«SuperAgers»: Τα μυστικά των ανθρώπων που ο εγκέφαλός τους δεν γερνάει

Η 85χρονη Κάρολ Σίγκλερ ανήκει στην κατηγορία των «SuperAgers», τους ανθρώπους δηλαδή που το μυαλό τους δεν «γερνάει» παρά την ηλικία τους.

Παρά τον εθελοντισμό και τη γυμναστική, τη συχνή συναναστροφή με φίλους και οικογένεια, την ανάγνωση κάθε είδους βιβλίων και την καθημερινή λύση σταυρόλεξων, η 85χρονη είναι ανήσυχη. «Βαριέμαι. Αισθάνομαι σαν μια Corvette που χρησιμοποιείται ως καρότσι για ψώνια», λέει στο CNN. 

Η Σίγκλερ διαθέτει ένα μυαλό τόσο κοφτερό όσο και άνθρωποι 20-30 χρόνια νεότεροι της. Ανήκει σε μια ελίτ ομάδα που έχει εγγραφεί στο ερευνητικό πρόγραμμα «SuperAging» του πανεπιστημίου Northwestern, στο Σικάγο, το οποίο μελετά ηλικιωμένους με πολύ καλή μνήμη εδώ και 14 χρόνια.

«Έχω περάσει δύο φορές από οντισιόν για το 'Jeopardy!', αμερικανικό σόου με κουίζ γνώσεων, και τα πήγα αρκετά καλά σε αυτό ώστε να με καλέσουν στις ζωντανές οντισιόν. Μετά με χτύπησε ο Covid», λέει η 85χρονη.

«Ποιος ξέρει πόσο καλά θα τα κατάφερνα», πρόσθεσε γελώντας. «Αυτό που έλεγα στα παιδιά μου και σε όποιον άλλον με ρωτούσε: "Μπορεί να ξέρω πάρα πολλά για τον Μπετόβεν και τον Λιστ, αλλά ξέρω πολύ λίγα για την Μπιγιονσέ και τη Λίζο"».

Τι σημαίνει ο όρος «SuperAger»;

Για να θεωρείται κάποιος «SuperAger», όρος που επινόησαν οι ερευνητές του Northwestern, πρέπει να είναι άνω των 80 ετών και να υποβληθεί σε εκτεταμένες γνωστικές εξετάσεις. Στη μελέτη δέχονται άτομα που η μνήμη τους είναι εξίσου καλή ή καλύτερη από άτομα στην ηλικία των 50-60 ετών.

«Οι SuperAgers απαιτείται να έχουν εξαιρετική μνήμη, ικανότητα ανάκλησης καθημερινών γεγονότων και προηγούμενων προσωπικών εμπειριών. Επίσης, πρέπει απλώς να έχουν τουλάχιστον μέτριες επιδόσεις στα άλλα γνωστικά τεστ», δήλωσε η γνωσιακή νευροεπιστήμονας Έμιλι Ρογκάλσκι, καθηγήτρια ψυχιατρικής και επιστημών συμπεριφοράς στην Ιατρική Σχολή Φέινμπεργκ.

Μόνο περίπου το 10% των ατόμων που υποβάλλουν αίτηση στο πρόγραμμα πληρούν αυτά τα κριτήρια, δήλωσε η επιστήμονας, η οποία ανέπτυξε το πρόγραμμα «SuperAger».

«Είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι όταν συγκρίνουμε τους SuperAgers με τους ανθρώπους μέσης ηλικίας, έχουν παρόμοια επίπεδα IQ, οπότε οι διαφορές που βλέπουμε δεν οφείλονται μόνο στη νοημοσύνη», είπε.

Μόλις γίνουν δεκτοί, λαμβάνονται έγχρωμες τρισδιάστατες σαρώσεις του εγκεφάλου και οι γνωστικές δοκιμασίες μαζί με τις άλλες εξετάσεις, επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο. Η ανάλυση των δεδομένων με την πάροδο των ετών έχει δώσει συναρπαστικά αποτελέσματα.

Πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος

Ο εγκέφαλος των περισσότερων ανθρώπων συρρικνώνεται καθώς μεγαλώνουν. Στους SuperAgers, ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι ο φλοιός, που είναι υπεύθυνος για τη σκέψη, τη λήψη αποφάσεων και τη μνήμη, παραμένει πολύ πιο παχύς και συρρικνώνεται πιο αργά από ό,τι στους ανθρώπους που είναι 50 και 60 ετών.

Ο εγκέφαλος ενός SuperAger, που συνήθως δωρίζεται στο ερευνητικό πρόγραμμα από τους συμμετέχοντες μετά το θάνατό τους, έχει επίσης μεγαλύτερα, υγιέστερα κύτταρα στον ενδορινικό φλοιό.

Είναι «μία από τις πρώτες περιοχές του εγκεφάλου που "χτυπιούνται" από τη νόσο Αλτσχάιμερ», εξηγεί η Ταμάρ Γκέφεν, επίκουρη καθηγήτρια ψυχιατρικής και επιστημών συμπεριφοράς στο Northwestern.

Ο ενδορινικός φλοιός έχει άμεσες συνδέσεις με ένα άλλο βασικό κέντρο μνήμης, τον ιππόκαμπο, και είναι απαραίτητος για τη μνήμη και τη μάθηση, σημειώνει η Γκέφεν, επικεφαλής συγγραφέας μιας μελέτης που συνέκρινε τους εγκεφάλους αποθανόντων SuperAgers με εκείνους ηλικιωμένων και νεότερων γνωστικά ανθρώπων και ανθρώπων που διαγνώστηκαν με πρώιμη νόσο Αλτσχάιμερ.

Οι εγκέφαλοι των ανθρώπων είχαν επίσης λιγότερους ανώμαλους σχηματισμούς πρωτεΐνης μέσα στα νευρικά κύτταρα, από τους εγκεφάλους των γνωστικά υγιών ατόμων, όπως διαπιστώθηκε επίσης στη μελέτη.

Η Γκέφεν διαπίστωσε επίσης ότι οι εγκέφαλοι των SuperAgers είχαν πολύ περισσότερους νευρώνες «von economo», έναν σπάνιο τύπο εγκεφαλικών κυττάρων, ο οποίος μέχρι στιγμής έχει βρεθεί σε ανθρώπους, μεγάλους πιθήκους, ελέφαντες, φάλαινες, δελφίνια.

Οι νευρώνες von economo που μοιάζουν με τιρμπουσόν πιστεύεται ότι επιτρέπουν την ταχεία επικοινωνία σε ολόκληρο τον εγκέφαλο. Μια άλλη θεωρία είναι ότι οι νευρώνες αυτοί δίνουν στους ανθρώπους και τους μεγάλους πιθήκους ένα διαισθητικό πλεονέκτημα σε κοινωνικές καταστάσεις.

Στο σύνολό τους, αυτές οι ανακαλύψεις φαίνεται να υποδεικνύουν μια γενετική σύνδεση για να γίνει κανείς «SuperAger». «Ο μόνος τρόπος για να επιβεβαιώσουμε αν οι SuperAgers γεννιούνται με μεγαλύτερους ενδορινικούς νευρώνες θα ήταν να μετρήσουμε αυτούς τους νευρώνες από τη γέννηση μέχρι το θάνατο. Αυτό προφανώς δεν είναι δυνατό», επισημαίνει η ειδικός.

Παίζει ρόλο το περιβάλλον;

Οι «SuperAgers» μοιράζονται παρόμοια χαρακτηριστικά, αναφέρει με τη σειρά του ο Ρογκάλσκι, ο οποίος είναι επίσης αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Γνωστικής Νευρολογίας και Νόσου Αλτσχάιμερ στο Φέινμπεργκ.

Αυτοί οι άνθρωποι είναι σωματικά δραστήριοι και τείνουν να είναι θετικοί. Βοηθούν τον εγκέφαλό τους καθημερινά, διαβάζοντας ή μαθαίνοντας κάτι καινούργιο. Επίσης, πολλοί συνεχίζουν να εργάζονται μέχρι τα 80 τους. Οι SuperAgers είναι επίσης κοινωνικοί, περιτριγυρισμένοι από την οικογένεια και τους φίλους τους, και συχνά μπορούν να βρεθούν να προσφέρουν εθελοντική εργασία στην κοινότητα.

«Όταν συγκρίνουμε τους SuperAgers με τους ανθρώπους κανονικής ηλικίας, βλέπουμε ότι τείνουν να έχουν πιο θετικές σχέσεις με τους άλλους», δήλωσε ο Ρογκάλσκι.

«Αυτή η κοινωνική σύνδεση μπορεί να είναι ένα χαρακτηριστικό των SuperAgers που τους διακρίνει από εκείνους που εξακολουθούν να τα πηγαίνουν καλά, αλλά είναι αυτό που θα λέγαμε μέσος ή κανονικός γηραιότερος», είπε.

ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

• Κακοκαιρία «Άριελ»: Νέα ενημέρωση από την ΕΜΥ για την εξέλιξη της κακοκαιρίας «Άριελ»: Σαρώνει και την Αττική με καταρρακτώδεις βροχές
• Νέα εποχή στη μάχη κατά του Αλτσχάιμερ: Πρωτοποριακό φάρμακο γεννά ελπίδες– Πώς λειτουργεί και γιατί είναι σημαντική εξέλιξη
• Σκηνές απείρου κάλλους έξω από εκκλησία κατά τη διάρκεια βάφτισης: Πιάστηκαν στα χέρια και προκάλεσαν πανικό
• Πετρέλαιο θέρμανσης: Θρίλερ με την έκπτωση των διυλιστηρίων - Κίνδυνος αύξησης της τιμής από αύριο
• Οι βιώσιμες συσκευασίες έρχονται στην ΕΕ – Τα νέα μέτρα και οι αλλαγές από τις κάψουλες του καφέ μέχρι τα μπουκάλια μιας χρήσης