά λειτουργίας του- έπεσαν στις μόλις 1.109! Ενδιάμεσα, το 2012 -χρονιά κατασκευής του φράχτη- είχαν γίνει 30.433 παράνομες διελεύσεις.

Οι μεταναστευτικές ροές δεν ανακόπηκαν, αλλά εκτράπηκαν σε άλλα, δυσκολότερα και πιο επικίνδυνα περάσματα, που είτε διασχίζουν την κοίτη του ποταμού Έβρου, είτε τα θαλάσσια σύνορα στο Ανατολικό Αιγαίο.

Παρόλο που τα μεγέθη σήμερα δεν είναι συγκρίσιμα με αυτά της περιόδου κατασκευής του φράχτη, λόγω γεωπολιτικών εξελίξεων που μεσολάβησαν, αυξάνοντας κατακόρυφα τις μεταναστευτικές ροές, η σημερινή εικόνα είναι ενδεικτική: Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, από την αρχή του 2019 μέχρι σήμερα έχουν εισέλθει στη χώρα συνολικά 71.185 πρόσφυγες και μετανάστες. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών -56.900 άτομα- έφτασαν στα νησιά μέσω των θαλάσσιων διαδρομών και 14.285 άτομα πέρασαν από τα χερσαία σύνορα στον Έβρο.

Αυτοί που περνούν τον φράχτη

Στο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών στα Διαβατά της Θεσσαλονίκης συναντήσαμε πρόσφατα μια ομάδα 7 νέων από το Μαρόκο, οι οποίοι υποστηρίζουν πως πέρασαν στην Ελλάδα σκαρφαλώνοντας πάνω από τον ελληνοτουρκικό φράχτη.

«Πήγαμε αεροπορικώς στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί μας πήγαν στην Αδριανούπολη. Περάσαμε τη γέφυρα του ποταμού (σ.σ. Έβρου) και μετά πηδήξαμε πάνω από τον φράχτη στα σύνορα με την Ελλάδα. Κρυφτήκαμε για μέρες στο δάσος και ήρθαμε εδώ με το αυτοκίνητο», είχε πει στο ethnos.gr ο 27χρονος Αμπντουλχαμαντ, προσθέτοντας πως επέλεξαν αυτή τη διαδρομή, καθώς το ταξίδι μέσω της θάλασσας θα ήταν επικίνδυνο.

Στον Έβρο είναι κοινό μυστικό πως ο φράχτης δεν είναι αδιαπέραστος. Κατά καιρούς έχουν επιβεβαιωθεί περιστατικά μεταναστών που κατάφεραν να τον περάσουν, κυρίως σκαρφαλώνοντας πάνω από τη διπλή περίφραξη. Κομμάτια από χοντρό ύφασμα και κουβέρτες που έχουν βρεθεί πάνω στην αγκαθωτή κουλούρα (κονσερτίνα) αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα.

Επίσης, έχουν εντοπιστεί τρύπες στο συρματόπλεγμα, καθώς και σκαψίματα κάτω από την κατασκευή, ενώ συχνά προκαλούνται φθορές και από πλημμυρικά φαινόμενα.

Όπως ανέφεραν στο ethnos.gr αστυνομικές πηγές, στο πλαίσιο των νέων μέτρων για την καλύτερη φύλαξη των ελληνοτουρκικών συνόρων, πρόσφατα έγινε ενίσχυση τόσο στην υποδομή του φράχτη, όσο και στο ανθρώπινο δυναμικό επιτήρησής του. Με την συνεργασία του στρατού για την συγκρότηση μικτών κλιμακίων με την αστυνομία, αυξήθηκαν από μία σε δύο οι περιπολίες κατά μήκος του φράχτη, ενώ ενισχύθηκε και σε προσωπικό το Ενιαίο Κέντρο Ελέγχου και Επιτήρησης Συνόρων με έδρα τη Βύσσα στο Βόρειο Έβρο. Εκεί λειτουργεί, μεταξύ άλλων και το κέντρο επιχειρήσεων, όπου φτάνει η εικόνα από τις κάμερες που είναι εγκατεστημένες στον φράχτη.