Καρκίνος Θυρεοειδούς: Νεότερα δεδομένα στη χειρουργική αντιμετώπιση

Γράφει ο Δρ. Ιωάννης Κουτελιδάκης, PhD, FACS, FEBS Endocrine, Γενικός Χειρουργός, Χειρουργός Ενδοκρινών Αδένων, Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης, Καθηγητής Χειρουργικής ΑΠΘ, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργικής Ενδοκρινών Αδένων, Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος ΑΠΘ «ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΝΔΟΚΡΙΝΩΝ ΑΔΕΝΩΝ»

Γενικά:

Θυρεοειδής αδένας είναι ένας ενδοκρινής αδένας σε σχήμα πεταλούδας που φυσιολογικά βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του τραχήλου (λαιμού). Ο ρόλος του θυρεοειδούς είναι να παράγει θυρεοειδικές ορμόνες, οι οποίες εκκρίνονται στο αίμα και στη συνέχεια μεταφέρονται σε κάθε ιστό του σώματος. Η θυρεοειδική ορμόνη (TSH) βοηθά το σώμα να χρησιμοποιεί ενέργεια, να παραμένει ζεστό και να διατηρεί τον εγκέφαλο, την καρδιά, τους μύες και άλλα όργανα στη φυσιολογική λειτουργία

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι σχετικά πιο σπάνιος σε σύγκριση με άλλους καρκίνους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπολογίστηκε ότι το 2021 περίπου 45.000 νέοι ασθενείς θα διαγνωστούν με καρκίνο του θυρεοειδούς, σε σύγκριση με πάνω από 280.000 ασθενείς με καρκίνο του μαστού και 150.000 ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου. Ωστόσο, λιγότεροι από 2000 ασθενείς πεθαίνουν από καρκίνο του θυρεοειδούς κάθε χρόνο. Το 2020, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στατιστικά στοιχεία, περισσότεροι από 750.000 ασθενείς ζούσαν με καρκίνο του θυρεοειδούς στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι συνήθως θεραπεύσιμος και αντιμετωπίζεται κυρίως με χειρουργική επέμβαση και εάν ενδείκνυται, με ραδιενεργό ιώδιο. Ακόμη και όταν ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι πιο προχωρημένος, η θεραπεία μπορεί να είναι αποτελεσματική για τις πιο κοινές μορφές καρκίνου του θυρεοειδούς. Παρόλο που η διάγνωση του καρκίνου τρομοκρατεί τους ασθενείς, η πρόγνωση για τους περισσότερους ασθενείς με θηλώδη και θηλακιώδη καρκίνο του θυρεοειδούς είναι συνήθως πολύ καλή.

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς είναι πιο συχνός σε άτομα που έχουν ιστορικό έκθεσης σε υψηλές δόσεις ακτινοβολίας, έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς και είναι άνω των 40 ετών. Ωστόσο, για τους περισσότερους ασθενείς, δεν γνωρίζουμε τον συγκεκριμένο λόγο ή τους λόγους για τους οποίους αναπτύσσεται ο καρκίνος του θυρεοειδούς.

Η έκθεση σε υψηλή δόση ακτινοβολίας, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του θυρεοειδούς. Πριν από τη δεκαετία του 1960, οι θεραπείες με ακτίνες Χ χρησιμοποιούνταν συχνά για καταστάσεις όπως η ακμή, οι φλεγμονώδεις αμυγδαλές και οι αδενοειδείς εκβλαστήσεις, οι διευρυμένοι λεμφαδένες ή για τη θεραπεία της διεύρυνσης ενός αδένα στο στήθος που ονομάζεται θύμος. Όλες αυτές οι θεραπείες αργότερα διαπιστώθηκε ότι σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του θυρεοειδούς αργότερα στη ζωή. Ακόμη και η ακτινοθεραπεία που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία καρκίνων όπως η νόσος Hodgkin (καρκίνος των λεμφαδένων) ή ο καρκίνος του μαστού έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του θυρεοειδούς εάν η θεραπεία περιελάμβανε έκθεση στο κεφάλι, τον αυχένα ή το στήθος.

Η έκθεση στη ραδιενέργεια που εκλύεται κατά τη διάρκεια πυρηνικών καταστροφών (ατύχημα του 1986 στο εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής του Τσερνομπίλ στη Ρωσία ή η πυρηνική καταστροφή του 2011 στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας) έχει επίσης συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του θυρεοειδούς, ιδιαίτερα σε εκτεθειμένα παιδιά, και ο καρκίνος του θυρεοειδούς μπορεί να παρατηρείται σε εκτεθειμένα άτομα έως και 40 χρόνια μετά την έκθεση.

Είδη του Καρκίνου του Θυρεοειδούς

1. Θηλώδης καρκίνος του θυρεοειδούς. Ο θηλώδης καρκίνος του θυρεοειδούς είναι ο πιο κοινός τύπος, που αποτελεί περίπου το 70% έως 80% όλων των καρκίνων του θυρεοειδούς. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αναπτύσσεται αργά και συχνά εξαπλώνεται στους λεμφαδένες στο λαιμό. Ωστόσο, σε αντίθεση με πολλούς άλλους καρκίνους, ο θηλώδης καρκίνος έχει γενικά εξαιρετική πρόγνωση, ακόμη και αν υπάρχει εξάπλωση στους λεμφαδένες.

2. Θυλακιώδης καρκίνος του θυρεοειδούς. Ο θυλακιώδης καρκίνος του θυρεοειδούς αποτελεί περίπου το 10% έως 15% όλων των καρκίνων του θυρεοειδούς. Μπορεί να κάνει μεταστάσεις στους λεμφαδένες στον λαιμό, αλλά αυτό είναι πολύ λιγότερο συχνό από ό,τι με τον θηλώδη καρκίνο. Είναι επίσης πιο πιθανό να εξαπλωθεί σε μακρινά όργανα, ιδιαίτερα στους πνεύμονες και τα οστά. Ο θηλώδης και θυλακιώδης καρκίνος του θυρεοειδούς είναι επίσης γνωστοί ως καλώς διαφοροποιημένοι καρκίνοι του θυρεοειδούς (DTC).

3. Μυελοειδής καρκίνος του θυρεοειδούς. Ο μυελοειδής καρκίνος του θυρεοειδούς (MTC), αντιπροσωπεύει περίπου το 5% όλων των καρκίνων του θυρεοειδούς. Περίπου το 25% όλων των MTC παρουσιάζονται σε οικογένειες και σχετίζονται με άλλους ενδοκρινικούς όγκους.

4. Αναπλαστικός καρκίνος του θυρεοειδούς. Ο αναπλαστικός καρκίνος του θυρεοειδούς είναι ο πιο προχωρημένος και επιθετικός καρκίνος του θυρεοειδούς και ο λιγότερο πιθανός να ανταποκριθεί στη θεραπεία. Ο αναπλαστικός καρκίνος του θυρεοειδούς είναι πολύ σπάνιος και εντοπίζεται σε λιγότερο από το 2% των ασθενών με καρκίνο του θυρεοειδούς και είναι συχνότερος σε ασθενείς άνω των 70 ετών.

Ο καρκίνος του θυρεοειδούς συχνά εμφανίζεται ως εξόγκωμα ή οζίδιο στον θυρεοειδή και συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Οι εξετάσεις αίματος γενικά δεν βοηθούν στον εντοπισμό του καρκίνου του θυρεοειδούς και οι εξετάσεις όπως η TSH είναι συνήθως φυσιολογικές, ακόμη και όταν υπάρχει καρκίνος. Η εξέταση του λαιμού από τον ενδοκρινολόγο είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος με τον οποίο εντοπίζονται οζίδια και ο καρκίνος του θυρεοειδούς. Συχνά, οι όζοι του θυρεοειδούς ανακαλύπτονται τυχαία σε απεικονιστικές εξετάσεις όπως αξονική τομογραφία και υπερηχογράφημα τραχήλου που γίνονται για εντελώς άσχετους λόγους. Περιστασιακά, οι ίδιοι οι ασθενείς βρίσκουν οζίδια του θυρεοειδούς παρατηρώντας ένα εξόγκωμα στο λαιμό τους ενώ κοιτάζονται σε έναν καθρέφτη, κουμπώνουν το κολάρο τους ή δένουν ένα κολιέ. Σπάνια, οι καρκίνοι του θυρεοειδούς και οι όζοι μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα. Εάν ένας όζος είναι αρκετά μεγάλος ώστε να πιέζει την τραχεία ή τον οισοφάγο, μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην αναπνοή, στην κατάποση ή να προκαλέσει άτυπες ενοχλήσεις στον λαιμό. Λιγότερο συχνά, μπορεί να προκληθεί βραχνάδα εάν ένας καρκίνος του θυρεοειδούς διηθεί το παλίνδρομο λαρυγγικό νεύρο που ελέγχει την κινητικότητα των φωνητικών χορδών.

Η διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς γίνεται κυρίως με τη βοήθεια βιοψίας αναρρόφησης με λεπτή βελόνα ενός όζου του θυρεοειδούς και την καθοδήγηση με υπερηχογράφημα και μπορεί να προσδιοριστεί οριστικά μετά την χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς. Αν και οι όζοι του θυρεοειδούς είναι πολύ συνηθισμένοι, λιγότεροι από 1 στους 10 θα είναι καρκίνος του θυρεοειδούς.

Οργανωμένες Νοσοκομειακές Δομές και εξειδίκευση:

Η κύρια θεραπεία για όλους τους τύπους του καρκίνου του θυρεοειδούς είναι η χειρουργική επέμβαση η οποία θα πρέπει να εκτελείται από έμπειρη χειρουργική ομάδα που διαθέτει και τον πιο σύγχρονο εξοπλισμό για την αποφυγή των επιπλοκών αλλά και συνεργασία μεταξύ ιατρικών ειδικοτήτων. Η καθημερινή ενημέρωση για τις επιστημονικές εξελίξεις σε συνδυασμό με τις συνεχείς επενδύσεις του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών σε βιοϊατρικό εξοπλισμό, μας επιτρέπει να διαθέτουμε την τελευταία λέξη της σύγχρονης τεχνολογίας ώστε να είμαστε σε θέση να προσφέρουμε την πλέον εξατομικευμένη, ακίνδυνη και ελάχιστα επεμβατική λύση, για κάθε περίπτωση, όσο σύμπλοκη κι αν είναι.

Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι ακόμη και στη δύσκολη περίοδο που βιώνουμε, δε θα πρέπει να παραμελούμε, ποτέ, την υγεία μας. Στον Όμιλο Ιατρικού Αθηνών, πέραν της παροχής υπηρεσιών υγείας υψηλού επιπέδου, κορυφαία προτεραιότητα παραμένει η ασφάλεια των ασθενών, του προσωπικού και των ιατρών του. Για το σκοπό αυτό, εφαρμόζονται πλήρως τα αυστηρά μέτρα και πρωτόκολλα εισαγωγής και παραμονής που έχουν θεσπιστεί, συμπεριλαμβανομένης της υποχρεωτικής διενέργειας μοριακού ελέγχου για τον ιό, όλων των ασθενών και των συνοδών τους. Με αυτόν τον τρόπο, οι κλινικές του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών συνεχίζουν απρόσκοπτα τη λειτουργία του, 24 ώρες το 24ωρο, 365 μέρες το χρόνο, βάσει των αυστηρότερων εγκεκριμένων πρωτοκόλλων υγείας.