Διατηρώ: Απογοητευτικός ο προϋπολογισμός του προγράμματος για την ανακαίνιση διατηρητέων – Τι λένε οι ιδιοκτήτες

Σταγόνα στον ωκεανό χαρακτηρίζουν οι ιδιοκτήτες διατηρητέων κτιρίων τον προϋπολογισμό του προγράμματος «Διατηρώ», ο οδηγός του οποίου ύστερα από αναμονή ετών, βγήκε σε δημόσια διαβούλευση τις παραμονές των Χριστουγέννων με συνολικό ύψος χρηματοδότησης, το οποίο μπορεί να καλύψει μόνον ελάχιστα από τα χιλιάδες κηρυγμένα διατηρητέα κτίσματα και μνημεία στην Ελλάδα.

Ο προϋπολογισμός που εγκρίθηκε ανέρχεται σε 20 εκ. ευρώ, την ώρα που το αντίστοιχο πρόγραμμα για τα κτίρια του Δημοσίου θα επιδοτηθεί για ανακαίνιση με ποσό ύψους 70 εκ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι ο αρχικός σχεδιασμός του υπουργείου στόχευε σε προυπολογισμό ύψους 450 εκ. ευρώ για να μειωθεί στη συνέχεια στα 200 εκ. από το Ταμείο Ανάκαμψης, να περικοπεί περαιτέρω στα 80 εκ. ευρώ με τη μεταφορά του στο ΕΣΠΑ 2021-27 και να κατακρημνιστεί τελικώς στα 20 εκ. ευρώ με το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας να δεσμεύεται ότι θα υπάρξει πρόσθετη χρηματοδοτική ένεση εφόσον το ποσό εξαντληθεί και το ενδιαφέρον παραμένει ζωηρό.

Το χρηματοδοτικό πρόγραμμα «ΔΙΑΤΗΡΩ Ιδιωτικού Τομέα» αφορά σε ιδιωτικά κτίρια και μνημεία με υψηλό ανθρακικό αποτύπωμα που έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα από τα Υπουργεία Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Πολιτισμού. Το πλαφόν της επιχορήγησης ανά κτίριο τοποθετείται στο 50% του προϋπολογισμού του έργου και όπως ορίζεται, δε θα μπορεί να υπερβαίνει τα 500.000 ευρώ. 

Στόχος του νέου προγράμματος είναι η χρηματοδότηση εκτέλεσης εργασιών ανακαίνισης για τη λειτουργική τους επανένταξη, τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης κατά δύο τουλάχιστον  ενεργειακές κλάσεις και τη διάσωση και ανάδειξη της ιστορικής, αρχιτεκτονικής τους ταυτότητας.

Ωστόσο, παρά την 4ετή αναμονή των ιδιοκτητών και την αρχική ανακούφιση από τη δημοσιοποίηση του προγράμματος, σύντομα επικράτησε απογοήτευση: «Το ποσό των μόλις 20 εκατομμυρίων ευρώ για το πρόγραμμα «Διατηρώ» συνιστά μια απογοητευτική απόφαση, που αναδεικνύει τη χαοτική απόσταση μεταξύ των πραγματικών αναγκών για τη διατήρηση της αρχιτεκτονικής μας κληρονομιάς και της περιορισμένης προθυμίας της κυβέρνησης να επενδύσει επαρκώς σε αυτή. Πρόκειται για μια ουσιαστική παραίτηση από κάθε σοβαρή δέσμευση για την προστασία των διατηρητέων κτιρίων που είναι συνδεδεμένα με την ιστορία και την ταυτότητά μας», επισημαίνει η πρόεδρος του Συλλόγου Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτιρίων και Μνημείων, Εύη Μαμιδάκη.

Η ίδια αναγνωρίζει ως θετικό βήμα την ανακοίνωση του προγράμματος, αλλά προσθέτει ότι παρά τις αρχικές εξαγγελίες για έναν προϋπολογισμό ύψους 70 εκατομμυρίων ευρώ, αντίστοιχο με αυτόν του προγράμματος που «τρέχει» από τον περασμένο Σεπτέμβριο για τα δημόσια κτίρια, με δυνατότητα επέκτασης, «η σημερινή πραγματικότητα είναι απογοητευτικά ανεπαρκής και δυστυχώς αντανακλά μια πολυετή αδιαφορία από πλευράς κυβέρνησης».

Αυτό άλλωστε προκύπτει και από τους αριθμούς. Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 20.000 χαρακτηρισμένα διατηρητέα κτίσματα που χρήζουν προστασίας και άλλα 200.000 σε παραδοσιακούς οικισμούς με ομαδικούς χαρακτηρισμούς, για τα οποία επικρατεί αβεβαιότητα ως προς το εάν μπορούν να ενταχθούν στο πρόγραμμα.

Να σημειωθεί μάλιστα ότι πολλά από αυτά τα κτίρια παρουσιάζουν υψηλή επικινδυνότητα εμφανίζοντας και σημάδια ετοιμοροπίας καθώς οι ιδιοκτήτες τους ειδικά μετά τη 10ετή οικονομική κρίση, αδυνατούν να αναλάβουν τα υψηλά κόστη της ανακαίνισης τους, η οποία πρέπει να γίνει με συγκεκριμένα υλικά και προδιαγραφές εξαιτίας του χαρακτηρισμού τους.

Οι ιδιοκτήτες επισημαίνουν ότι το οικονομικό μέγεθος των μόλις 20 εκ. δεν επαρκεί ούτε για την κάλυψη ενός ελάχιστου ποσοστού αυτών των κτιρίων, αφήνοντας τα περισσότερα χωρίς καμία προοπτική στήριξης.

«Είναι επιτακτική η ανάγκη για ενίσχυση του προϋπολογισμού που θα δώσει τη δυνατότητα στο πρόγραμμα “Διατηρώ” να είναι πραγματικά αποτελεσματικό», υπογραμμίζει η κυρία Μαμιδάκη προσθέτοντας ότι θα πρέπει να αλλάξουν και ορισμένες άλλες προβλέψεις και συγκεκριμένα:

- Η αναφερόμενη απαίτηση απόλυτης πλειοψηφίας (100% των ιδιοκτητών) για τη λήψη χρηματοδότησης, ώστε να καταστεί πιο εύκολη η υλοποίηση των έργων.

- Ο περιορισμός ή η σαφέστερη διευκρίνιση των κριτηρίων ενεργειακής αναβάθμισης, καθώς συχνά συγκρούονται με την ιδιότητα του διατηρητέου. Τα διατηρητέα κτίρια, από τη φύση τους, όπως εξηγεί, αποτελούν τον ορισμό της βιωσιμότητας και, όπως υποστηρίζουν οι σχετικοί ευρωπαϊκοί σύλλογοι, θα πρέπει να εξαιρούνται από τις σχετικές οδηγίες της ΕΕ.

Αντίστοιχα σχόλια έχουν υποβάλει στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας στην ηλεκτρονική πλατφόρμα https://ypen.gov.gr/diavouleusi/forums/ και άλλοι ιδιοκτήτες αλλά και επιστήμονες του τεχνικού κλάδου.

Οι συμμετέχοντες τονίζουν μεταξύ άλλων ότι ο σχεδιασμός του προγράμματος θα έχει ως αποτέλεσμα τελικά να ωφεληθούν μεμονωμένες περιπτώσεις ιδιοκτητών που μπορούν άμεσα να συμμετάσχουν με ίδια κεφάλαια.

Αναφορικά με τον προυπολογισμό της δράσης, επισημαίνεται ότι δεδομένου πως μία μέση αποκατάσταση όψεων ενός διατηρητέου με μελέτες, άδειες, ένσημα, υλικά, εργασία και σκαλωσιές κοστίζει κατ΄περί τα 20.000 ευρώ, προκύπτει πως με τα 20 εκατ. τα οποία διατίθενται από το πρόγραμμα, θα κάνουν ανακαίνιση μόνο των όψεων, 1000 από τα συνολικά 20.000 κτίρια που υπάρχουν.

Στηλιτεύουν επίσης το γεγονός ότι τα κριτήρια είναι οριζόντια και δεν έχει συνυπολογιστεί για τον καθορισμό του ύψους της επιδότησης ανά ακίνητο, το είδος των περιορισμών που έχουν επιβληθεί κατά την κήρυξη, η εμπορικότητα, η αντικειμενική αξία, ο τρόπος κατασκευής, κλπ.

Σύμφωνα με την κυρία Μαμιδάκη, ηχηρή είναι και η απουσία του υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο αν και θεωρείται ο θεσμικός «προστάτης» των διατηρητέων υπό την έννοια της νομοθέτησης κινήτρων για τους ιδιοκτήτες από το 2002, έκτοτε προχωρά σε κηρύξεις διατηρητέων αφήνοντάς τα στη συνέχεια στην τύχη τους.

Τα υψηλά κόστη των ανακαινίσεων, πάντως, δεν αποτελούν τον μοναδικό «πονοκέφαλο» για τους ιδιοκτήτες διατηρητέων, οι οποίοι σημειώνουν πως και η «ελάφρυνση» από τον ΕΝΦΙΑ φαίνεται να αφορά τον συμπληρωματικό και όχι τον βασικό φόρο, ενώ με την ανακαίνισή του ένα κτίριο κινδυνεύει να θεωρηθεί ως νεόδμητο και να αλλάξει φορολογικό συντελεστή προκαλώντας πρόσθετα οικονομικά βάρη στους ιδιοκτήτες.

Τι προβλέπει το πρόγραμμα

Παρά τη δραστική περικοπή του προϋπολογισμού του προγράμματος, και το ίδιο το υπουργείο αναγνωρίζει τη σημαντική δυσκολία των ιδιοκτητών να αντεπεξέλθουν στα υψηλά κόστη της ανακαίνισης ενός διατηρητέου κτίσματος. Στον Οδηγό του προγράμματος επισημαίνεται χαρακτηριστικά ότι «ο αριθμός των  εγκαταλελειμμένων, άδειων ή ερειπωμένων διατηρητέων ή ιστορικών κτηρίων των  ελληνικών πόλεων και οικισμών αυξάνεται συνεχώς λόγω της  παρατεταμένης οικονομικής κρίσης, της εσωτερικής μετανάστευσης, τις ενεργειακές ανατιμήσεις κλπ. με αποτέλεσμα δεκάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες διατηρητέων παραδοσιακών και ιστορικών κτηρίων να αδυνατούν να συντηρήσουν τα ακίνητά τους».

Το υπουργείο διαπιστώνει ότι ο αριθμός τους αυξάνεται δραματικά εάν σε αυτά προστεθεί και  πλήθος κτιρίων που βρίσκονται σε τακτική χρήση, αλλά σε κακή κατάσταση «καθώς δεν είναι  εύκολο να αποκατασταθούν ή να επαναχρησιμοποιηθούν, λόγω του αυξημένου κόστους των  σχετικών εργασιών. Επιπλέον, δεδομένου ότι δεν  επιτρέπεται η κατεδάφισή τους λόγω του  χαρακτηρισμού τους, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που αναστέλλει την οικονομική ανάπτυξη στα αστικά κέντρα, και την αξιοποίηση των ακινήτων».

Σύμφωνα με το υπουργείο, οι παρεμβάσεις που μπορούν να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του προγράμματος, θα περιλαμβάνουν:

• καθαρισμό και αποκατάσταση όψεων και προσόψεων

• λήψη άμεσων σωστικών μέτρων για το κέλυφος των κτιρίων

• στατική ενίσχυση των κτιρίων, ηλεκτρολογικές και μηχανολογικές εργασίες,

• διαμόρφωση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων των κτιρίων

• αποκατάσταση όψεων

• αποκατάσταση του εσωτερικού των κτιρίων

• ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων, σύμφωνα με τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) (ΦΕΚ Β’ 2367/2017)

Δικαίωμα συμμετοχής στο πρόγραμμα θα έχουν μόνο τα φυσικά πρόσωπα που είναι ιδιοκτήτες κτιρίων που πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως η νομιμότητα και η ενεργειακή τους κατάταξη.

Η συνολική δημόσια δαπάνη για τα ιδιωτικά κτίρια ανέρχεται σε 20 εκατομμύρια ευρώ. Το ανώτατο όριο ποσού χρηματοδότησης για το Πρόγραμμα ανά αίτηση ανέρχεται σε ποσοστό 50% επί του  προϋπολογισμού του έργου της αίτησης και σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των 500.000 ευρώ.

Σε περίπτωση που ο προϋπολογισμός των απαιτούμενων επεμβάσεων για τη λειτουργική επανένταξη του κτιρίου υπερβαίνει το ανώτατο όριο ποσού χρηματοδότησης ανά αίτηση, οι ωφελούμενοι αναλαμβάνουν την πληρωμή του υπολοίπου ποσού είτε με ίδια Κεφάλαια ή με δανειακή σύμβαση για το ποσό που θα επιλέξουν ή για το ποσό που θα τους εγκριθεί από τον χρηματοπιστωτικό οργανισμό, ή με συνδυασμό των παραπάνω.

Σε περίπτωση συμπληρωματικών δαπανών του αναφερόμενου στην αίτηση προϋπολογισμού, θα  υποβάλλεται έγγραφη δέσμευση εξασφάλισης κάλυψης της χρηματοδότησης για την υλοποίηση του έργου.

Από το Πρόγραμμα επιχορηγείται και η αμοιβή των Μηχανικών – Συμβούλων Έργου μόνον όμως εφόσον αυτοί επιλέγονται από το Μητρώο Διαπιστευμένων Ελεγκτών Μηχανικών του Τ.Ε.Ε. Η  αμοιβή συμπεριλαμβάνεται στη συνολική επιχορήγηση που καταβάλλεται και καθορίζεται σε 750 ευρώ για την διεκπεραίωση της αίτησης του προγράμματος.

Διαβάστε ακόμη

HMPV: Το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα του κινέζικου ιού στη Θεσσαλονίκη

Τι πρέπει να ξέρετε για τον μεταπνευμονοϊό: Τα συμπτώματα και η θνητότητα - Ο καθηγητής Κιουμής εξηγεί

Νέες καθυστερήσεις: Μπλόκο της Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων στους διαγωνισμούς για τα έργα αποκατάστασης στη Θεσσαλία

Έλληνας γεωλόγος στην εξερεύνηση των χρυσωρυχείων των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο αναζητά τον χρυσό των Μακεδόνων