Η εμπειρία της πανδημίας του COVID-19 και ο ρόλος της φαρμακευτικής καινοτομίας στη δημόσια υγεία και την οικονομία της χώρας μας

Η πανδημία του COVID-19 έφερε στο φως τα κενά και τις ανεπάρκειες των συστημάτων υγείας σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Παγκοσμίως, αλλά ιδιαιτέρως στην Ελλάδα, αναδείχθηκε η υποχρηματοδότηση του συστήματος υγείας. Ταυτόχρονα, η πανδημία κατέδειξε την ανάγκη να αυξηθεί η αποδοτικότητα του υγειονομικού μας συστήματος και να εξαλειφθούν οι σπατάλες και να ενισχυθεί η πρωτοβάθμια φροντίδας υγεία για την ανακούφιση των νοσοκομείων από την πίεση.

Διαπιστώθηκε πως η έλλειψη υγειονομικού προσωπικού αποτελεί εμπόδιο στην παροχή κατάλληλης υγειονομικής φροντίδας, ενώ παρατηρήθηκε και καθυστερημένη ή ξεχασμένη φροντίδα για μη COVID-19 ασθενείς (πχ χρονίως πάσχοντες, καρκινοπαθείς κοκ).

Η ανάγκη άμεσης μετάβασης σε ψηφιακά / απομακρυσμένα μοντέλα παροχής φροντίδας είναι επιτακτική και η εστίαση της υγειονομικής φροντίδας μεταφέρεται πλέον στην πρόληψη και τον έλεγχο των ασθενειών. Επικροτούμε την απόφαση της Πολιτείας να εξαιρέσει τα εμβόλια από τη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη και να τα χρηματοδοτήσει. Άλλωστε η επένδυση στην πρόληψη είναι επένδυση στη δημόσια υγεία και την οικονομία. Μένουν βέβαια πολλά ακόμη να γίνουν στον τομέα της πρόληψης αφού χρόνια νοσήματα όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης και τα καρδιαγγειακά μπορούν να προληφθούν αλλά η πολιτεία δεν κάνει σχεδόν τίποτα για αυτό.

Κύριο δίδαγμα από την πανδημία αποτελεί και η ανάγκη για αυξημένο συντονισμό και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων (ερευνητικής κοινότητας, φαρμακοβιομηχανίας, θεσμικών οργάνων της ΕΕ, κυβερνήσεων, ρυθμιστικών αρχών και συστημάτων υγείας) σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, όπως έχει τονίσει και η Επίτροπος Υγείας κα Στέλλα Κυριακίδου.

Αναγνωρίστηκε, τέλος, η αξία της καινοτομίας και η ανάγκη να υιοθετούνται πολιτικές που την ενισχύουν αντί για πολιτικές που την υπονομεύουν. Αποτελεί πρωτοφανές φαινόμενο και τεράστιο επιστημονικό επίτευγμα η εξεύρεση εμβολίου για τον COVID-19 σε λιγότερο από ένα χρόνο! Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν ξεκινήσει να εμβολιάζονται από το τέλος του 2020 δίνοντας ένα ισχυρό μήνυμα ελπίδας για την αρχή του τέλους και τη σταδιακή επαναφορά σε μία νέα κανονικότητα.

Βγαίνοντας από την περιπέτεια της πανδημίας έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια διπλή πρόκληση, αφενός να θωρακίσουμε το σύστημα υγείας και αφετέρου να απελευθερώσουμε τις μεγάλες αναπτυξιακές δυνατότητες του κλάδου.

Την τελευταία διετία η αλήθεια είναι πως έγιναν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, όπως η εξαίρεση από τη φαρμακευτική δαπάνη των εμβολίων, η δυνατότητα συμψηφισμού των επενδύσεων με το clawback, καθώς και ο τριπλασιασμός του συντελεστή υπερέκπτωσης για επενδύσεις σε Έρευνα & Ανάπτυξη. Έχουμε, όμως, πολύ δρόμο μπροστά μας και πρέπει να επιταχύνουμε στην κατεύθυνση δομικών μεταρρυθμίσεων.

Οι απαραίτητες δομικές μεταρρυθμίσεις μαζί με μια δημόσια φαρμακευτική δαπάνη που θα διασφαλίζει την πληρέστερη κάλυψη των πραγματικών αναγκών των Ελλήνων ασθενών, και η οποία θα επαναπροσδιοριστεί βάσει επιστημονικών και επιδημιολογικών στοιχείων και δεδομένων, εκτός από την θωράκιση του συστήματος υγείας μπορούν να απελευθερώσουν και το αναπτυξιακό δυναμικό του κλάδου του φαρμάκου. H Ελλάδα συνεχίζει να έχει χαμηλότερη δημόσια κατά κεφαλήν φαρμακευτική δαπάνη (181 €) από το Μ.Ο. των χωρών Ε.Ε. συνολικά (318 €) [των 22 χωρών της ΕΕ που διαθέτουν σχετικά στοιχεία].

Η πραγματική δαπάνη για το φάρμακο αποκλίνει σημαντικά από τα όρια που θέτει η πολιτεία και την υπέρογκη υπέρβασή της επιβαρύνονται ασθενείς, μέσω αυξημένων εισφορών, και φαρμακευτικές εταιρίες, μέσα από τις διαρκώς αυξανόμενες και ανεξέλεγκτες υποχρεωτικές επιστροφές και εκπτώσεις (πάνω από €1,8 δις), γεγονός που πνίγει οικονομικά τις φαρμακευτικές επιχειρήσεις.

Επιβεβαιώνοντας τον ανορθολογικό και αντιαναπτυξιακό ρόλο του μηχανισμού υποχρεωτικών επιστροφών, οι πέντε τελευταίες εκθέσεις ενισχυμένης εποπτείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Surveillance Reports της Commission) αλλά και η πρόσφατη έκθεση της επιτροπής Πισσαρίδη υπογραμμίζουν πως το ανεξέλεγκτο ύψος τους, απειλεί τη βιωσιμότητα της φαρμακευτικής πολιτικής και του συστήματος υγείας. Η εισαγωγή της έννοιας της συνυπευθυνότητας Πολιτείας-Φαρμακοβιομηχανίας με τον καθορισμό ενός ανώτατου ορίου για την υπέρβαση θα αποτελούσε σημαντική εξέλιξη εξορθολογισμού, δικαιοσύνης και προβλεψιμότητας.

Οι θέσεις του ΣΦΕΕ

Στοχεύοντας στη βιωσιμότητα και προβλεψιμότητα,  οι θέσεις του ΣΦΕΕ (αποτέλεσμα ενδελεχούς μελέτης της Delloitte 2020), τις οποίες έχει παρουσιάσει στην Κυβέρνηση ήδη από τον Ιούνιο του 2020 συνοψίζονται σε 7 πυλώνες δράσεων:

1ος: Επαναπροσδιορισμός της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης.

2ος: Αύξηση αποτελεσματικότητας.

3ος : Αναθεώρηση του μηχανισμού επιστροφών (clawback).

4ος : Ενίσχυση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες.

5ος: Προώθηση επενδύσεων.

6ος : Ενίσχυση εποπτείας συστήματος και αξιοποίηση ψηφιακών δυνατοτήτων.

7ος : Προώθηση κοινωνικής και ηθικής Ευθύνης.

Στοχεύοντας προς αυτήν την κατεύθυνση (Βιωσιμότητα & Προβλεψιμότητα) ο ΣΦΕΕ έχει θέσει στη διάθεση της Πολιτείας τις δυνάμεις του για μια νέα εξορθολογισμένη φαρμακευτική πολιτική ως ασπίδα προστασίας σε ένα ισχυρό σύστημα υγείας.

*ΣΦΕΕ: Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος