Εβρος: Τα άγνωστα νεκροταφεία μεταναστών και προσφύγων σε Ορεστιάδα και Σιδηρώ

Πριν από μερικές ημέρες στο δέλτα του ποταμού Έβρου βρέθηκε μία σορός που όπως είπε στο ethnos.gr ο ιατροδικαστής Παύλος Παυλίδης ανήκε σε άνδρα περίπου 35 ετών. Η σορός βρισκόταν σε κατάσταση σαπωνοποίησης που σημαίνει πως ήταν πάνω από ένα μήνα μέσα στο νερό. Πιθανή αιτία θανάτου αναφέρθηκε ο πνιγμός. Αναρωτηθήκαμε τι ακριβώς γίνεται με τους αταυτοποίητους νεκρούς; Ποιος τους αναζητεί; Πού θάβονται; Με ποιες διαδικασίες και ποιος τους «διαβάζει».

Ετσι λοιπόν ξεκινήσαμε το ρεπορτάζ γνωρίζοντας μόνο πως στο χωριό Σιδηρώ στον ορεινό Έβρο έχει δημιουργηθεί ένα τεράστιο μουσουλμανικό νεκροταφείο όπου από το 2000 θάβονταν σοροί προσφύγων και μεταναστών που έχασαν τη ζωή τους στα περάσματα του Έβρου και δεν έχουν ταυτοποιηθεί.

Τα τελευταία χρόνια όμως και μετά ορισμένα ευρήματα που υπήρχαν στις σορούς (τατουάζ, ρούχα, δόντια, DNA και άλλα χαρακτηριστικά) ο ιατροδικαστής εκτιμούσε πως πρόκειται για χριστιανούς είτε από τη Συρία, είτε την Παλαιστίνη, είτε από την Αφρική ή ακόμα και Κούρδοι.

Από το 2015 στην Ορεστιάδα

Ετσι από το 2015 και μετά και εφόσον υπήρχαν ευρήματα πως η σορός ανήκε σε χριστιανό ή χριστιανή κινήθηκαν οι διαδικασίες για ταφή σε νεκροταφείο ορθοδόξων.

Ο μόνος Δήμος που απάντησε θετικά ήταν ο Δήμος Ορεστιάδας που εκείνη την περίοδο έφτιαχνε και το νέο νεκροταφείο σε μία τεράστια έκταση περίπου τέσσερα χιλιόμετρα έξω από την ακριτική πόλη.

Αναζητήσαμε το σημείο που ήταν οι τάφοι των αταυτοποίητων σορών μεταναστών και προσφύγων αλλά ήταν αδύνατον να τους εντοπίσουμε.

Νομίζαμε πως ήταν «μύθος»

Κανείς δεν γνώριζε τίποτα. Κανείς δεν είχε δει τίποτα. Είχαμε αρχίσει να πιστεύουμε πως πρόκειται για «μύθο» μέχρι που περπατήσαμε μέχρι το τέλος του νεκροταφείου πίσω από ένα ανάχωμα κοντά στην περίφραξη.

Όπως φαίνεται στο βίντεο και στις φωτογραφίες η τεράστια εκκλησία του νεκροταφείου διακρίνεται στο βάθος ενώ μόλις που φαίνονται τα υπόλοιπα μνήματα.

Υπάρχουν 20 τάφοι από το διάστημα από το 2015 έως το 2018. Σε αυτούς ο Δήμος Ορεστιάδας έχει φτιάξει περιμετρικά των τάφων ένα τσιμεντάκι και μία μικρή μαρμάρινη πλάκα που αναφέρει την ημερομηνία της ταφής και τον αριθμό της ληξιαρχικής πράξης. Στους περισσότερους υπάρχουν τα γράμματα Α και σε ελάχιστους Β και Γ.

20 λοφάκια χωρίς διακριτικά

Δίπλα τους υπάρχουν περίπου άλλα 20 μικρά λοφάκια. Όπως μας είπε υπάλληλος του Δήμου είναι σοροί που έχουν ταφεί το 2019 και τους δύο πρώτους μήνες του 2020. Δεν υπάρχουν σταυροί και άλλα διακριτικά, ούτε μαρμάρινες πλάκες. Συναντάμε τον παπά Κώστα και τον ρωτάμε εάν κάποιος λέει μία προσευχή στη μνήμη των νεκρών: «Δεν γνωρίζω κάτι, δε μας έχουν ζητήσει κάτι Γίνεται πολιτική κηδεία».

«Με σεβασμό και ευλάβεια»

Επικοινωνούμε με τον δήμαρχο Ορεστιάδας Βασίλη Μαυρίδη για να τον ρωτήσουμε για το θέμα: «Εντός των ημερών θα γίνει η τακτοποίηση και των τάφων που δημιουργήθηκαν το 2019. Οπως γνωρίζεται ο Δήμος μας ήταν ο μόνος που ενδιαφέρθηκε για τη μνήμη αυτών των ανθρώπων που χάθηκαν. Με σεβασμό και ευλάβεια τηρούμε το πρωτόκολλο. Γίνεται πολιτική κηδεία από υπάλληλο του Δήμου. Την ευθύνη έχει εξ ολοκλήρου το γραφείο Τελετών. Τα έξοδα της κηδείας καλύπτονται από το Ελληνικό Δημόσιο».

9 σοροί εντός του 2020

Σύμφωνα με τον ιατροδικαστή Παύλου Παυλίδη εντός του 2020 βρέθηκαν 9 αταυτοποίητες σοροί. Ολες βρίσκονται στα ψυγεία του Πανεπιστημιακού νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης. Η ταφή τους στο κοιμητήριο Ορεστιάδας θα δρομολογηθεί μετά από τρεις μήνες. Στο διάστημα αυτό θα γίνουν προσπάθειες ταυτοποίησης από τις αρχές ενώ σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις υπάρχει αναζήτηση από τους οικείους τους.

Οι μουσουλμάνοι θάβονται στο Σιδηρώ

Νοτιότερα από την Ορεστιάδα στην ορεινή περιφέρεια του Σοφλίου υπάρχει το χωριό των Ελλήνων μουσουλμάνων. Πρόκειται για το Σιδηρώ. Είναι το πιο ενεργό χωριό του μουσουλμανικού ελληνικού πληθυσμού. Οι περισσότεροι νέοι σπουδάζουν και άλλοι είναι συνοριοφύλακες.  Πριν μπούμε στο χωριό συναντάμε το νεκροταφείο των μεταναστών προσφύγων που έχουν ταυτοποιηθεί ως μουσουλμάνοι.

Περίπου 1.000 νεκροί

Τα πρώτα χρόνια, οι μετανάστες θάβονταν σε δύο νεκροταφεία που προϋπήρχαν στο χωριό Σιδηρώ. Με τα χρόνια όμως αυξήθηκαν οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές και, κατά συνέπεια, οι θάνατοι.

Οι κάτοικοι του χωριού άρχισαν να διαμαρτύρονται για τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό ταφών. Έτσι, δημιουργήθηκε έξω από το χωριό ένα νεκροταφείο αποκλειστικά για μετανάστες. Η έκταση που καταλαμβάνει είναι περίπου 10 στρέμματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπάρχουν οι νεκροί τα τελευταία 20 χρόνια ίσως και να αγγίζουν τους 1.000. Μόνο σε 3-4 τάφους υπάρχει μαρμάρινη πλάκα όπου στα αραβικά αναφέρονται τα ονόματα των νεκρών, πρόσφυγες από το το Αλέπο και την Παλαιστίνη Στους υπόλοιπους τάφους καμία ένδειξη, κανένα απολύτως στοιχείο. Ο πιο παλιός τάφος μεταναστών χρονολογείται από το 2002. Η πόρτα είναι ερμητικά κλειστή. Θα ανοίξει πάλι για την επόμενη ταφή το αταυτοποίητου νεκρού.