Κοροναϊός ή κορονοϊός; Τι απαντά ο συγγραφέας Νίκος Σαραντάκος

Ο κοροναϊός που εμφανίστηκε στην Κίνα και εξαπλώνεται διεθνώς έχει προκαλέσει ανησυχία τόσο στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα όσο και στους πολίτες. Με δεδομένο όμως ότι στην Ελλάδα δεν έχουν καταγραφεί κρούσματα του ιού, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από το όνομά του. Το «κοροναϊός» ή «κορονοϊός» είναι το δίλημμα των ημερών, με τη συζήτηση να έχει ανάψει και να γεννά συχνά ιδιαίτερα χιουμοριστικά λογοπαίγνια. 

Μια απάντηση για το ποια λέξη πρέπει να προτιμηθεί επιχειρεί να δώσει ο συγγραφέας και μεταφραστής, Νίκος Σαραντάκος, μέσω της ιστοσελίδας του sarantakos.wordpress.com.

Σε άρθρο με τίτλο «Κορονοϊός ή κοροναϊός;», ο κ. Σαραντάκος επισημαίνει ότι η αγγλική λέξη είναι «coronavirus» επειδή στο μικροσκόπιο ο ιός φαίνεται σαν να έχει στέμμα ή στεφάνη. «Αυτό το corona του αγγλικού όρου είναι παρμένο από τα λατινικά όπου corona είναι, όχι απρόσμενα, το στέμμα, αυτό που εμείς λέμε κορόνα» σημειώνει. Συμπληρώνει δε ότι στο Μεγάλο Ηλεκτρονικό Λεξικό Νεοελληνικής Γλώσσας (ΜΗΛΝΕΓ) καταγράφονται και οι δύο τύποι. 

Από εκεί και πέρα το πράγμα περιπλέκεται. «Εφόσον η λέξη είναι σύνθετη από το "κορόνα" και το "ιός" ο τύπος "κορονοϊός" φαίνεται ο αναμενόμενος, αν σκεφτούμε πως στα ελληνικά το συνδετικό φωνήεν είναι συνήθως το -ο- ακόμα κι όταν το πρώτο συνθετικό τελειώνει σε -α. Για να δανειστώ τα παραδείγματα από τον Νίκο Λίγγρη κι ένα παλιότερο νήμα της Λεξιλογίας, θάλασσα + ταραχή > θαλασσοταραχή, κάρτα + τηλέφωνο > καρτοτηλέφωνο» γράφει ο κ. Σαραντάκος για να συμπληρώσει αμέσως ότι η χρήση του συνδετικού -ο- δεν είναι απαράβατος κανόνας.  «Σε κάποιες περιπτώσεις έχουμε πρώτο συνθετικό σε α- που διατηρείται μετά τη συνθεση. Πιο χαρακτηριστική περίπτωση η αγορά, που δίνει «αγοραφοβία», «αγοραπωλησία» και «αγορανομία». Θα μου πείτε, το κάνουμε από προφύλαξη για να μην πάει το μυαλό μας στο αγόρι, και σκεφτούμε ότι φοβόμαστε, πουλάμε ή αστυνομεύουμε αγόρια. Έστω, αν και η αγορανομία είναι αρχαία, τότε που δεν υπήρχε λέξη "αγόρι". Όμως έχουμε κι άλλα παραδείγματα, π.χ. από την αγγελία τον αγγελιαφόρο, που είναι επίσης αρχαία λέξη (ο αγγελιοφόρος είναι νεότερος τύπος) ή από τη γενεά τη γενεαλογία -κι αυτή με αρχαία διαπιστευτήρια». 

Εκτός αυτού, ο κ. Σαραντάκος χρησιμοποιεί μια σειρά παραδειγμάτων για να δείξει ότι όταν πρόκειται για ιούς το «a» συνήθως διατηρείται κατά τη μεταφορά των λέξεων στα ελληνικά. «Σωστά παρατηρεί ο Λίγγρης πως όταν το πρώτο συνθετικό είναι ντιπ καταντίπ ξένο, εξωτικό, δεν ενοχλεί καθόλου η διατήρηση του α στην ελληνική λέξη, ενώ όταν μας είναι οικείο (κορόνα, αρένα) κάπως περισσότερο θέλουμε να βάλουμε συνδετικό το -ο-» επισημαίνει και συμπληρώνει ότι στα ιατρικά συγγράματα και λεξικά ο τύπος «κοροναϊός» έχει επικρατήσει από τη δεκαετία του 1990.

«Όσοι δεχόμαστε το επιχείρημα για το συνδετικό φωνήεν, μπορούμε να δώσουμε μάχη οπισθοφυλακών και να επιμένουμε στον κορονΟϊό. Ακόμα είναι δεκτοί και οι δύο τύποι, όποιον προτιμάει ο καθένας. Αλλά κατά πάσα πιθανότητα, τελικά ο κορονΑϊός θα επικρατήσει» καταλήγει ο κ. Σαραντάκος.