Eπιστροφή στην κανονικότητα: Ο ρόλος του «RO» για την άρση των μέτρων

Μια δύσκολη εξίσωση αναζητούν τις τελευταίες ημέρες οι ειδικοί επιστήμονες της επιτροπής του υπουργείου Υγείας για τον κορονοϊό. Αναζητούν το μαθηματικό μοντέλο με το οποίο θα καταμετρώνται τα πραγματικά κρούσματα στη χώρα μας, ενώ θα διαπιστώνεται και η ακριβής μεταδοτικότητα του ιού. Πρόκειται για ένα νέο μοντέλο της «εξίσωσης» του περιβόητου R0 που αποτελεί τον δείκτη μεταδοτικότητας των ιών. Ένας δείκτης που παρουσιάζει ουσιαστικά το ρυθμό μετάδοσης του ιού στον πληθυσμό, δηλαδή πόσους ακόμα μπορεί να μολύνει ένας ασθενής του κορονοϊού.

Ο δείκτης αυτός μειώνεται, όταν λαμβάνονται μέτρα προστασίας όπως είναι τα μέτρα κοινωνικής απόστασης ή του περιορισμού στο σπίτι. Στην χώρα μας σήμερα ο δείκτης R0 είναι πολύ κάτω από το ένα, γεγονός που σημαίνει ότι η μεταδοτικότητα είναι περιορισμένη σε σύγκριση με άλλες χώρες. Ωστόσο ο δείκτης αυτός μπορεί να διαφοροποιηθεί ανάλογα με τις συνθήκες και τη μη τήρηση των μέτρων. Ο δείκτης μπορεί να αυξηθεί δηλαδή όταν η πανδημία παρουσιάζει ανοδικές τάσεις και υπάρχουν εστίες υπερμετάδοσης. Τέτοιες εστίες υπερμετάδοσης, που ανησυχούν πάντα τους ειδικούς μπορεί να είναι τα γηροκομεία, οι κλινικές με πολλούς ασθενείς όπου δεν τηρούνται μέτρα, καταυλισμοί των Ρομά, προσφυγικοί καταυλισμοί κ.λ.π.

Το νέο μαθηματικό μοντέλο που αναζητείται από τους ειδικούς της αρμόδιας επιτροπής του υπουργείου Υγείας τις τελευταίες ημέρες, θα έχει στόχο να μπορεί να βρεθεί τουλάχιστον με μαθηματικό τρόπο, η διασπορά του ιού όχι μόνο αυτήν την περίοδο της καραντίνας, αλλά και μετά το lockdown. Το νέο αυτό μοντέλο που θα περιλαμβάνει και νέες παραμέτρους μέτρησης, θα αξιοποιηθεί δεόντως και το καλοκαίρι που θα έχει χαλαρώσει ο πληθυσμός και πιθανώς να μην τηρούνται και τα μέτρα προστασίας από τους πολίτες.

Όπως εξηγεί στο «Εθνος της Κυριακής» ο Καθηγητής Μικροβιολογίας του Τμήματος Πολιτικών Δημόσιας Υγείας της ΣΔΥ του ΠΑΔΑ, Αλκιβιάδης Βατόπουλος, με το νέο αυτό μοντέλο που αναζητούμε θα προκύπτει το R0, θα μπορούμε έγκαιρα να βλέπουμε πόσο ανεβαίνει η διάδοση του ιού, η επιδημιολογική καμπύλη και να καθορίζουμε άμεσα την επόμενη κίνηση ή τα μέτρα που πιθανώς να χρειάζονται.

Με βάση τις πρώτες «ασκήσεις επί χάρτου» που έχουν γίνει, στη νέα αυτή σύνθετη μαθηματική «εξίσωση» οι ειδικοί της επιτροπής θα συνυπολογίζουν τα επιβεβαιωμένα κρούσματα που προκύπτουν έπειτα από εργαστηριακό έλεγχο, τον χρόνο επώασης δηλαδή το διάστημα που μεσολαβεί από την ημέρα που κάποιος έχει προσβληθεί από τον ιό μέχρι να εμφανίσει συμπτώματα, καθώς και άλλους επιδημιολογικούς παράγοντες, ώστε να μπορούν να καθορίσουν την εξέλιξη της νόσου στη χώρα. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούν αντιλαμβάνονται με ταχείς ρυθμούς τις πιθανές αυξητικές τάσεις που μπορεί να παρουσιάζει στην πατρίδα μας ο κορονοϊός, ώστε να εισηγούνται και νέα περιοριστικά μέτρα.

Ο νέος αυτός υπολογισμός της εξάπλωσης του κορονοϊού στη χώρα μας, αναμένεται να αποτελέσει και ένα βασικό εργαλείο για την πολιτεία ώστε να χαλαρώνει ή αντίστοιχα να σκληραίνει και πάλι τα περιοριστικά μέτρα. Γι αυτό άλλωστε και ο αρμόδιος υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας σημειώνει ότι το επόμενο δίμηνο που θα σταδιακά θα αίρονται τα μέτρα, αυτό θα γίνεται ανά 14 ημέρες, όσες δηλαδή απαιτούνται για να μπορούν οι επιστήμονες να εκτιμήσουν τη διάδοση του ιού στον πληθυσμό. Εξάλλου μέχρι στιγμής δεν υπάρχει διαθέσιμο αξιόπιστο τεστ αντισωμάτων ώστε να μπορεί να μετρηθεί η επιδημία στον γενικό πληθυσμό.

Οι προβληματισμοί

Ωστόσο, το σταδιακό άνοιγμα της χώρας και η επαναφορά διαφόρων κοινωνικών δραστηριοτήτων, προβληματίζει εκτός από την κυβέρνηση και τους επιστήμονες που εισηγούνται καθημερινά αν πρέπει να αρθούν ή όχι τα περιοριστικά μέτρα.

1. Μία από τις κυρίαρχες ανησυχίες των ειδικών της αρμόδιας επιτροπής που παρακολουθεί την επιδημία είναι για το πως θα ελέγχεται ο πληθυσμός κατά τις καθημερινές του επαφές όταν ανοίξουν σύντομα τα μικρά εμπορικά καταστήματα και οι επιχειρήσεις. Άλλωστε έχει διαπιστωθεί ακόμη και εν μέσω καραντίνας ότι πολλοί συμπολίτες μας δεν τηρούν καν τις αποστάσεις ασφαλείας. Ο φόβος των επιστημόνων είναι μήπως χαλαρώσουν οι πολίτες και κατά τις καθημερινές τους συναλλαγές δεν τηρούν ούτε τα βασικά μέτρα ατομικής προστασίας. Σε μία τέτοια περίπτωση μπορεί η σημερινή θετική εικόνα να διαφοροποιηθεί πλήρως τις επόμενες εβδομάδες.
2. Η λύση της μάσκας που προκρίνεται για όλους τους πολίτες όταν θα βρίσκονται σε κλειστούς χώρους που μπορεί να υπάρχει συνωστισμός όπως τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, τα σούπερ μάρκετ κλπ, επίσης δεν καθησυχάζουν απόλυτα τους ειδικούς της επιτροπής, μεταφέρουν πηγές στο «Εθνος της Κυριακής». Και αυτό διότι μπορεί η χρήση τους να επιφέρει εφησυχασμό και οι κίνδυνοι να αυξηθούν. Εκτός αυτού ο φόβος των ειδικών εστιάζεται και στο γεγονός ότι οι περισσότεροι πολίτες πιθανώς να μην τηρούν τον ορθό τρόπο χρήσης της μάσκας, κάτι που θα τους βάλει σε άλλους κινδύνους. Η όποια επικοινωνιακή καμπάνια είναι άγνωστο εάν θα ωφελήσει ειδικά εκείνους που είναι μεγαλύτερης ηλικίας.
3. Ο μεγαλύτερος όμως φόβος των ειδικών είναι πλέον για τη νοσηρότητα που μπορεί να παρουσιασθεί στον πληθυσμό την επόμενη ημέρα. Λόγω της καραντίνας εξάλλου πολλοί πολίτες έχουν μεταχρονολογήσει τις ιατρικές τους ανάγκες και θεωρείται σφόδρα πιθανό να αυξηθούν τους επόμενους μήνες τα περιστατικά ασθενειών που υποβαθμίστηκαν την περίοδο των περιοριστικών μέτρων. Άλλωστε ακόμη και οι υπηρεσίες προς τους ογκολογικούς ασθενείς είχαν παγώσει όλες τις προηγούμενες εβδομάδες και πολλοί πάσχοντες μετέθεσαν για αργότερα εξετάσεις και ειδικές θεραπείες. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα των συνανθρώπων μας που πάσχουν από κάποια ψυχική νόσο που εκτιμάται ότι μπορεί να παραμέλησαν την αγωγή τους ή την ιατρική παρακολούθηση. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) εξάλλου περίπου το 25% του πληθυσμού στον κόσμο (1 στους 4 ανθρώπους) αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας. Στη χώρα μας οι μισοί από τους πάσχοντες από κατάθλιψη, αναζητούν ιατρική βοήθεια. Κάτι που πιθανώς να μην έχει τηρηθεί λόγω των περιοριστικών μέτρων, ενώ η καραντίνα μπορεί να ενισχύσει τις ψυχικές παθήσεις.
4. Πολλά μέλη της επιτροπής – περιγράφουν καλά γνωρίζοντες στο «Εθνος της Κυριακής» -προβληματίζονται για πιθανές νέες εστίες που μπορεί να προκύψουν λόγω της χαλάρωσης των μέτρων. Χώροι όπως δομές προσφύγων και μεταναστών, περιοχές με Ρομά, γηροκομεία κ.α. μπορεί να αποτελέσουν τους επόμενους μήνες νέες εστίες μετάδοσης που θα ανάψουν ξαφνικά εξαιτίας της ελευθερίας των κινήσεων των πολιτών και μπορεί να γυρίσουν τη χώρα πίσω. Εξάλλου ακόμη και τώρα που η καραντίνα είναι σε εξέλιξη, διαπιστώθηκε ότι ιδιωτικές κλινικές δεν τηρούν ούτε τα βασικά μέτρα προστασίας τόσο για τους νοσηλευόμενους όσο και για τους εργαζόμενους.
5. Επίσης ένας από τους βασικούς προβληματισμούς αφορά στα παιδιά των μικρών σχολικών τάξεων. Οι επιστήμονες της επιτροπής- όπως τονίζουν έγκυρες πηγές του «Εθνος της Κυριακής» - όλες τις προηγούμενες ημέρες που συζητούσαν αν θα πρέπει να ανοίξουν τα σχολεία ή όχι, κατέληγαν κυρίως στην ανησυχία σχετικά με το πως θα ελεγχθούν τα μικρά παιδιά εάν ανοίξουν τα δημοτικά. Γι αυτό άλλωστε και οι περισσότερες εισηγήσεις των ειδικών επέμεναν να επαναλειτουργήσει μόνο το Λύκειο και ειδικά η 3η Λυκείου και αυτή με τα απαραίτητα μέτρα και την απόσταση.

Σε όσους μάλιστα επιχειρηματολογούσαν ότι και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν ανοίξει τα δημοτικά σχολεία, το αντεπιχείρημα πολλών επιστημόνων ήταν πως στην Ελλάδα τα μικρά παιδιά έρχονται σε επαφή με τους παππούδες και τις γιαγιάδες που κινδυνεύουν περισσότερο από όλους. Ετσι, πολλοί επιστήμονες επέμεναν τα σχολεία -με εξαίρεση το Λύκειο- να ανοίξουν και πάλι τον Σεπτέμβριο, τις πρώτες ημέρες και όχι στις 11 του μηνός που ανοίγουν συνήθως. Μέχρι τότε μπορεί, εξάλλου, να έχει βρεθεί και η αποτελεσματική θεραπεία για τη νόσο του κορονοϊού. Αντίστοιχες ανησυχίες, βέβαια, υπάρχουν και για τους φοιτητές λόγω και  του συνωστισμού που επικρατεί στις σχολές και τα αμφιθέατρα.