Κορονοϊός: Η βιταμίνη D, η covid-19 και η παραπληροφόρηση

Καθώς η πανδημία του κορονοϊού καλπάζει παγκοσμίως, το ίδιο κάνει και η παραπληροφόρηση σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισής του. Αλλά μερικές φορές η παραπληροφόρηση μπορεί να αναπτυχθεί ακόμη και γύρω από ιδέες που εμπεριέχουν κάποια αλήθεια - και αυτό είναι συνήθως ακόμη πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί.

Ένας παράγοντας που δεν έχει αναλυθεί επαρκώς και μπορεί να επηρεάσει την έκβαση της COVID-19 είναι τα επίπεδα της βιταμίνης D στον πληθυσμό. Τι ισχύει με τα μέχρι στιγμής δεδομένα και πώς επηρεάζει η συγκεκριμένη βιταμίνη την Covid-19;

Διαβάστε επίσης: Γεραπετρίτης: Ανοιγμα σχολείων στις 12 Απριλίου - «Ανάσα» οι μετακινήσεις εκτός νομού το Πάσχα

Γιατί βιταμίνη D;

Υπάρχουν πολλές θεραπείες που έχουν προταθεί για την Covid-19. Υδροξυχλωροκίνη, Ιβερμεκτίνη και βιταμίνη D - όλα έχουν μελετηθεί ή μελετώνται. Η υπόδειξη ότι μια θεραπεία θα μπορούσε να είναι αποτελεσματική και, στη συνέχεια, μετά από περαιτέρω έρευνα να αποδεικνύεται ότι τελικά δεν είναι, αποτελεί μέρος της επιστημονικής διαδικασίας. Όμως η διαδικτυακή, έγκαιρη ή χαμηλής ποιότητας έρευνα μπορεί να κοινοποιηθεί εκτός πλαισίου. Και η σύγχυση που δημιουργεί μπορεί να αξιοποιηθεί από ανθρώπους που προωθούν θεωρίες συνωμοσίας. Υπάρχει κάποια λογική πίσω από το γιατί η βιταμίνη D μπορεί να είναι χρήσιμη για τη θεραπεία ή την πρόληψη της Covid.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του BBC, παίζει ρόλο στην ανοσία και συνιστάται ήδη σε όλους στο Ηνωμένο Βασίλειο να λαμβάνουν συμπλήρωμα της βιταμίνης D το χειμώνα, ενώ όσοι διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανεπάρκειας βιταμίνης D είναι καλό να λαμβάνουν το συμπλήρωμα όλο το χρόνο. Μέχρι στιγμής, καμία έρευνα δεν έχει δείξει αρκετά πειστικό αποτέλεσμα για να υποστηρίξει υψηλότερες δόσεις για την πρόληψη ή τη θεραπεία ασθένειας - αν και αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα αλλάξει στο μέλλον.

Είναι λοιπόν κατανοητό ότι θεωρήθηκε ως συμβουλή από πολλούς χρήστες του διαδικτύου. Ωστόσο, ορισμένοι έχουν προχωρήσει ακόμη περισσότερο, υποδηλώνοντας στα φόρουμ του Reddit ότι οι κυβερνήσεις «σχεδόν δεν αναφέρουν» την αποτελεσματικότητα της βιταμίνης D, αλλά αντιθέτως επικεντρώνονται στα «εμβόλια και την παρακολούθηση από την αστυνομία». Ή ακόμη ισχυρίζονται ότι δεν δίνεται έμφαση στη βιταμίνη D επειδή ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει οικονομικά συμφέροντα από τις μεγάλες φαρμακευτικές. Αλλά οι κυβερνήσεις έχουν χρησιμοποιήσει άλλες φθηνές, αποτελεσματικές θεραπείες όπως η δεξαμεθαζόνη, από τη στιγμή που αποδείχτηκε ότι είναι κατάλληλες για την καταπολέμηση του ιού. Και οι ίδιες οι βιταμίνες όμως είναι μέρος μιας βιομηχανίας πολλών εκατομμυρίων.

Τι λένε οι έρευνες;

Πολλές μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ της βιταμίνης D και της Covid, αλλά τα στοιχεία είναι σε μεγάλο βαθμό παρατηρητικά - που σημαίνει ότι εξετάζεται τι συμβαίνει σε άτομα με υψηλότερα και χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης D χωρίς να έχουν ελεγχθεί άλλοι παράγοντες. Σύμφωνα με το δημοσίευμα του BBC, αυτό δεν αποτελεί τυποποιημένο αποδεικτικό στοιχείο – για να ισχύει αυτό θα χρειαζόταν μια τυχαιοποιημένη δοκιμή ελέγχου, όπου οι συμμετέχοντες θα ακολουθούσαν μια θεραπεία ή ένα placebo, έτσι ώστε οι επιστήμονες να  είναι σαφείς όσον αφορά στο αποτέλεσμα.

Μελέτες παρατήρησης δείχνουν ότι ορισμένες ομάδες είναι πιθανότερο να έχουν έλλειψη βιταμίνης D και να κολλήσουν Covid - ηλικιωμένα άτομα, άτομα με παχυσαρκία, άτομα με πιο σκούρο δέρμα (συμπεριλαμβανομένων των μαύρων και των κατοίκων της Νότιας Ασίας). Ίσως μια έλλειψη της βιταμίνης είναι ο λόγος που αυτές οι ομάδες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο ή μπορεί να υπάρχουν και άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες ή ζητήματα υγείας που οδηγούν τόσο σε πτώση των επιπέδων βιταμίνης D όσο και σε μεγαλύτερη ευαισθησία στον ιό.

Το NHS συνιστά σε άτομα με σκούρο δέρμα, να εξετάσουν το ενδεχόμενο λήψης συμπληρώματος βιταμίνης D «καθ 'όλη τη διάρκεια του έτους». Τα επίπεδα της βιταμίνης μπορεί επίσης να μειωθούν ως συνέπεια, παρά ως αιτία της ασθένειας. «Θα μπορέσουμε μόνο να απομονώσουμε τη βιταμίνη D ως αιτία της ασθένειας, διεξάγοντας σωστά τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές όπως αυτή που διεξάγεται αυτή τη στιγμή στο Queen Mary University του Λονδίνου», αναφέρει το δημοσίευμα.

Ισπανικές μελέτες

Μια δημοσίευση από το Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης έχει τραβήξει την προσοχή, ισχυριζόμενη ότι είναι αυτό ακριβώς το είδος μελέτης. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη δημοσίευση, η βιταμίνη D παρουσίασε εντυπωσιακά επίπεδα επιτυχία, με μείωση κατά 80% στις εισαγωγές σε μονάδες εντατικής θεραπείας και μείωση κατά 60% στους θανάτους λόγω Covid.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε ευρέως στο διαδίκτυο. Αλλά έκτοτε έχει αφαιρεθεί από τον server προτύπων τoυ Lancet καθώς υπήρξαν «ανησυχίες σχετικά με την περιγραφή της έρευνας» και αυτή την περίοδο διερευνάται. Η κατάργηση δεν κοινοποιήθηκε όπως έγινε όμως με την πρωτότυπη δημοσίευση. Η βιταμίνη D δόθηκε σε ολόκληρους θαλάμους στους οποίους συχνά φροντίζουν τους ασθενείς με βάση το πόσο άρρωστοι είναι, και δεν χορηγήθηκε τυχαία σε άτομα. Και οι Covid ασθενείς στη μελέτη που πέθαναν, είχαν αρχικά διαφορετικά επίπεδα βιταμίνης, υποδηλώνοντας ότι ήταν πιο άρρωστοι στην αρχή.

Ο συντηρητικός βουλευτής Ντέιβιντ Ντέιβις, ο οποίος ζήτησε την εισαγωγή συμπληρωμάτων βιταμίνης D στα νοσοκομεία, δήλωσε στο BBC ότι παρά την ανάκληση, πίστευε ότι η μελέτη έδειξε ότι η βιταμίνη D ήταν σημαντική και υποστήριξε ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να χρηματοδοτήσει την έρευνα για αυτό το θέμα .

Η Aurora Baluja, αναισθησιολόγος και γιατρός ΜΕΘ στην Ισπανία, η οποία εξέτασε τη μελέτη της Βαρκελώνης για το Lancet προτού αποσυρθεί, είπε ότι το είδος της «ακραίας» επίδρασης που βρέθηκε στην δημοσίευση «δεν βρέθηκε ποτέ» σε τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη δοκιμή, καθιστώντας έτσι πολύ πιθανό το ενδεχόμενο να είναι αποτέλεσμα προκατάληψης.

Είπε ότι, παρόλο που η ανεπάρκεια βιταμίνης D ήταν ένας «καθοριστικός παράγοντας κινδύνου» μεταξύ των ανθρώπων που πεθαίνουν στην εντατική θεραπεία, «το συμπλήρωμα βιταμίνης D απέτυχε να μειώσει τον κίνδυνο αυτών των ασθενών». Η Δρ Baluja εξηγεί ότι η ανεπάρκεια προκαλείται συχνά από κάτι πολύ πιο βαθύ, όπως υποσιτισμό ή νεφρική ανεπάρκεια, παρά το αντίστροφο.

Ποια είναι η ζημιά;

Όταν τα ευρήματα ταιριάζουν με τις απόψεις των ανθρώπων - για παράδειγμα ότι «τα φυσικά πράγματα δεν μπορούν να σας βλάψουν», εξηγεί ο καθηγητής Sander Van der Linden, κοινωνικός ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Cambridge - αυτό τους κάνει πιο πιθανό να τα μοιραστούν.

Ενώ οι «διαδικτυακοί κόσμοι» της φυσικής υγείας και της εναλλακτικής ιατρικής, και των ανθρώπων που είναι ιδεολογικά εναντίον των εμβολίων είναι δυο κόσμοι διακριτοί, μπορούν να αλληλεπικαλύπτονται. Οι λογαριασμοί anti-vax (αντιεμβολιαστών) «συνδέονται στενά με άλλα θέματα - θρησκεία, φυτικά και εναλλακτικά φάρμακα, την φυσική κοινότητα», λέει ο καθηγητής Van der Linden.

Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να μοιραστούν ζητήματα με τα οποία θα εμπλέκονται άτομα που ενδιαφέρονται για αυτές τις κοινότητες και θα διαδώσουν ένα μήνυμα ότι, για παράδειγμα, «δεν χρειάζεστε εμβόλιο, μπορείτε απλά να πάρετε βιταμίνη D», χωρίς να επισημανθεί σε κάποιον ότι το μήνυμα είναι εναντίον των εμβολίων όταν εμφανίζεται στη ροή τους, εξηγεί ο καθηγητής.

Η βιταμίνη D είναι σχετικά ασφαλής (αν και λίγες ιατρικές παρεμβάσεις είναι εντελώς απαλλαγμένες από κινδύνους, ειδικά σε υψηλές δόσεις), οπότε μπορεί να μην φαίνεται να είναι η πιο επιβλαβής παραπληροφόρηση. Ο κίνδυνος, εξηγεί ο καθηγητής Van der Linden, είναι όταν οι άνθρωποι προτείνουν ότι το συμπλήρωμα είναι μια θαυματουργή θεραπεία και πρέπει να αντικαταστήσει τα από εμβόλια, τις μάσκες και την κοινωνική απόσταση.

Διαβάστε επίσης: Κορονοϊός: Τέλος Μαΐου ο εμβολιασμός στον γενικό πληθυσμό στην Ελλάδα