Ο Οκτώβριος, ο ροζ μήνας ευαισθητοποίησης για τον Καρκίνο του Μαστού φτάνει στο τέλος του, αλλά ο αγώνας συνεχίζεται

Αυτό τον μήνα, μία δεύτερη, πιο προσεκτική ματιά στις εμφανίσεις (κυρίως) των γυναικών γύρω μας, μπορεί να αποκαλύψει μία μικρή, ροζ κορδέλα, καρφιτσωμένη στο πέτο τους, που κάνει όλη τη διαφορά. Ο πιο «ροζ» μήνας του χρόνου, ο Οκτώβριος, καθιερώθηκε το 1985 ως μήνας για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο του μαστού. Η διεθνής εκστρατεία, με στόχο την αφύπνιση του γυναικείου πληθυσμού και τη συγκέντρωση πόρων για έρευνα, πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της πιο συχνά εμφανιζόμενης κακοήθειας στις γυναίκες, έχει σώσει εκατομμύρια ζωές σε όλο τον κόσμο.

Και στη χώρα μας, όμως, τα στοιχεία για τα έως τώρα δεδομένα και τον επιπολασμό της νόσου μιλάνε από μόνα τους, αφού ο καρκίνος του μαστού είναι η 2η πιο συχνή μορφή καρκίνου στην Ελλάδα. Βάσει του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, 7.772 νέα περιστατικά καρκίνου του μαστού σημειώθηκαν το 2020, με τον αριθμό των θανάτων να φτάσει τους 2.333.

Συνηθέστεροι παράγοντες κίνδυνου, για την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού, είναι το φύλο (προσβάλλει στη συντριπτική πλειοψηφία τις γυναίκες) και η ηλικία (άνω των 40 ετών). Ωστόσο, υπάρχουν βασικά εργαλεία για τη βέλτιστη αντιμετώπιση της νόσου, και, το σημαντικότερο αυτών, είναι η πρώιμη διάγνωση. Στη χώρα μας, ο σχεδιασμός για προγράμματα προ-συμπτωματικού ελέγχου στους καρκίνους του μαστού, του τραχήλου της μήτρας και του παχέος εντέρου, παίζει καθοριστικό ρόλο στην έγκαιρη διάγνωση.

Η συνηθέστερη κακοήθεια του γυναικείου πληθυσμού, που - μετά τον καρκίνο του πνεύμονα - αποτελεί και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο, καθώς και τη συχνότερη αιτία θανάτου στις γυναίκες μεταξύ 40 και 55 ετών, μπορεί να αντιμετωπιστεί με εντυπωσιακά αποτελέσματα, και ειδικά στην περίπτωση που εντοπιστεί εγκαίρως. Η ψηλάφηση σε τακτική βάση είναι πολύ σημαντική, ωστόσο, ακόμα και στην περίπτωση εντοπισμού κάποιοι ογκιδίου στο στήθος μας, δεν υπάρχει λόγος πανικού.

Κυρίως στις ηλικίες μεταξύ 30 και 50 ετών, τα ογκίδια στο μαστό είναι συνήθη, αλλά, στην περίπτωση που εντοπίσουμε κάποιο, δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε – το σημαντικότερο όλων, όμως, είναι να δρομολογήσουμε άμεσα την επίσκεψή μας στον ειδικό- και εδώ τα στοιχεία μπορεί να σοκάρουν. Όπως επισημαίνει η Δρ. Αθηνά Χριστοπούλου, Παθολόγος – Ογκολόγος, Δ/ντρια Παθολογικής Ογκολογίας και Υπεύθυνη Ογκολογικής Μονάδας του Γ.Ν. Πατρών «Ο ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ», Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών, μόλις 4 στις 100 γυναίκες πάνε στον γιατρό όταν ανακαλύψουν ένα ογκίδιο στον μαστό. Τα 8 στα 10 ογκίδια που εντοπίζονται μετά από ψηλάφιση είναι καλοήθη, και συνήθως πρόκειται για κύστεις, ινοαδενώματα, ψευδοογκίδια, λιπώδεις νεκρώσεις, φλεγμονές και λιπώματα. Σε κάποιες περιπτώσεις, όμως, μπορεί να είναι και κακοήθεια. Άρα, το σημαντικότερο πρώτο βήμα, δεν είναι άλλο από την άμεση επικοινωνία με και την επίσκεψη στον ειδικό μας.

Ανάλογα με την ηλικία της κάθε γυναίκας, η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού, διαφοροποιείται. Συνολικά, όλες μας διατρέχουμε, σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας 12% τον κίνδυνο να εμφανίζουμε καρκίνο του μαστού ενώ οι ειδικοί, υπολογίζουν, ότι μία στις οκτώ γυναίκες θα νοσήσει σε κάποια φάση της ζωής της. Μεγαλώνοντας, η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του μαστού αυξάνει. Η Δρ. Χριστοπούλου υπογραμμίζει ότι, ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου είναι ο ηλικιακός. Σχεδόν το 90% των περιστατικών, άλλωστε, αφορά γυναίκες μετά τα 50.

Στις νεαρές ηλικίες (κάτω των 35), ο καρκίνος του μαστού αποτελεί σπάνια (αφού αφορά μόλις το 2% του συνόλου των ασθενών), πολύπλοκη συχνά δύσκολη στη διαχείρισή της νοσολογική οντότητα. Στον τομέα της πρόληψης, είναι ιδιαίτερη η σημασία της διατροφής, του αυξημένου σωματικού βάρους και της σωματικής άσκησης. Η ογκολόγος επισημαίνει ότι υπάρχουν ενδείξεις σχετικά με τη σύνδεση του αυξημένου σωματικού βάρους, τόσο κατά τη διάρκεια της εφηβείας και -κυρίως- της ενήλικης ζωής με τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού στις μετεμμηνοπαυσιακές (αλλά όχι στις προεμμηνοπαυσιακές) γυναίκες. Εν μέρει, ο κίνδυνος αυτός οφείλεται στην παραγωγή, από τον λιπώδη ιστό, υψηλότερων επιπέδων οιστρογόνων, μετά την εμμηνόπαυση. Άρα, μία διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, πουλερικά και ψάρια μπορεί να σχετίζεται με μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, σύμφωνα με πολλές μελέτες. Τον κίνδυνο ανάπτυξης πολλών τύπου καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του μαστού, μπορεί να μειώσει και η σωματική δραστηριότητα αφού, όπως έχουν δείξει επανειλημμένα πολυάριθμες μελέτες, η μέτρια έως έντονη σωματική δραστηριότητα σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού τόσο για τις προεμμηνοπαυσιακές όσο και τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Όπως εξηγεί η Δρ. Χριστοπούλου, τα καλά νέα είναι ότι η έγκαιρη – πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του μαστού, μπορεί να τον καταστήσει ακόμα και ιάσιμο. Αυτό προϋποθέτει την έγκαιρη διάγνωση μέσα από προγράμματα προληπτικού ελέγχου σε συνδυασμό με τη σωστή κλινική παρακολούθηση από εξειδικευμένο γιατρό, ο οποίος θα προτείνει δύο βασικά βήματα:

• Ετήσιο έλεγχο με ψηφιακή μαστογραφία από την ηλικία των 40.
• Κλινική εξέταση η οποία πρέπει να αποτελεί μέρος του προληπτικού ελέγχου και να γίνεται κάθε 3 χρόνια περίπου για γυναίκες ηλικίας μεταξύ 20 και 30, και κάθε χρόνο για γυναίκες ηλικίας 40 ετών και άνω.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ειδικά για τις γυναίκες υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού (όπως οικογενειακό ιστορικό, γενετική προδιάθεση, ατομικό ιστορικό καρκίνου μαστού) να συζητούν με τον γιατρό τους για τα οφέλη και τους περιορισμούς της πρωϊμότερης έναρξης του ελέγχου με μαστογραφία, της ανάγκης εφαρμογής επιπλέον εξετάσεων (π.χ. μαγνητική τομογραφία) ή και την αύξηση της συχνότητας αυτών.

Συναρπαστικές εξελίξεις στη θεραπεία

Και στον τομέα της θεραπείας, όμως, όπως εξηγεί η ειδικός, οι εξελίξεις είναι συναρπαστικές. Το χειρουργείο αποτελεί τη λύση της ριζικής θεραπείας -με ή χωρίς συμπληρωματική χημειοθεραπεία, στοχευμένες θεραπείες (ορμονοθεραπεία, αντί ΗΕR-2 παράγοντες), ανοσοθεραπεία σε επιλεγμένες περιπτώσεις, με η χωρίς ακτινοθεραπεία. 

Συχνά, στα πρώιμα στάδια ανάπτυξης της νόσου, εντοπίζονται, όχι πάντα αναγκαία γονιδιακές υπογραφές, που μας βοηθούν να λάβουμε απόφαση για την ανάγκη χορήγησης χημειοθεραπείας η όχι. Στα προχωρημένα στάδια τόσο για τον ορμονοθετικο HER-2 αρνητικό, όσο και για τον HER-2 θετικό και τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού οι θεραπευτικές επιλογές είναι πολλές που άλλαξαν σήμερα σημαντικά τη φυσική πορεία της νόσου. Γυναίκες ακόμα και με σπλαχνική εντόπιση της νόσου μπορούν να έχουν μακροχρόνιες επιβιώσεις που να ξεπερνάν την πενταετία. Τέτοια θεραπευτικά όπλα είναι εκτός της κλασικής χημειοθεραπείας η συνδυασμένη ορμονοθεραπεία με CDK4/6 αναστολείς, PI3K αναστολείς, συζευγμενα αντισωματα(ADCs), αντί HER-2 θεραπείες, ανοσοθεραπεία κλπ.

Για τη σωστή επιλογή κάποιων από αυτές οι γιατροί χρησιμοποιούν βιοδείκτες, οι οποίοι βοηθούν στη χορήγηση της σωστής θεραπείας, ανάλογα με την κάθε ασθενή που έχει τη νόσο, στοχεύοντας πάντα στην εξατομίκευση προς όφελός της.