Λευχαιμία: Ασθενείς θεραπεύτηκαν από τον καρκίνο χάρη στην CAR-T

Δύο από τους πρώτους στον κόσμο ασθενείς με λευχαιμία που έκαναν την αντικαρκινική εξατομικευμένη ανοσοθεραπεία CAR-T παρέμειναν χωρίς καρκίνο για περισσότερα από δέκα χρόνια, βεβαίωσαν τώρα οι επιστήμονες, οι οποίοι ανέφεραν ότι, μετά από τόσο μακρόχρονη ύφεση, μπορεί κανείς να μιλάει πλέον για θεραπεία. Η CAR-T ενισχύει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενούς, έτσι ώστε να μπορούν πλέον να καταστρέφουν τα καρκινικά.

Η περίπτωση των ασθενών Μπιλ Λούντβιχ και Ντανγκ Όλσον, οι οποίοι έπασχαν από έναν συχνό καρκίνο του αίματος, τη χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία (ΧΛΛ), και είχαν υποβληθεί στην CAR-T (Chimeric Antigen Receptorn-T cells) το 2010, αποτελεί την πιο μακρόχρονη αποτελεσματική θεραπευτική αντίδραση μέχρι σήμερα. Οι ασθενείς είχαν -προηγουμένως- καταφύγει μάταια σε άλλες θεραπείες και είχαν δηλώσει ως ύστατη λύση εθελοντική συμμετοχή σε μία κλινική δοκιμή της πειραματικής θεραπείας CAR-T στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια.

Η θεραπεία, που εγκαινίασε μία νέα εποχή εξατομικευμένης ιατρικής κατά του καρκίνου, αφαιρεί τα Τ λεμφοκύτταρα από τον ασθενή, τα τροποποιεί γενετικά ώστε να παράγουν πρωτεΐνες (CAR) που μπορούν να αναγνωρίσουν και να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα και μετά επανεισάγει στο σώμα του ασθενούς αυτά τα βελτιωμένα κύτταρα, τα οποία έτσι μετατρέπονται σε «ζωντανό» αντικαρκινικό φάρμακο.

Οι ερευνητές, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», ανέφεραν ότι είναι εντυπωσιακό πως, μετά την πάροδο πάνω από μίας δεκαετίας, ακόμη ανιχνεύονται κύτταρα CAR-T στον οργανισμό των ασθενών. «Αυτή η μακρόχρονη ύφεση είναι αξιοσημείωτη και το γεγονός ότι οι ασθενείς ζουν χωρίς καρκίνο τόσα χρόνια δείχνει τις τρομερές δυνατότητες αυτού του "ζωντανού" φαρμάκου που δουλεύει αποτελεσματικά κατά των καρκινικών κυττάρων», δήλωσε ο καθηγητής Παθολογίας Τζόζεφ Μέλενχορστ.

«Είμαστε σε θέση, τώρα πια, να συμπεράνουμε ότι τα κύτταρα CAR-T μπορούν πραγματικά να θεραπεύσουν τους ασθενείς με λευχαιμία», διαβεβαίωσε ο ερευνητής Καρλ Τζουν.

Η ΧΛΛ είναι η συνηθέστερη μορφή λευχαιμίας στους ενήλικες (περίπου το ένα τέταρτο των νέων περιστατικών). Ενώ η αντιμετώπιση της νόσου έχει σταδιακά εμφανίσει βελτίωση, παραμένει ανίατη με τις συνήθεις θεραπευτικές προσεγγίσεις και τελικά οι ασθενείς αποκτούν αντίσταση στις περισσότερες περιπτώσεις, με συνέπεια πολλοί να πεθαίνουν. Ο Όλσον είχε διαγνωστεί με ΧΛΛ το 1996 και ο Λούντβιχ το 2000. Έως το 2000 και οι δύο δεν ανταποκρίνονταν πια σε καμία θεραπεία, όμως το 2010, χάρη στην τότε ακόμη πρωτοποριακή θεραπεία CAR-T, εμφάνισαν πλήρη ύφεση, η οποία διήρκεσε για τουλάχιστον δέκα χρόνια (ο Λούντβιχ τελικά πέθανε το 2021 από επιπλοκές της Covid-19).

«Η θεραπεία CAR-T έχει υπάρξει υπερβολικά αποτελεσματική στις συγκεκριμένες λευχαιμίες και λεμφώματα και προσβλέπουμε να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας σε αυτούς τους καρκίνους, ενώ επίσης μελετούμε τις επιπτώσεις της θεραπείας σε συμπαγείς όγκους, μία έρευνα που αναμένεται να εμφανίσει περισσότερη ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια», δήλωσε ο καθηγητής Ντέιβιντ Πόρτερ. «Οι ογκολόγοι δε χρησιμοποιούν εύκολα ή συχνά λέξεις όπως "θεραπεία". Εγγυώμαι ότι δεν τη χρησιμοποιούμε με ελαφρότητα. Οι ασθενείς που θεραπεύσαμε είχαν πολύ προχωρημένο καρκίνο. Η μεγαλύτερη απογοήτευσή μας είναι ότι η θεραπεία δεν δουλεύει πάντα», πρόσθεσε.

Ήδη έχουν αρχίσει στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια δοκιμές Τ λεμφοκυττάρων επόμενης γενιάς σε περισσότερους καρκίνους του αίματος αλλά και στους πιο δύσκολους καρκίνους με συμπαγείς όγκους, όπως του μαστού, του προστάτη ή του εγκεφάλου (γλοιοβλάστωμα). Το 2017 η πειραματική θεραπεία που εφαρμόστηκε στους Όλσον και Λούντβιχ  ήταν η πρώτη θεραπεία CAR-T που εγκρίθηκε από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) των ΗΠΑ για παιδιά και νέους ενήλικες με οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία. Το 2018 εγκρίθηκε και για ορισμένα είδη λεμφώματος.

Αρκετές χιλιάδες ασθενείς έχουν ήδη κάνει χρήση αυτών των θεραπειών, οι οποίες όμως έχουν υψηλό κόστος, ενώ ενέχουν κινδύνους και είναι τεχνικά δύσκολες, γι' αυτό παραμένουν η λύση τελευταίας καταφυγής, όταν όλες οι άλλες θεραπείες έχουν αποτύχει κατά του καρκίνου. Επιπλέον, όπως έχει δείξει η εμπειρία, σύμφωνα με το «Nature» και τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», η CAR-T δεν πετυχαίνει ύφεση διαρκείας σε όλους τους ασθενείς, καθώς υπάρχουν αρκετοί που υποτροπιάζουν. Δεν είναι, ακόμη, σαφές πότε αυτό συμβαίνει και γιατί η CAR-T φαίνεται πιο αποτελεσματική στην οξεία λευχαιμία από ό,τι στη χρόνια (περισσότεροι από τους μισούς με ΧΛΛ, τελικά, εμφανίζουν υποτροπή).

Επίσης, δεν είναι ξεκάθαρο αν η θεραπεία σκοτώνει όλα τα καρκινικά κύτταρα στο αρχικό στάδιο ή αν τα Τ-κύτταρα συνεχίζουν να καταστρέφουν και πολύ αργότερα τα όποια καρκινικά κύτταρα, πριν αυτά φθάσουν σε ανιχνεύσιμα επίπεδα. Ακόμη, η θεραπεία CAR-T έχει προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες σε μερικούς ασθενείς, όπως υψηλό πυρετό, επικίνδυνα χαμηλή πίεση του αίματος ή ακόμη και θάνατο.