Οι 10 Ελληνίδες που έριξαν τα ανδροκρατούμενα κάστρα

Έσπασαν τα στεγανά της ελληνικής κοινωνίας και έγιναν πρωτοπόροι στην πολιτική και την κοινωνία

🕛 χρόνος ανάγνωσης: 10 λεπτά ┋

«Ιστορική» και «πράξη υψηλού πολιτικού συμβολισμού» χαρακτηρίστηκε η απόφαση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να προτείνει την πρόεδρο του Συμβολίου της Επικρατείας, Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, για το αξίωμα της Προέδρου της Δημοκρατίας. Η ιστορικότητα και ο συμβολισμός της απόφασης έχει να κάνει με το γεγονός ότι η Ελλάδα χρειάστηκε να φτάσει στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα για να αναλάβει επιτέλους μια γυναίκα το ανώτατο πολιτειακό αξίωμα. Η υποψηφιότητα της κυρίας Σακελλαροπούλου και η συζήτηση που ακολούθησε, υπενθυμίζει για ακόμα μια φορά τον σκληρό και άνισο αγώνα που δίνουν σήμερα οι γυναίκες στην Ελλάδα για να γκρεμίσουν τα ανδροκρατούμενα κάστρα και να έχουν ίσες ευκαιρίες.

Για τις Ελληνίδες ο αγώνας ήταν πάντα δύσκολος. Χλευάστηκαν όταν προσπάθησαν να γίνουν δεκτές στα πανεπιστήμια, αγωνίστηκαν σκληρά για να αποκτήσουν δικαίωμα ψήφου, να εκπροσωπηθούν στη Βουλή και να αποκτήσουν κυβερνητικές θέσεις. Ακόμα και όταν η κυρία Σακελλαροπούλου γίνει η πρώτη πολίτης αυτής της χώρας, χιλιάδες άλλες γυναίκες θα συνεχίσουν να αγωνίζονται για να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τους άνδρες τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνία.

Με αφορμή την υποψηφιότητα της Αικατερίνης Σακελλαροπούλου, το ethnos.gr θυμάται τις Ελληνίδες που γκρέμισαν τα τείχη και κατάφεραν να φτάσουν εκεί που δεν είχαν φτάσει άλλες γυναίκες πριν από αυτές.

Βασιλική Θάνου: Η πρώτη πρωθυπουργός

Χρειάστηκε η Ελλάδα να φτάσει στον 98^ο πρωθυπουργό της για να καταλάβει μια γυναίκα το αξίωμα του επικεφαλής της κυβέρνησης. Η Βασιλική Θάνου ξεκίνησε τη θητεία της στο Δικαστικό Σώμα το 1975, ανέβηκε όλα τα σκαλοπάτια της ιεραρχίας και το 2015 έγινε πρόεδρος του Αρείου Πάγου. Στις 27 Αυγούστου 2015 έγινε πρωθυπουργός στην υπηρεσιακή κυβέρνηση που ανέλαβε τη διεξαγωγή των εκλογών του επόμενου Σεπτεμβρίου.

Η κυρία Θάνου είχε έντονη συνδικαλιστική δράση και διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων. Με αυτή την ιδιότητα έστειλε επιστολή στον τότε πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, με την οποία ζητούσε την παρέμβασή του για να βγει η Ελλάδα από το καθεστώς των μνημονίων.

Μετά τη συνταξιοδότησή της, το καλοκαίρι του 2017, τοποθετήθηκε στη θέση της άμισθης προϊσταμένης του Νομικού Γραφείου της Γενικής Γραμματείας του Αλέξη Τσίπρα.

Copyright: Eurokinissi/Γιώργος Κονταρίνης

Άννα Ψαρούδα – Μπενάκη: Η πρώτη πρόεδρος της Βουλής

Η ομότιμη καθηγήτρια της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Άννα Ψαρούδα – Μπενάκη, γεννήθηκε στα Εξάρχεια το 1934 και σπούδασε νομικά στην Ελλάδα και τη Γερμανία. Παράλληλα με την ακαδημαϊκή της καριέρα, ξεκίνησε τη μάχιμη δικηγορία δικηγορία στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και έμεινε ενεργή μέχρι το 2008. Παράλληλα, το 1976 έγινε διευθύντρια του περιοδικού «Ποινικά Χρονικά». Στη Βουλή μπήκε για πρώτη φορά το 1981 ως βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας και υπηρέτησε μέχρι το 2007. Την περίοδο 1989 - 1993 ανέλαβε κατά σειρά τα καθήκοντα της αναπληρώτριας υπουργού Παιδείας, της υπουργού Πολιτισμού και της υπουργού Δικαιοσύνης. Το 2004 έγινε η πρώτη Ελληνίδα πρόεδρος της Βουλής.

Το 2010 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα του Ποινικού Δικαίου και φέτος έχει αναλάβει τα καθήκοντα του προέδρου της.

Αλέκα Παπαρήγα – Μαρία Δαμανάκη: Οι πρώτες αρχηγοί κόμματος

Και η Αλέκα Παπαρήγα και η Μαρία Δαμανάκη μπορούν να ισχυριστούν βάσιμα ότι είναι οι πρώτες γυναίκες που ανέλαβαν τα ηνία ενός ελληνικού κόμματος. Άλλωστε, οι σελίδες και των δύο στην ελληνική Wikipedia περιλαμβάνουν τη φράση «ήταν η πρώτη γυναίκα αρχηγός κόμματος στην Ελλάδα».

Η απάντηση για το πως συμβαίνει αυτό είναι απλή αλλά και πολύπλοκη όσο και οι διεργασίες στην ελληνική αριστερά των αρχών της δεκαετίας του 1990. Χρονολογικά η Αλέκα Παπαρήγα έρχεται πρώτη καθώς εξελέγη Γενική Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ στις 27 Φεβρουαρίου 1991. Ωστόσο, την περίοδο εκείνη το ΚΚΕ αποτελούσε τον μεγαλύτερο εταίρο του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου και δεν είχε αυτόνομη κοινοβουλευτική παρουσία. Πρόεδρος του Συνασπισμού έγινε στις 18 Μαρτίου 1991 η Μαρία Δαμανάκη, μετά από πρόταση του Χαρίλαου Φλωράκη και του Λεωνίδα Κύρκου, και με αυτό τον τρόπο διεκδικεί και εκείνη τον τίτλο της πρώτης Ελληνίδας πολιτικής αρχηγού.

Βέβαια, η πορεία των δύο στην αρχηγία των κομμάτων ήταν αντίθετη. Μετά την αποτυχία του Συνασπισμού να μπει στη Βουλή στις εκλογές του 1993, η Μαρία Δαμανάκη αποχώρησε από την ηγεσία του και κατευθύνθηκε προς το ΠΑΣΟΚ, ενώ, αντίθετα, η Αλέκα Παπαρήγα έμεινε στο τιμόνι του ΚΚΕ μέχρι το 2013.

Λίνα Τσαλδάρη: Η πρώτη Ελληνίδα υπουργός

Η πολιτική ήταν πάντα στο αίμα της Λίνας Τσαλδάρη, αφού τόσο ο πατέρας της όσο και ο σύζυγος της ήταν πρωθυπουργοί της Ελλάδας. Ο πατέρας της, ο ιστορικός Σπυρίδων Λάμπρου, τοποθετήθηκε από τον βασιλιά Κωνσταντίνο Α’ στη θέση του πρωθυπουργού την περίοδο του Εθνικού Διχασμού και κατά τη διάρκεια της βραχύβιας θητείας του έγιναν οι αιματηρές συγκρούσεις των «Νοεμβριανών». Στο αντιβενιζελικό στρατόπεδο ανήκε και ο σύζυγος της, Παναγής Τσαλδάρης, ο οποίος έγινε δύο φορές πρωθυπουργός, το 1932 και το 1935. Μετά τον θάνατο του συζύγου της, η Λίνα Τσαλδάρη έγινε πρόεδρος του ΠΙΚΠΑ. Το 1956 εξελέγη βουλευτής με την ΕΡΕ και έγινε υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας στην κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, θέση την οποία διατήρησε μέχρι τον Μάρτιο του 1958.

Ελένη Σκούρα: Η πρώτη βουλευτής

«Θα προσπαθήσω να πράξω παν το δυνατόν διά να φανώ ανταξία της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων μου, τους οποίους θερμώς ευχαριστώ. Γνωρίζω ότι ως πρώτη και μοναδική γυναίκα εις την Βουλήν έχω μεγάλας ευθύνας και πολλά καθήκοντα. Είναι πολλά εκείνα που πρέπει να πράξωμεν υπέρ των Ελληνίδων, ιδίως εις τον τομέα της κοινωνικής μερίμνης». Αυτή ήταν η πρώτη δήλωση της Ελένης Σκούρα, της πρώτης Ελληνίδας που έγινε βουλευτής αμέσως μετά την εκλογή της στις 18 Ιανουαρίου 1953.

Οι εκλογές του Νοεμβρίου του 1952 έδωσαν ευρύτατη πλειοψηφία στον Ελληνικό Συναγερμό του Αλέξανδρου Παπάγου. Ωστόσο, η έδρα της Θεσσαλονίκης πήγε σε επαναληπτική εκλογή μετά το θάνατο του βουλευτή Βασίλειου Μπακονίκα. Υποψήφια του Συναγερμού ήταν η νομικός Ελένη Σκούρα, η οποία ήταν από το 1951 επικεφαλής του τμήματος γυναικών του κόμματος στη Θεσσαλονίκη. Στα χρόνια της Κατοχής, η Ελένη Σκούρα είχε αναπτύξει πλούσια αντιστασιακή δράση και είχε συλληφθεί από τους Γερμανούς μαζί με τον σύζυγο και τον αδερφό της.

Αξιοσημείωτο είναι ότι στην επαναληπτική εκλογική μάχη για την έδρα της Θεσσαλονίκης ήταν υποψήφιες άλλες τέσσερις γυναίκες, με πιο γνωστή την Βιργινία Ζάννα, γιαγιά του πρώην πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, η οποία πήρε πάνω από 20.000 ψήφους.

Ρένα Ασημακοπούλου: Η πρώτη πρόεδρος του Αρείου Πάγου

Πέρασαν περισσότερα από 170 χρόνια για να φτάσει μια γυναίκα στη θέση του προέδρου του Αρείου Πάγου. Η Ρένα Ασημακοπούλου, η οποία κατάγεται από το νομό Μεσσηνίας, μπήκε στο δικαστικό σώμα το 1969 και το 2005 προήχθη σε Αρεοπαγίτη. Το 2010 έγινε αντιπρόεδρος του ανωτάτου δικαστηρίου και ένα χρόνο αργότερα ανήλθε στην προεδρία του, μετά από πρόταση του τότε υπουργού Δικαιοσύνης, Μιλτιάδη Παπαϊωάννου. Μια από τις πιο σημαντικές στιγμές της καριέρας της ήταν η συμμετοχή της στη σύνθεση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων το οποίο καταδίκασε τον Γιώργο Κοσκωτά.

Αγγελική Παναγιωτάτου: Η πρώτη γιατρός

«Αυτοκτονώ, διαµαρτυρόµενη διά την αδικίαν. Ο θάνατός µου ας ακουστεί ως κραυγή εις εκείνους οίτινες θεωρούν τη γυναίκα ως μεσαιωνική δούλη». Αυτό έγραφε το σημείωμα που άφησε η 18χρονη Ελένη Παντελίδου το 1887, πριν δώσει τέλος στη ζωή της επειδή δεν έγινε δεκτή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών εξ’ αιτίας του φύλου της. Μερικά χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το 1892, οι πόρτες της σχολής άνοιξαν για την Αγγελική Παναγιωτάτου, η οποία σπούδασε μικροβιολογία και έγινε η πρώτη απόφοιτος της σχολής.

Μετά την αποφοίτηση της υποχρεώθηκε να μεταναστεύσει στην Αίγυπτο, επειδή το περιβάλλον στην Αθήνα παρέμενε εχθρικό για μια γυναίκα – γιατρό. Εργάστηκε σκληρά για να βοηθήσει στην αντιμετώπιση ασθενειών όπως ο τύφος, η χολέρα και η πανούκλα και τιμήθηκε από την Αίγυπτο για την προσφορά της. Το 1908 επέστρεψε στην Ελλάδα και κατέκτησε ακόμα περισσότερες πρωτιές, ενώ το 1950 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Ιωάννα Στεφανόπολι: Η πρώτη φοιτήτρια

Η πρώτη φοιτήτρια ελληνικού πανεπιστημίου ήταν κόρη του εκδότη της γαλλικής εφημερίδας «Messager d’ Athenes», Αντώνιου Στεφανόπολι, ο οποίος καταγόταν από τη Μάνη. Τη δεκαετία του 1880 δεν υπήρχαν γυμνάσια θηλέων και διδάχτηκε κατ’ οίκον προκειμένου να λάβει μέρος στις εξετάσεις και να πάρει απολυτήριο της. Τα κατάφερε καλύτερα από όλα τα αγόρια που έδωσαν εξετάσεις τον Ιούνιο του 1889 και αμέσως έκανε αίτηση στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το αίτημα της τάραξε τα λιμνάζοντα νερά του ακαδημαϊκού κόσμου και αμέσως άρχισαν έντονες συζητήσεις για το αν η Ιωάννα θα έπρεπε να γίνει δεκτή. Αφού γνωμοδότησαν όλοι οι εμπλεκόμενοι -ακόμα και τα μέλη της Θεολογικής Σχολής- για το ώριμο του αιτήματος, το υπουργείο Παιδείας το έκανε δεκτό.

Η Ιωάννα Στεφανόπολι φοίτησε στο ελληνικό πανεπιστήμιο για ένα τετράμηνο και μετά αναχώρησε για τη Γαλλία όπου συνέχισε τις σπουδές της. Κατά τη διάρκεια τους εργαζόταν στην εφημερίδα του πατέρα της και μετά το θάνατο του ανέλαβε την διεύθυνση της. Το 1913 της ανατέθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο η διεύθυνση του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων και συνέχισε να ασχολείται με τη δημοσιογραφία μέχρι τη δεκαετία του 1950.

Καλλιρρόη Παρρέν: Η πρώτη εκδότης – δημοσιογράφος

Η πιο φανατική υποστηρικτής της Ιωάννας Στεφανόπολι ήταν η Καλλιρρόη Παρρέν, η οποία, εκτός από ήταν η πρώτη εκδότης και δημοσιογράφος της Ελλάδας. Στις σελίδες της «Εφημερίδας των Κυριών» που εκδόθηκε το 1887, γραφόταν από γυναίκες και απευθυνόταν σε γυναίκες, η Καλλιρόη Παρρέν αφιέρωνε δεκάδες κείμενα στη Στεφανόπολι και τις υπόλοιπες νεαρές γυναίκες που κατάφεραν να καταργήσουν το άβατο των ελληνικών πανεπιστημίων.

Η Καλλιρρόη Παρρέν ήταν πρωτοπόρος της δημοσιογραφίας στην Ελλάδα και μέσα από την εφημερίδα της ανέδειξε τους προβληματισμούς των γυναικών και τα αιτήματα τους για ίσες ευκαιρίες, ενώ ήταν η πρώτη που διεκδίκησε το δικαίωμα της ψήφου πριν γίνει πραγματικότητα. Η έκδοση της εφημερίδας διακόπηκε το 1918, όταν η Καλλιρρόη Παρρέν εξορίστηκε στην Ύδρα για τις πολιτικές ιδέες της.