Γρίπη των πτηνών: Φόβος για τα κρούσματα στην «πόρτα» της Ελλάδας

«Καμπανάκι» και στη Θράκη σήμανε η έξαρση κρουσμάτων ιού της γρίπης των πτηνών, του υπότυπου Η5Ν8, σε πάπιες εκτροφής στα νότια της γειτονικής Βουλγαρίας. Η πιθανότητα επανεμφάνισης του ιού στην Ελλάδα μετά από τρία χρόνια έχει θέσει σε εγρήγορση τις κτηνιατρικές υπηρεσίες και έχει εντείνει τους δειγματοληπτικούς ελέγχους που γίνονται σε μονάδες πουλερικών στο πλαίσιο του προγράμματος επιτήρησης που βρίσκεται σε εφαρμογή.

«Λαμβάνουμε δείγματα από πουλερικά και τα στέλνουμε στο εργαστήριο. Μέχρι σήμερα δεν έχει εντοπιστεί κανένα κρούσμα στην Ελλάδα» είπε στο ethnos.gr ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, Αχιλλέας Σαχπατζίδης, ο οποίος, πάντως, είναι καθησυχαστικός αναφορικά με τη συγκεκριμένη νόσο. Οι κτηνιατρικές υπηρεσίες εξακολουθούν να έχουν ως πρώτη προτεραιότητα την αντιμετώπιση μιας πολύ σημαντικότερης απειλής, αυτής της αφρικανικής πανώλης των χοίρων, ειδικά μετά την πρόσφατη επιβεβαίωση του πρώτου κρούσματος στην Ελλάδα, στην περιοχή των Σερρών. Πάντως, και στις δύο ζωονόσους οι επιπτώσεις είναι μόνο οικονομικές και περιορίζονται στο ζωικό κεφάλαιο, με τον κίνδυνο μετάδοσης στον άνθρωπο να είναι από απειροελάχιστος ως ανύπαρκτος.

Ο Η5Ν8 και οι φόβοι για νέα έξαρση

Ο Η5Ν8 (ιός γρίπης τύπου Α) είναι μια λοιμώδης ιογενής νόσος που έχει ως «αποθήκη» και φορέα κυρίως τα υδρόβια άγρια πτηνά, αλλά έχει εντοπιστεί και σε άλλα είδη πτηνών, άγρια και οικόσιτα. Ο ιός έχει εξαιρετικά υψηλή μεταδοτικότητα και έχει σοβαρές επιπτώσεις στην πτηνοτροφία, αλλά και δυνητικούς κινδύνους για την υγεία του ανθρώπου. Παρόλο που μέχρι σήμερα δεν έχει αναφερθεί διεθνώς κανένα περιστατικό μόλυνσης ανθρώπου σε παγκόσμιο επίπεδο, με τους επιστήμονες ωστόσο να μην αποκλείουν να υπάρξει στο μέλλον. Η εμπειρία του θανατηφόρου και για τους ανθρώπους Η5Ν1 (σ.σ.: διαφορετικού στελέχους της γρίπης των πτηνών) δεν επιτρέπει εφησυχασμό.

Πρωτοεμφανίστηκε στην Ασία (Κίνα, Ιαπωνία, Νότια Κορέα κ.α.) και εισήχθη στην Ευρώπη στα τέλη του 2014, με πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα σε μια φάρμα με γαλοπούλες στη Βόρεια Γερμανία.

Την ίδια χρονιά εμφανίστηκαν κρούσματα σε Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού, ενώ τα επόμενα χρόνια εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη. Στην Ελλάδα υπήρξε έξαρση στη διετία 2016 - 2017, με δεκάδες επιβεβαιωμένα κρούσματα από τον Έβρο ως την Καστοριά και από την Πελοπόννησο ως τη Ρόδο.

Η έξαρση στη «γειτονιά» μας

Έπειτα από μια περίοδο ύφεσης, η νόσος φαίνεται πως παρουσιάζει έξαρση το τελευταίο διάστημα, καθώς επανεμφανίστηκε σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, κυρίως του πρώην ανατολικού μπλοκ, που φτάνουν μέχρι τη «γειτονιά» της Ελλάδας. Πριν από λίγες μέρες η Βουλγαρική Υπηρεσία Ασφάλειας Τροφίμων (BFSA) επιβεβαίωσε την εμφάνιση κρουσμάτων σε πάπιες που εκτρέφονται σε αγρόκτημα στην πόλη Ρακόφσκι της νότιας Βουλγαρίας, κοντά στη Φιλιππούπολη (Πλόβντιβ), σε απόσταση περίπου 160 χιλιομέτρων από τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα.

Η υπηρεσία ανακοίνωσε πως οι συνολικά 5.830 πάπιες του αγροκτήματος θα θανατωθούν, ενώ, στο πλαίσιο των μέτρων βιοασφάλειας για τη μη επέκταση του ιού, ορίστηκαν ζώνη 3 χιλιομέτρων περιμετρικά της εστίας, όπου έχει απαγορευτεί η μεταφορά οικόσιτων, άγριων και άλλων πτηνών, καθώς και η πώληση αβγών και πουλερικών.

Στη ζώνη αυτή βρίσκονται 25 πτηνοτροφικές μονάδες με 136.669 πάπιες, ενώ στην ευρύτερη ζώνη επιτήρησης των 10 χιλιομέτρων υπάρχουν άλλα 24 αγροκτήματα με 167.349 πάπιες και 127.550 κοτόπουλα.

Από τα τέλη του 2019 έχουν καταγραφεί άλλα 31 κρούσματα Η5Ν8 σε πτηνοτροφικές μονάδες και αγροκτήματα στην Ευρώπη (20 στην Πολωνία, 2 στη Σλοβακία, 4 στην Ουγγαρία, 2 στη Ρουμανία και από 1 σε Τσεχία και Ουκρανία)

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, σύμφωνα με τον διευθυντή Κτηνιατρικής, στην Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, λειτουργούν δύο μεγάλες πτηνοτροφικές μονάδες (μια στον Έβρο με 300.000 πουλερικά και μια στην Ξάνθη με 80.000), καθώς και κάποιες μικρότερες. «Στην περίοδο της έξαρσης κάναμε ελέγχους στα σημεία εισόδου για εισαγόμενα αβγά και άλλα προϊόντα. Θα κάνουμε ό,τι χρειαστεί για την αποτροπή εισόδου στην Ελλάδα» ανέφερε ο κ.Σαχπατζίδης.

Συναγερμός για την πανώλη των χοίρων

Υπ' αριθμόν ένα κίνδυνος για τις κτηνιατρικές υπηρεσίες παραμένει η αφρικανική πανώλη των χοίρων, ειδικά μετά την πρόσφατη επιβεβαίωση του πρώτου κρούσματος στην Ελλάδα -εισαγόμενου από τη Βουλγαρία- σε μικρή χοιροτροφική μονάδα στη Νικόκλεια Σερρών.

Μετά τη θανάτωση και την υγειονομική ταφή όλων των ζώων της εκτροφής, συνεχίζονται με εντατικό ρυθμό οι έλεγχοι σε άλλες μονάδες της ευρύτερης περιοχής, καθώς και στο σύνολο της μεθοριακής ζώνης κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων.

«Οι έλεγχοι είναι συνεχείς, βρισκόμαστε σε επαναλαμβανόμενους κύκλους επαφών με τις κατά τόπους υπηρεσίες μας και, ευτυχώς, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει δεύτερο κρούσμα» σημείωσε ο κ.Σαχπατζίδης. 

Η σφαγή χιλιάδων χοίρων σε περιόδους αυξημένης κατανάλωσης κρέατος, όπως τα περασμένα Χριστούγεννα, αλλά και η ερχόμενη …Τσικνοπέμπτη, μειώνουν το ζωικό κεφάλαιο, άρα και τον κίνδυνο μετάδοσης.

Η αφρικανική πανώλη των χοίρων είναι ιογενές νόσημα μεγάλης μεταδοτικότητας, που προσβάλει χοίρους και αγριόχοιρους. Δεν προσβάλλει τον άνθρωπο ή άλλα είδη θηλαστικών, αλλά αποτελεί σημαντική απειλή για την κτηνοτροφία, με σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις.

Ο ιός επιβιώνει για μεγάλο διάστημα στο περιβάλλον, κυρίως σε νεκρούς ιστούς χοιρινών και μεταδίδεται πολύ εύκολα, με κατανάλωση μολυσμένης τροφής, μέσω της άμεσης επαφής ασθενών ζώων με υγιή, ή και έμμεσα με μολυσμένα οχήματα, ρούχα, παπούτσια, εξοπλισμό, ζωοτροφές και έντομα.