Κορονοϊός: Γι’ αυτό μειώθηκαν τα καρδιαγγειακά επεισόδια την εποχή της πανδημίας

Ένα από αυτά έχει να κάνει με την μείωση των καρδιαγγειακών επεισοδίων την περίοδο της πανδημίας. Ισχύει τελικά ή πρόκειται για μύθο;

Ο ιατρός *Ιωσήφ Κουτάγιαρ μας δίνει την απάντηση:

Ισχύει ότι στην εποχή του κορωνοϊού υπάρχουν λιγότερα καρδιαγγειακά επεισόδια επειδή οι ασθενείς φοβούνται να προσέλθουν στα νοσοκομεία;

Αν και βάσει των επιδημιολογικών δεδομένων τα οξέα καρδιακά σύνδρομα αυξάνονται κατά τη διάρκεια επιδημιών γρίπης, δε συμβαίνει το ίδιο με τον Covid-19. Αν εξαιρέσουμε την παρατηρούμενη αύξηση των καρδιακών επιπλοκών που σχετίζονται με το Covid-19, περιγράφεται σε διάφορες χώρες μια σημαντική μείωση των οξέων καρδιακών συμβαμάτων που δε σχετίζονται με τη λοίμωξη Covid-19.

Το ουσιαστικό ερώτημα είναι κατά πόσο υπάρχει πραγματική μείωση των οξέων καρδιαγγειακών συμβαμάτων ή εάν οι ασθενείς φοβούνται να πάνε στο νοσοκομείο και προτιμούν να παραμείνουν στο σπίτι.

Τα οξέα καρδιακά επεισόδια συμβαίνουν όπως πριν αλλά οι ασθενείς δεν επιζητούν ιατρική βοήθεια;

Ως ένα βαθμό η μείωση θα μπορούσε να οφείλεται στην ακύρωση εκλεκτικών επεμβάσεων.

Υπάρχουν δημοσιεύσεις αυξημένων θανάτων και ανακοπών εκτός νοσοκομείου κατά τη διάρκεια της πανδημίας από τη λοίμωξη Covid-19 σε σχέση με την αντίστοιχη χρονική περίοδο πέρυσι.

Δεν είναι σαφές εάν η λοίμωξη Covid-19 μπορεί να σχετίζεται με ξαφνικούς θανάτους ή εάν αυτοί οι ασθενείς δεν ζήτησαν ιατρική βοήθεια και υπέκυψαν λόγω καρδιαγγειακών νοσηροτήτων, όπως οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, κριτική στένωση αορτικής βαλβίδας, μη αντιρροπούμενη καρδιακή ανεπάρκεια ή καρδιακή ανακοπή. Ακόμα και αν ένα ποσοστό από αυτούς τους ασθενείς δεν πήγε στο νοσοκομείο δεν είναι ικανό να εξηγήσει την αναφερόμενη μείωση εμφάνισης (περί το 30%) των εμφραγμάτων STEMI στα ΤΕΠ.

Έχουν τα οξέα καρδιακά συμβάματα πραγματικά μειωθεί;

Τα μέτρα περιορισμού του συγχρωτισμού που ελήφθησαν για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας πιθανώς να έχουν βοηθήσει.

Χαμηλά επίπεδα ρύπανσης

Οι δορυφορικές εικόνες έχουν καταγράψει μια απότομη πτώση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης κατά τη διάρκεια του παγκόσμιου lockdown. Η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει θεωρηθεί σημαντικός παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακές παθήσεις και άσθμα. Οι επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης προκαλούνται από την παραγωγή δραστικών μορφών οξυγόνου στους πνεύμονες και την καρδιά με επακόλουθη ενεργοποίηση προφλεγμονωδών σημάτων, δυσλειτουργία ενδοθηλιακών κυττάρων και ρήξη της αθηρωματικής πλάκας.

Ωστόσο, η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης επιδρά στη συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών συμβαμάτων;

Κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών αγώνων του 2008 στο Πεκίνο, παρατηρήθηκε μια μείωση της τάξης του 30% των αιωρούμενων σωματιδίων10 και 50% του διοξειδίου του αζώτου στον ατμοσφαιρικό αέρα, η οποία συνοδεύτηκε από μείωση της καρδιαγγειακής και αναπνευστικής θνησιμότητας 8.78% για κάθε 10 μg/m³ μείωση της συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων10.

Τροποποίηση διατροφής

Παρόλο που το κλείσιμο των χώρων εστίασης και πρόχειρου φαγητού είχε σημαντικές οικονομικές συνέπειες, πιθανότατα συνέβαλε στην υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού τρόπου διατροφής, στον περιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ και στην αποφυγή του καπνίσματος. Η κατανάλωση πρόχειρου φαγητού, όπως και το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ συσχετίζονται με σημαντική ενδοθηλιακή δυσλειτουργία

Τροποποίηση άλλων παραγόντων τρόπου ζωής με μη αποδεδειγμένα αποτελέσματα

Αν και ο φόβος του Covid-19 θα μπορούσε να σχετίζεται με αύξηση του γενικότερου άγχους, ο κατ’ οίκον περιορισμός πιθανώς να περιόρισε το εργασιακό άγχος και να συνέβαλε στην αύξηση της άσκησης. Τόσο οι ώρες εργασίας όσο και ο χρόνος μετακινήσεων μειώθηκαν σημαντικά. Οι ασθενείς πιθανώς συμμορφώθηκαν καλύτερα στη λήψη της φαρμακευτικής τους αγωγής στο σπίτι και οι ηλικιωμένοι ασθενείς πιθανώς έλαβαν καλύτερη οικογενειακή φροντίδα. Ωστόσο, το μειωμένο ωράριο, η εργασία από το σπίτι ή η καθόλου εργασία (ανεργία) και η έλλειψη κοινωνικής αλληλεπίδρασης, εάν συνεχιστούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, μπορεί να προκαλέσουν άγχος, κατάθλιψη, ενδοοικογενειακή βία, και εν τέλει αυξημένα οξέα καρδιακά επεισόδια.

Αν και ο φόβος και το άγχος των ασθενών περιόρισαν την αναζήτηση ιατρικής βοήθειας, πρέπει να αναγνωρισθεί ότι οι τροποποιήσεις στη συμπεριφορά και στον τρόπο ζωής συνέτειναν στη μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

Επομένως: (α) Πρέπει να ενθαρρύνουμε τους ασθενείς να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα των καρδιακών επεισοδίων και να αναζητούν επείγουσα ιατρική φροντίδα όταν είναι απαραίτητο. (β) Πρέπει να εφαρμοστούν βέλτιστες περιβαλλοντικές πολιτικές που θα μπορούσαν να επιτύχουν βελτιώσεις στην ποιότητα του αέρα, χωρίς να απαιτείται η μη βιώσιμη σε βάθος χρόνου επιλογή του lockdown. Είναι επιτακτική η ανάγκη μείωσης των οχημάτων και η εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα, η προώθηση φιλικών προς το περιβάλλον αυτοκινήτων, και περιορισμός των βιομηχανικών ρύπων. (γ) Πρέπει να ενθαρρύνουμε την υγιεινή διατροφή, αποφεύγοντας την επιπλέον χρήση αλατιού και ζάχαρης. Σημαντικές είναι επίσης η τακτική λήψη φαρμάκων, η μείωση του εργασιακού άγχους και η περισσότερη φυσική άσκηση.

Πέραν όλων των συνεπαγόμενων δεινών, η τρέχουσα παγκόσμια πανδημία πιθανώς να αποτελεί μία ευκαιρία εμπέδωσης της σημασίας του ποιοτικού περιβάλλοντος χώρου και της υιοθέτησης ενός πλέον υγιεινού τρόπου διαβίωσης στην πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

* Ο Ιωσήφ Κουτάγιαρ είναι ειδικός καρδιολόγος, επιμελητής στην Α’ Καρδιολογική κλινική του νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ. Διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην οδό Πελοπίδα 11 στο Περιστέρι.